Chỉnh sửa form chạy là quá trình điều chỉnh tư thế và chuyển động cơ thể khi chạy để tăng hiệu quả, giảm nguy cơ chấn thương và chạy bền hơn.
Chạy bộ là một chuyển động lặp đi lặp lại. Một lỗi sai nhỏ trong form chạy của bạn sẽ được nhân lên hàng nghìn lần trong mỗi buổi chạy. Điều này dẫn đến các hệ quả không mong muốn. Chỉnh sửa form chạy mang lại ba lợi ích chính:
- Phòng ngừa chấn thương: Form chạy sai gây áp lực không cần thiết lên các khớp và cơ bắp. Các chấn thương phổ biến như đau đầu gối (runner's knee), đau ống chân (shin splints) hay viêm cân gan chân thường bắt nguồn từ tư thế chạy không tối ưu.
- Tăng hiệu quả và tiết kiệm năng lượng: Một form chạy đúng giúp bạn sử dụng năng lượng hiệu quả hơn. Bạn loại bỏ các chuyển động thừa, như vung tay ngang người hay nhún nhảy quá cao. Năng lượng được dùng để đẩy cơ thể về phía trước, giúp bạn chạy xa hơn với cùng một mức nỗ lực.
- Cải thiện thành tích: Khi chạy hiệu quả hơn và ít bị chấn thương, thành tích của bạn sẽ tự nhiên được cải thiện. Bạn có thể hoàn thành các cự ly trail marathon hay half-marathon với thời gian tốt hơn và cảm thấy ít mệt mỏi hơn sau khi về đích.
Để chỉnh sửa form chạy, bạn cần tập trung vào một vài yếu tố cốt lõi. Cải thiện từng phần một sẽ tạo ra sự khác biệt lớn.
Tư thế (Posture)
Tư thế là nền tảng của form chạy. Hãy giữ cơ thể trên một đường thẳng từ đầu, vai, hông đến mắt cá chân khi tiếp đất. Luôn chạy cao, ngực ưỡn về phía trước và vai thả lỏng. Tránh ngả người về phía trước từ phần hông hoặc chạy trong tư thế gù lưng. Một mẹo nhỏ là hãy tưởng tượng có một sợi dây vô hình kéo thẳng đỉnh đầu bạn lên trời.
Nhịp chân (Cadence)
Nhịp chân, hay guồng chân, là số bước bạn chạy trong một phút (SPM). Nhịp chân cao hơn giúp bạn giảm thời gian chân tiếp xúc với mặt đất và hạn chế sải chân quá dài. Điều này làm giảm lực tác động lên khớp. Hầu hết các vận động viên chuyên nghiệp duy trì nhịp chân khoảng 180 SPM. Người mới bắt đầu có thể đặt mục tiêu từ 165 đến 175 SPM. Bạn có thể dùng đồng hồ thông minh để đo hoặc đếm số bước chân phải trong 30 giây rồi nhân với 4.
Cách bàn chân bạn tiếp đất ảnh hưởng trực tiếp đến lực tác động lên cơ thể. Lỗi sai phổ biến nhất là sải chân quá dài và tiếp đất bằng gót chân ở phía trước cơ thể. Điều này tạo ra một lực hãm, làm bạn chậm lại và tăng nguy cơ chấn thương. Thay vào đó, hãy tập trung tiếp đất bằng phần giữa bàn chân (midfoot), ngay bên dưới trọng tâm cơ thể. Việc này giúp phân tán lực tác động hiệu quả hơn.
Chuyển động tay (Arm Swing)
Tay giúp tạo đà và giữ thăng bằng. Giữ khuỷu tay gập một góc khoảng 90 độ. Đánh tay thẳng về phía trước và sau, không vung tay cắt ngang trước ngực. Giữ bàn tay và vai thả lỏng, không gồng cứng. Chuyển động của tay nên nhịp nhàng và đối xứng với chuyển động của chân.
Các lỗi sai thường gặp và cách khắc phục
Nhận biết lỗi sai là bước đầu tiên để cải thiện. Dưới đây là một số lỗi phổ biến và cách để bạn tự điều chỉnh.
- Sải chân quá dài (Overstriding): Đây là lỗi tiếp đất bằng gót ở quá xa phía trước cơ thể. Để khắc phục, bạn hãy tập trung tăng nhịp chân của mình. Những bước chân ngắn hơn, nhanh hơn sẽ tự động giúp bạn tiếp đất đúng dưới trọng tâm cơ thể.
- Chạy gù lưng: Khi mệt mỏi, nhiều người có xu hướng đổ người về phía trước và gù lưng. Hãy siết nhẹ cơ bụng và ưỡn ngực ra. Điều này giúp giữ cột sống thẳng và mở rộng lồng ngực để thở dễ hơn.
- Nhún nhảy quá cao: Chuyển động chạy bộ nên hướng về phía trước, không phải lên trên. Nếu bạn nhún nhảy quá nhiều, bạn đang lãng phí năng lượng. Tập trung vào việc đẩy người tới trước và giữ cho đầu của bạn di chuyển trên một đường gần như thẳng.
- Gồng cứng vai: Gồng vai và cổ gây căng thẳng và lãng phí năng lượng. Hãy thường xuyên kiểm tra và thả lỏng vai của bạn trong lúc chạy. Lắc nhẹ hai tay để đảm bảo chúng không bị gồng cứng.
Công nghệ hiện đại cung cấp nhiều công cụ giúp bạn phân tích và cải thiện form chạy. Đồng hồ chạy bộ GPS có thể theo dõi nhịp chân, dao động dọc và thời gian tiếp đất. Việc quay video lại dáng chạy của chính mình từ nhiều góc độ cũng là một cách hiệu quả để tự phát hiện lỗi sai. Ngoài ra, lựa chọn một đôi giày chạy bộ phù hợp với kiểu bàn chân và mục tiêu của bạn sẽ tạo ra nền tảng vững chắc, hỗ trợ cho một form chạy đúng và giảm thiểu chấn thương.
Câu hỏi thường gặp
Việc này đòi hỏi sự kiên nhẫn và luyện tập nhất quán trong vài tuần đến vài tháng để cơ thể bạn quen với chuyển động mới.
Tôi có bắt buộc phải tiếp đất bằng giữa bàn chân không?
Tiếp đất bằng giữa bàn chân thường được khuyến khích, nhưng form chạy tốt nhất là form tự nhiên, không gây đau và hiệu quả cho cá nhân bạn.
Giày chạy bộ phù hợp giúp hỗ trợ và bảo vệ bàn chân, nhưng chúng không thể tự khắc phục các lỗi sai cơ bản về tư thế và chuyển động của bạn.
Xem giày chạy bộ tại WeTrek.vn.