Hạ thân nhiệt là tình trạng nhiệt độ cơ thể giảm xuống dưới 35°C, gây suy giảm chức năng cơ thể và có thể dẫn đến tử vong nếu không được xử lý kịp thời.

Hạ thân nhiệt là một tình trạng y tế khẩn cấp xảy ra khi cơ thể bạn mất nhiệt nhanh hơn khả năng tạo ra nhiệt. Điều này khiến nhiệt độ lõi của cơ thể giảm xuống mức nguy hiểm. Nhiệt độ cơ thể người bình thường là khoảng 37°C (98.6°F). Hạ thân nhiệt bắt đầu khi nhiệt độ giảm xuống dưới 35°C (95°F).

Tình trạng này tiến triển qua ba giai đoạn:

Giai đoạn nhẹ (32-35°C): Cơ thể bắt đầu run rẩy không kiểm soát để tạo nhiệt. Bạn cảm thấy lạnh, mệt mỏi và da tái đi.

Giai đoạn trung bình (28-32°C): Cơn run rẩy có thể dừng lại, một dấu hiệu nguy hiểm. Bạn trở nên lú lẫn, nói lắp, phối hợp kém và có những quyết định phi logic.

Giai đoạn nặng (dưới 28°C): Bạn mất ý thức. Nhịp thở và nhịp tim chậm lại, yếu dần. Nếu không được cấp cứu, tim có thể ngừng đập.

Hạ thân nhiệt là một trong những rủi ro lớn nhất trong các hoạt động ngoài trời, ngay cả ở Việt Nam. Bạn không cần phải ở trong tuyết để bị hạ thân nhiệt. Gió, mưa và quần áo ướt có thể làm cơ thể mất nhiệt nhanh chóng, kể cả khi nhiệt độ không khí trên 10°C.

Khi bị hạ thân nhiệt, khả năng phán đoán và vận động của bạn suy giảm nghiêm trọng. Bạn không thể đưa ra quyết định đúng đắn, không thể dựng lều hay tìm đường. Điều này biến một tình huống có thể kiểm soát được thành một trường hợp khẩn cấp đe dọa tính mạng.

Nhận biết sớm các triệu chứng là chìa khóa để xử lý hiệu quả. Phòng tránh luôn là phương pháp tốt nhất.

Dấu hiệu nhận biết

Bạn cần chú ý các dấu hiệu sau ở bản thân và đồng đội:

• Run rẩy liên tục.

• Da lạnh, tái nhợt.

• Mệt mỏi, buồn ngủ bất thường.

• Lú lẫn, nói khó khăn.

• Mất khả năng phối hợp, đi lại loạng choạng.

Cách phòng tránh hiệu quả

• Mặc đúng cách: Áp dụng hệ thống trang phục 3 lớp. Lớp trong cùng thoát ẩm, lớp giữa cách nhiệt và lớp ngoài cùng chống gió, chống nước.

• Giữ cơ thể khô ráo: Luôn mang theo áo mưa và quần chống nước. Thay ngay quần áo ướt, đặc biệt là tất.

• Tránh vải cotton: Cotton ngấm nước rất nhanh và làm cơ thể mất nhiệt gấp nhiều lần. Hãy chọn len merino hoặc vải tổng hợp.

• Bổ sung năng lượng: Ăn đủ calo và uống đủ nước ấm. Cơ thể cần năng lượng để tạo ra nhiệt.

• Che chắn đầu, cổ và tay: Đây là những nơi mất nhiệt nhiều nhất. Luôn đội mũ len, dùng khăn quàng cổ và đeo găng tay.

Leo núi mùa đông ở miền Bắc: Khi trekking Fansipan hoặc Tà Xùa vào tháng 12, nhiệt độ có thể xuống gần 0°C. Gặp mưa phùn và gió mạnh, nếu trang phục của bạn bị ướt, nguy cơ hạ thân nhiệt rất cao, dù bạn liên tục di chuyển.

Chèo SUP ở hồ Tuyền Lâm, Đà Lạt: Vào một ngày nhiều mây và gió mùa đông, nhiệt độ không khí khoảng 18°C. Nếu bạn ngã xuống nước (nhiệt độ nước thấp hơn nhiều) và mặc quần áo cotton, cơ thể sẽ mất nhiệt cực nhanh khi gió thổi vào.

Thám hiểm hang động ở Quảng Bình: Dù nhiệt độ bên ngoài ấm áp, bên trong các hang động có nước, nhiệt độ thường thấp và độ ẩm cao. Việc ngâm mình trong nước trong nhiều giờ liên tục dễ dàng dẫn đến hạ thân nhiệt.

• Chủ quan với thời tiết: Nhiều người đánh giá thấp tác động của gió và mưa. Nhiệt độ 15°C kèm mưa và gió sẽ nguy hiểm hơn nhiều so với 5°C trời khô ráo.

• Mặc quần áo cotton: Sai lầm phổ biến nhất. Cotton là 'kẻ giết người thầm lặng' trong các chuyến đi vì nó giữ ẩm và lấy đi nhiệt của cơ thể.

• Uống rượu để làm ấm: Rượu làm giãn mạch máu ngoại vi, tạo cảm giác ấm áp giả tạo nhưng thực chất làm cơ thể mất nhiệt nhanh hơn.

• Xử lý sai cách: Chà xát mạnh vào da hoặc ngâm nạn nhân vào nước nóng ngay lập tức. Việc này có thể gây sốc nhiệt và tổn thương tim.

Hệ thống trang phục 3 lớp (3-Layer System): Phương pháp mặc đồ gồm 3 lớp: lớp nền (base layer) thoát mồ hôi, lớp giữa (mid layer) cách nhiệt và lớp ngoài (outer layer) bảo vệ khỏi các yếu tố bên ngoài như gió, mưa.

Tê cóng (Frostbite): Tình trạng các mô cơ thể bị đóng băng, thường xảy ra ở các chi như ngón tay, ngón chân, mũi và tai. Nó khác với hạ thân nhiệt, vốn ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể.

Cảm giác lạnh do gió (Wind Chill): Hiệu ứng của gió làm tăng tốc độ mất nhiệt của cơ thể, khiến bạn cảm thấy lạnh hơn nhiệt độ thực tế của không khí.

Ngừng run rẩy có phải là dấu hiệu tốt không?

Không, ngừng run rẩy là dấu hiệu cho thấy cơ thể đã kiệt sức và không còn khả năng tự tạo nhiệt, báo hiệu tình trạng hạ thân nhiệt đang trở nên nghiêm trọng.

Có thể bị hạ thân nhiệt khi trời không lạnh không?

Có, bạn hoàn toàn có thể bị hạ thân nhiệt trong thời tiết mát mẻ (10-15°C) nếu cơ thể bị ướt và tiếp xúc với gió trong thời gian dài.

Làm thế nào để làm ấm người bị hạ thân nhiệt đúng cách?

Hãy đưa nạn nhân vào nơi trú ẩn, cởi bỏ quần áo ướt, quấn họ trong chăn khô hoặc túi ngủ và làm ấm dần dần bằng chai nước ấm hoặc tiếp xúc da kề da.

Xem các mẫu áo khoác chống nước và áo giữ nhiệt tại WeTrek.vn.