Khái niệm cơ bản về Nhóm leo nối dây

Nhóm leo nối dây, hay rope team, là một kỹ thuật an toàn cơ bản trong bộ môn leo núi. Kỹ thuật này liên kết hai hoặc nhiều người lại với nhau bằng một sợi dây thừng chuyên dụng. Mục đích chính là để các thành viên trong nhóm có thể hỗ trợ và hãm phanh cho nhau nếu có người trượt ngã.

Khi một thành viên mất thăng bằng, các thành viên còn lại sẽ ngay lập tức dùng trọng lượng cơ thể, tư thế và các dụng cụ như rìu phá băng để ghì lại. Việc này ngăn chặn một cú trượt chân nhỏ trở thành một tai nạn nghiêm trọng. Kỹ thuật này đặc biệt quan trọng khi di chuyển trên các địa hình có độ rủi ro cao như sông băng, sườn núi tuyết dốc, hoặc các sống núi hẹp và cheo leo.

Tại Việt Nam, dù không có sông băng, nhưng nguyên tắc của nhóm leo nối dây vẫn có giá trị. Nó áp dụng cho những ai muốn tham gia các chuyến đi leo núi ở nước ngoài hoặc khi đối mặt với các cung đường khó trong nước vào mùa đông. Ví dụ, các sườn núi như Tà Chì Nhù hay Ky Quan San khi có băng tuyết sẽ trở nên nguy hiểm hơn và đòi hỏi các biện pháp an toàn bổ sung.

Lợi ích chính của Nhóm leo nối dây

An toàn là trên hết

Lợi ích lớn nhất của việc di chuyển theo nhóm nối dây là bảo vệ tính mạng. Trên địa hình dốc và trơn trượt, một cú ngã có thể dẫn đến hậu quả khó lường. Sợi dây thừng kết nối mọi người lại thành một khối thống nhất. Nó buộc mọi người phải phụ thuộc vào nhau, đề cao tinh thần đồng đội và trách nhiệm chung. Ví dụ, khi vượt qua một dốc tuyết trên đỉnh Fansipan vào mùa đông, nếu một người trượt chân, những người còn lại trong nhóm sẽ dùng rìu phá băng và kỹ thuật hãm phanh để giữ cả đội lại.

Hiệu quả di chuyển

Kỹ thuật này giúp duy trì một nhịp độ di chuyển ổn định cho cả đoàn. Người dẫn đầu sẽ thiết lập tốc độ, và các thành viên khác đi theo. Điều này ngăn tình trạng người đi quá nhanh, người bị tụt lại phía sau, giúp cả nhóm luôn ở gần nhau. Trong điều kiện thời tiết xấu như sương mù dày đặc, việc nối dây đảm bảo không ai bị lạc. Cả nhóm chỉ cần đi theo người dẫn đầu đang định vị phương hướng.

Hỗ trợ tâm lý

Việc được kết nối vật lý với các đồng đội mang lại một cảm giác an toàn và tự tin. Bạn biết rằng luôn có người hỗ trợ ngay lập tức nếu bạn gặp sự cố. Yếu tố tâm lý này rất quan trọng. Nó giúp giảm bớt căng thẳng và mệt mỏi tinh thần khi phải đi qua những đoạn đường dài, hiểm trở và phơi mình trước các yếu tố thiên nhiên khắc nghiệt.

Các tình huống cần nối dây

Việc thành lập một nhóm leo nối dây không dành cho mọi chuyến đi. Bạn chỉ áp dụng kỹ thuật này trong các điều kiện cụ thể và có rủi ro rõ ràng. Dưới đây là các tình huống phổ biến yêu cầu phải nối dây:

• Di chuyển trên sông băng để phòng tránh nguy cơ rơi xuống các kẽ nứt băng (crevasse) bị tuyết che lấp.

• Leo các sườn núi dốc phủ tuyết hoặc băng, nơi việc trượt ngã là rất nguy hiểm.

• Đi qua các sống núi hẹp, cheo leo với dốc sâu hai bên.

• Leo các địa hình đá phức tạp mà không dùng kỹ thuật leo tự do, nơi một cú ngã có thể gây ra chấn thương nghiêm trọng.

Ở Việt Nam, bạn nên cân nhắc kỹ thuật này khi chinh phục các đỉnh núi phía Bắc vào mùa đông. Các cung đường như Lảo Thẩn hoặc Putaleng đôi khi xuất hiện băng giá trên các đoạn đường mòn hẹp gần đỉnh. Lúc đó, một sợi dây bảo hiểm sẽ tăng cường an toàn đáng kể.

Trang bị và Kỹ thuật thiết yếu

Trang bị cần thiết

Để tạo thành một nhóm leo nối dây an toàn, bạn cần có đủ các trang bị chuyên dụng sau:

• Dây thừng leo núi: Sử dụng dây thừng động (dynamic rope) có khả năng co giãn để hấp thụ lực khi rơi.

• Đai an toàn (Harness): Mỗi thành viên phải có một chiếc đai an toàn vừa vặn và đạt chuẩn.

• Khóa an toàn (Carabiner): Dùng để kết nối dây thừng với đai an toàn hoặc các thiết bị khác.

• Nút thắt: Nắm vững các nút thắt cơ bản như nút số 8 (figure-eight follow-through) để buộc vào đai, hoặc nút bướm (alpine butterfly) cho người đi giữa.

• Thiết bị cho địa hình băng tuyết: Rìu phá băng (ice axe) và đế đinh (crampons) là bắt buộc.

Kỹ thuật cơ bản

Một nhóm leo nối dây hiệu quả đòi hỏi sự phối hợp và kỹ năng từ mọi thành viên. Người dẫn đầu thường là người có kinh nghiệm nhất, chịu trách nhiệm tìm đường và đánh giá rủi ro. Người đi cuối cùng cũng cần kinh nghiệm để quan sát và hỗ trợ cả nhóm từ phía sau.

Khoảng cách giữa các thành viên phải được duy trì hợp lý, thường từ 8 đến 12 mét. Sợi dây cần đủ căng để giảm thiểu lực giật khi có người ngã, nhưng không quá căng để gây khó khăn khi di chuyển. Kỹ năng quan trọng nhất mà mọi người phải thành thạo là hãm phanh (self-arrest) bằng rìu phá băng. Bạn phải thực hành kỹ năng này cho đến khi nó trở thành phản xạ tự nhiên.

Rủi ro và những điều cần lưu ý

Nhóm leo nối dây là một công cụ an toàn, nhưng nó cũng mang lại những rủi ro riêng nếu không được thực hiện đúng cách. Rủi ro lớn nhất là khi một người ngã, cả nhóm không thể hãm lại và tất cả bị kéo xuống cùng nhau. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc mọi thành viên phải có kỹ năng tương đồng và luôn trong trạng thái tập trung.

Giao tiếp là yếu tố sống còn. Nhóm phải thống nhất các hiệu lệnh bằng lời nói hoặc hành động để phối hợp nhịp nhàng, đặc biệt trong điều kiện gió lớn làm át tiếng nói. Ngoài ra, việc quyết định khi nào nên nối dây và khi nào nên tháo dây cũng là một kỹ năng quan trọng. Nối dây trên địa hình bằng phẳng, an toàn không chỉ làm chậm tốc độ mà còn làm tăng nguy cơ vấp ngã do vướng dây.

Câu hỏi thường gặp

Cần bao nhiêu người trong một nhóm leo nối dây?

Một nhóm leo nối dây thường có từ hai đến bốn người để đảm bảo khả năng hãm phanh hiệu quả khi có sự cố.

Khoảng cách giữa các thành viên nên là bao nhiêu?

Khoảng cách lý tưởng giữa các thành viên là từ 8 đến 12 mét, tùy thuộc vào địa hình cụ thể.

Khi nào không nên sử dụng kỹ thuật nối dây?

Không nên nối dây trên địa hình dễ đi vì nó làm vướng víu và tăng nguy cơ vấp ngã cho cả nhóm.

Kỹ thuật nhóm leo nối dây đòi hỏi kiến thức, thực hành và trang bị phù hợp. An toàn của bạn và đồng đội phụ thuộc vào sự chuẩn bị kỹ lưỡng.

Xem các loại dây thừng leo núi và đai an toàn chuyên dụng tại WeTrek.vn.