Không để lại dấu vết (Leave No Trace (LNT)) là gì?

Không để lại dấu vết (LNT) là bộ 7 nguyên tắc đạo đức ngoài trời giúp giảm thiểu tác động của con người lên thiên nhiên, giữ gìn vẻ đẹp hoang sơ.

Định nghĩa

Không để lại dấu vết, hay Leave No Trace (LNT), là một bộ khung đạo đức và kỹ năng thực hành ngoài trời. Mục tiêu của LNT là giúp mọi người tận hưởng thiên nhiên một cách có trách nhiệm. Bảy nguyên tắc của LNT cung cấp một khuôn khổ dễ hiểu để đưa ra quyết định đúng đắn, giảm thiểu thiệt hại cho đất đai, nguồn nước, thảm thực vật, động vật hoang dã và di sản văn hóa. Đây không phải là một bộ luật cứng nhắc mà là một hệ thống hướng dẫn, khuyến khích ý thức bảo vệ môi trường từ mỗi cá nhân.

Vì sao quan trọng

Việc thực hành LNT rất quan trọng vì nó trực tiếp bảo vệ các hệ sinh thái mỏng manh. Mỗi hành động nhỏ của chúng ta, như vứt một mẩu rác hay bẻ một cành cây, khi nhân lên với hàng triệu người tham gia hoạt động ngoài trời, sẽ tạo ra những tác động tàn phá. Áp dụng LNT giúp:

Bảo tồn vẻ đẹp tự nhiên cho các thế hệ tương lai.

Bảo vệ môi trường sống của động vật hoang dã.

Ngăn ngừa ô nhiễm nguồn nước và đất.

Giảm nguy cơ cháy rừng do con người gây ra.

Duy trì trải nghiệm hoang sơ cho những người đến sau.

Ở Việt Nam, khi du lịch dã ngoại phát triển nhanh, việc áp dụng LNT càng trở nên cấp thiết để bảo vệ những địa điểm như Tà Xùa, Hà Giang hay các vườn quốc gia khỏi sự quá tải và xuống cấp.

7 Nguyên tắc của Leave No Trace

Bộ nguyên tắc LNT là kim chỉ nam cho mọi hoạt động ngoài trời. Chúng bao gồm:

1. Lên kế hoạch và chuẩn bị kỹ lưỡng: Nghiên cứu về nơi bạn sắp đến, nắm rõ các quy định, thời tiết và chuẩn bị đủ đồ dùng để không phải ứng biến bằng cách gây hại cho môi trường.

2. Đi và cắm trại trên các bề mặt bền vững: Luôn đi trên đường mòn có sẵn. Khi cắm trại, hãy chọn những khu vực trống trải, đất cứng, sỏi hoặc cỏ khô, tránh các thảm thực vật tươi tốt và khu vực gần nguồn nước.

3. Xử lý chất thải đúng cách: Nguyên tắc cốt lõi là 'mang gì vào, mang thứ đó ra'. Bạn phải mang về tất cả rác thải của mình, bao gồm cả thức ăn thừa. Đối với chất thải người, hãy đào lỗ mèo cách xa nguồn nước ít nhất 60 mét.

4. Giữ nguyên những gì bạn thấy: Đừng lấy bất cứ thứ gì từ tự nhiên về làm kỷ niệm, dù là hoa, đá hay cành cây. Hãy để chúng ở lại cho người khác cùng chiêm ngưỡng.

5. Giảm thiểu tác động của lửa trại: Sử dụng bếp dã ngoại để nấu ăn là lựa chọn tốt nhất. Nếu cần đốt lửa, chỉ đốt ở những nơi cho phép, sử dụng vòng lửa có sẵn và đảm bảo dập tắt lửa hoàn toàn trước khi rời đi.

6. Tôn trọng động vật hoang dã: Quan sát động vật từ xa, không cho chúng ăn. Việc cho ăn làm thay đổi tập tính tự nhiên và khiến chúng phụ thuộc vào con người.

7. Tôn trọng những người khác: Giữ im lặng, nhường đường trên lối mòn và cắm trại ở vị trí khuất tầm nhìn của các nhóm khác để mọi người đều có trải nghiệm hòa mình vào thiên nhiên trọn vẹn.

Cách áp dụng đúng

Để thực hành LNT hiệu quả, bạn cần tích hợp nó vào mọi giai đoạn của chuyến đi.

Trước chuyến đi: Loại bỏ các bao bì không cần thiết của thực phẩm tại nhà để giảm lượng rác mang theo. Mang theo các chai, hộp đựng có thể tái sử dụng. Tải bản đồ ngoại tuyến để không phải đánh dấu đường trên cây cối.

Trong chuyến đi: Sử dụng xà phòng, kem đánh răng phân hủy sinh học và dùng cách xa nguồn nước. Khi rửa chén, hãy lọc lại thức ăn thừa và bỏ vào túi rác mang về. Đi theo hàng một ở giữa đường mòn để tránh làm mòn rộng lối đi.

Sau chuyến đi: Kiểm tra kỹ khu cắm trại của bạn, nhặt lại mọi mẩu rác dù là nhỏ nhất. Nếu có thể, hãy nhặt thêm rác do người khác để lại.

Ví dụ thực tế ở Việt Nam

Tại các cung đường trekking Tây Bắc: Thay vì đốt lửa trại lớn để sưởi ấm, hãy chuẩn bị đủ quần áo ấm và dùng bếp gas mini để nấu nướng. Luôn mang theo túi rác và mang về thị trấn xử lý, vì các bản làng vùng cao không có hệ thống xử lý rác thải hiệu quả.

Tại các Vườn quốc gia như Cúc Phương, Cát Bà: Không cho khỉ ăn. Việc này khiến chúng trở nên hung dữ, tấn công người để đòi thức ăn và mất khả năng tự kiếm ăn.

Tại các bãi biển ở Phú Quốc, Côn Đảo: Không nhặt vỏ ốc, san hô (dù đã chết) mang về. Chúng là một phần của hệ sinh thái, tạo nên bãi cát và là nơi trú ẩn cho các sinh vật nhỏ.

Lỗi thường gặp

Nhiều người vô tình vi phạm nguyên tắc LNT do hiểu lầm. Các lỗi phổ biến bao gồm:

Để lại lõi táo, vỏ chuối vì nghĩ chúng tự phân hủy. Thực tế, chúng mất rất nhiều thời gian để phân hủy và thu hút động vật.

Rửa bát đĩa hoặc tắm gội trực tiếp dưới suối bằng xà phòng, gây ô nhiễm nguồn nước.

Đốt lửa trại trên bãi cỏ xanh, để lại sẹo đen vĩnh viễn trên mặt đất.

Mở nhạc lớn, gây ảnh hưởng đến các nhóm khác và động vật hoang dã.

Khắc tên lên cây hoặc đá, phá hủy cảnh quan tự nhiên.

Thuật ngữ liên quan

Dã ngoại có trách nhiệm: Một khái niệm rộng hơn, bao gồm LNT, tôn trọng văn hóa địa phương và hỗ trợ kinh tế cộng đồng.

Lỗ mèo (Cathole): Một cái hố nhỏ (rộng 10-15cm, sâu 15-20cm) được đào để xử lý chất thải của người, sau đó được lấp lại cẩn thận.

Bếp dã ngoại: Thiết bị nấu ăn nhỏ gọn dùng gas hoặc cồn, là giải pháp thay thế ưu việt cho lửa trại.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Tôi có được đốt lửa trại khi đi cắm trại không?

Bạn chỉ nên đốt lửa trại ở những nơi cho phép và có vòng lửa sẵn, hoặc tốt nhất là dùng bếp dã ngoại để thay thế.

Vứt vỏ trái cây lại rừng có sao không?

Bạn không nên vứt lại vỏ trái cây vì chúng mất nhiều thời gian phân hủy và có thể làm thay đổi tập tính của động vật hoang dã.

LNT có phải là một quy định bắt buộc không?

LNT là một bộ quy tắc đạo đức, nhưng nhiều khu bảo tồn và vườn quốc gia tại Việt Nam có những quy định dựa trên các nguyên tắc này.

Để chuẩn bị tốt nhất cho một chuyến đi có trách nhiệm, bạn có thể xem các loại đồ dã ngoại chất lượng tại WeTrek.vn.