TL;DR: Biển chỉ đường mòn là các ký hiệu vật lý (vệt sơn, cột mốc, băng vải) giúp người đi bộ định hướng, đảm bảo an toàn và đi đúng lộ trình trekking.
Định nghĩa Biển chỉ đường mòn
Biển chỉ đường mòn (Trail Marker) là những dấu hiệu vật lý được đặt dọc theo các lối mòn, đường đi bộ đường dài hoặc cung đường trekking. Chúng có chức năng hướng dẫn người đi bộ đi đúng hướng, xác nhận họ đang ở trên đúng lộ trình và cảnh báo về các thay đổi của đường mòn như ngã rẽ hoặc các đoạn nguy hiểm. Các loại biển chỉ đường rất đa dạng, từ những vệt sơn trên thân cây, các cụm đá xếp, băng vải buộc trên cành cây cho đến các biển báo bằng gỗ hoặc kim loại.
Vì sao Biển chỉ đường mòn quan trọng?
Biển chỉ đường đóng vai trò thiết yếu trong mọi chuyến đi bộ đường dài. Tầm quan trọng của chúng thể hiện qua các khía cạnh sau:
• An toàn: Chức năng cơ bản nhất là giúp bạn không bị lạc. Trong những khu vực hẻo lánh hoặc thời tiết xấu, việc đi sai đường có thể dẫn đến những tình huống nguy hiểm.
• Định hướng: Chúng là một công cụ xác nhận liên tục rằng bạn đang đi đúng hướng. Việc nhìn thấy một biển chỉ đường quen thuộc mang lại sự tự tin, đặc biệt trên những cung đường dài và phức tạp.
• Bảo vệ môi trường: Bằng cách giữ cho mọi người đi trên lối mòn đã wy định, biển chỉ đường giúp giảm thiểu tác động lên hệ sinh thái xung quanh. Việc này ngăn chặn tình trạng tạo ra nhiều lối mòn mới, gây xói mòn đất và phá hủy thảm thực vật.
• Hiệu quả: Đi theo đúng dấu hiệu giúp bạn tiết kiệm thời gian và năng lượng, tránh phải quay lại hoặc đi đường vòng không cần thiết.
Thông số và cách bố trí khuyến nghị
Không có một tiêu chuẩn toàn cầu duy nhất cho biển chỉ đường, nhưng các nguyên tắc chung thường được áp dụng để đảm bảo hiệu quả:
• Khoảng cách: Trên một đường mòn thẳng và rõ ràng, các biển chỉ đường có thể cách nhau từ 50 đến 100 mét. Trong rừng rậm, địa hình phức tạp hoặc nơi có nhiều ngã rẽ, chúng cần được đặt gần nhau hơn, khoảng 10 đến 30 mét một biển, đảm bảo bạn luôn nhìn thấy biển tiếp theo từ vị trí của biển hiện tại.
• Vị trí: Các vệt sơn thường được vẽ ở độ cao ngang tầm mắt trên thân cây. Các cụm đá xếp được đặt ở những vị trí thoáng đãng, dễ nhìn thấy trên mặt đất. Biển báo nên được đặt tại các ngã ba, ngã tư hoặc điểm bắt đầu của một đoạn đường khó.
• Màu sắc: Màu sắc phải có độ tương phản cao với môi trường tự nhiên. Các màu phổ biến bao gồm trắng, vàng, cam, xanh dương hoặc đỏ.
• Hệ thống ký hiệu: Một hệ thống phổ biến sử dụng vệt sơn hình chữ nhật. Một vệt sơn nghĩa là đi thẳng. Hai vệt sơn xếp chồng lên nhau, với vệt trên lệch về bên nào thì đó là hướng rẽ.
Cách nhận biết và đọc đúng các loại biển chỉ đường
Việc đọc đúng các dấu hiệu trên đường là một kỹ năng quan trọng. Dưới đây là cách nhận biết các loại phổ biến:
• Vệt sơn (Blazes): Đây là loại phổ biến nhất trong các vườn quốc gia. Chúng là những hình chữ nhật được sơn trên cây hoặc đá. Bạn cần chú ý đến màu sắc và số lượng vệt sơn để xác định đúng lộ trình.
• Cụm đá xếp (Cairns): Là những chồng đá do con người tạo ra, thường được sử dụng ở những khu vực không có cây cối như núi đá hoặc cao nguyên. Một cụm đá xếp xác nhận bạn đang đi đúng đường.
• Băng vải (Ribbons): Các dải băng bằng nhựa hoặc vải được buộc vào cành cây. Chúng thường do các nhóm đi trước để lại, có thể không phải là dấu hiệu chính thức nhưng rất hữu ích.
• Cột mốc hoặc biển báo: Các cột bằng gỗ, bê tông hoặc kim loại được cắm xuống đất, thường có thông tin về hướng đi, khoảng cách hoặc tên địa điểm.
Ví dụ thực tế ở Việt Nam
Hệ thống biển chỉ đường ở Việt Nam rất đa dạng và phụ thuộc vào từng khu vực:
• Vườn Quốc gia Cúc Phương, Ba Vì: Sử dụng hệ thống vệt sơn khá chuẩn hóa trên cây và các biển báo bằng gỗ tại các điểm giao cắt, cung cấp thông tin rõ ràng.
• Cung đường Tà Năng - Phan Dũng: Chủ yếu dựa vào các băng vải do các đoàn đi trước buộc lại và một số ít biển báo tự chế. Người đi trek trên cung này thường phải kết hợp quan sát dấu hiệu và dùng GPS.
• Các cung leo núi ở Sapa (Lảo Thẩn, Ky Quan San): Lối mòn ở đây khá rõ ràng do nhiều người đi. Các dấu hiệu chủ yếu là băng vải hoặc do các porter địa phương dẫn đường dựa vào kinh nghiệm.
Những lỗi thường gặp khi sử dụng biển chỉ đường
• Quá phụ thuộc: Chỉ chăm chú nhìn vào biển chỉ đường mà không quan sát tổng thể xung quanh hoặc đối chiếu với bản đồ.
• Mất tập trung: Nói chuyện hoặc đi trong trạng thái 'lái tự động' và bỏ lỡ một ngã rẽ quan trọng có đánh dấu.
• Đi quá lâu mà không thấy dấu hiệu: Một quy tắc quan trọng là nếu bạn đã đi khoảng 10-15 phút mà không thấy bất kỳ dấu hiệu nào, hãy dừng lại và quay lại điểm có dấu hiệu cuối cùng.
• Nhầm lẫn với dấu hiệu khác: Đôi khi các dấu hiệu của thợ sơn tràng hoặc lối mòn của động vật có thể bị nhầm với biển chỉ đường chính thức.
Thuật ngữ liên quan
• Trailhead: Điểm bắt đầu một cung đường trekking.
• Waypoint: Một điểm tham chiếu cụ thể trên lộ trình, được lưu trên bản đồ hoặc thiết bị GPS.
• Switchback: Đoạn đường mòn gấp khúc hình chữ Z để leo lên hoặc xuống dốc một cách thoải mái hơn.
• Topo Map (Bản đồ địa hình): Loại bản đồ thể hiện độ cao và hình dạng của địa hình thông qua các đường đồng mức.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Làm gì khi không tìm thấy biển chỉ đường tiếp theo?
Bạn nên dừng lại ngay, quay trở lại vị trí nhìn thấy biển chỉ đường cuối cùng và tìm kiếm lại hướng đi đúng từ điểm đó.
Biển chỉ đường có luôn đáng tin cậy không?
Không hoàn toàn, vì chúng có thể bị phai màu, hư hỏng hoặc bị che khuất, nên bạn cần kết hợp quan sát chúng với bản đồ và thiết bị định vị GPS.
Ai là người tạo ra các biển chỉ đường này?
Các biển chỉ đường thường được tạo ra bởi ban quản lý vườn quốc gia, các câu lạc bộ du lịch địa phương hoặc các nhóm trekker đi trước.
Luôn chuẩn bị kỹ lưỡng các công cụ định vị để chuyến đi của bạn an toàn hơn. Xem các thiết bị định vị GPS tại WeTrek.vn.