Bảo hiểm phụ (Safety Backup) là gì?
Bảo hiểm phụ là một hệ thống, thiết bị, hoặc kỹ thuật dự phòng. Nó đảm bảo an toàn nếu hệ thống chính của bạn gặp sự cố khi hoạt động ngoài trời.
Trong các hoạt động ngoài trời, an toàn là ưu tiên hàng đầu. Bảo hiểm phụ, hay còn gọi là hệ thống dự phòng, là một nguyên tắc cơ bản bạn cần nắm vững. Đây không phải là một món đồ cụ thể, mà là một tư duy về việc chuẩn bị phương án B. Hiểu đơn giản, đó là bất cứ thứ gì giúp bạn an toàn khi phương án A thất bại. Nếu dây leo chính của bạn bị sờn, sợi dây thứ hai sẽ giữ bạn lại. Nếu bật lửa của bạn bị ướt, đá lửa dự phòng sẽ giúp bạn nhóm lửa. Đó chính là bảo hiểm phụ.
Tại sao Bảo hiểm phụ lại quan trọng?
Trong môi trường tự nhiên, mọi thứ đều có thể xảy ra. Thiết bị hiện đại nhất cũng có giới hạn, và con người luôn có thể mắc sai lầm. Một hệ thống bảo hiểm phụ tốt giúp bạn giảm thiểu rủi ro từ những sự cố không lường trước. Nó là lớp bảo vệ cuối cùng giữa bạn và một tai nạn nghiêm trọng.
Những lợi ích chính của việc sử dụng bảo hiểm phụ:
• Ngăn chặn sự cố dây chuyền. Khi một bộ phận trong hệ thống an toàn chính của bạn gặp lỗi, hệ thống phụ sẽ ngăn chặn một thất bại toàn diện. Điều này đặc biệt quan trọng trong các hoạt động có rủi ro cao như leo núi hay đu dây.
• Tăng biên độ an toàn. Nó cho bạn thêm không gian để xử lý sai sót. Bạn có thể mắc một lỗi nhỏ mà không phải đối mặt với hậu quả thảm khốc.
• Xây dựng sự tự tin. Khi biết mình có một phương án dự phòng, bạn sẽ bình tĩnh và tự tin hơn để đưa ra quyết định sáng suốt, đặc biệt là trong các tình huống căng thẳng.
Các loại Bảo hiểm phụ phổ biến trong hoạt động ngoài trời
Tùy vào mỗi hoạt động, khái niệm bảo hiểm phụ sẽ được áp dụng khác nhau. Dưới đây là một vài ví dụ thực tế tại Việt Nam.
Trong Leo núi đá (Rock Climbing)
Leo núi là hoạt động mà nguyên tắc bảo hiểm phụ được thể hiện rõ ràng nhất. Mọi hệ thống an toàn đều được xây dựng dựa trên sự dự phòng.
• Hệ thống neo đa điểm (Multi-point anchor). Thay vì chỉ tin tưởng vào một điểm neo duy nhất, người leo núi luôn thiết lập trạm neo từ hai hoặc ba điểm độc lập. Ví dụ, khi thiết lập trạm leo ở Hữu Lũng, Lạng Sơn, bạn sẽ dùng ít nhất hai móc treo (bolt) để phân bổ lực.
• Nút ma sát khi đu dây (Rappel backup). Khi đu dây xuống, nhiều người sử dụng thêm một nút dây ma sát như Prusik hoặc Klemheist trên dây. Nút này sẽ tự động siết lại và giữ bạn nếu bạn vô tình tuột tay khỏi thiết bị hãm.
Trong Đu dây vượt thác (Canyoning)
Tương tự leo núi, đu dây vượt thác đòi hỏi hệ thống an toàn nghiêm ngặt vì môi trường nước trơn trượt làm tăng rủi ro. Các công ty tổ chức tour chuyên nghiệp ở Đà Lạt hay Vườn quốc gia Tà Lài luôn áp dụng các kỹ thuật này.
• Người hãm dây ở dưới (Bottom belay). Một người hướng dẫn sẽ đứng ở chân thác, giữ phần đuôi của sợi dây. Nếu người đang đu dây gặp sự cố, người ở dưới chỉ cần kéo căng dây để hãm họ lại.
• Sử dụng hai dây. Trong một số trường hợp, người tham gia được kết nối với hai hệ thống dây riêng biệt, một dây chính để đu và một dây an toàn do người khác kiểm soát.
Trong Đi rừng và Cắm trại (Trekking & Camping)
Bảo hiểm phụ trong đi rừng không phải là các hệ thống cơ học phức tạp. Nó thiên về việc mang theo các vật dụng dự phòng cho những nhu cầu thiết yếu.
• Điều hướng. Luôn mang theo bản đồ giấy và la bàn bên cạnh thiết bị GPS hoặc điện thoại thông minh. Khi bạn đi trek cung Tà Năng - Phan Dũng, điện thoại có thể hết pin hoặc mất sóng, lúc đó bản đồ và la bàn là cứu cánh của bạn.
• Nguồn lửa. Mang theo ít nhất hai cách tạo lửa khác nhau. Ví dụ, một chiếc bật lửa và một bộ đá lửa. Nếu bật lửa bị ướt hoặc hết ga, bạn vẫn có thể nhóm lửa.
• Lọc nước. Ngoài thiết bị lọc nước chính, hãy mang theo một vài viên khử trùng nước dự phòng. Chúng nhỏ gọn và có thể giúp bạn có nước uống an toàn khi bộ lọc bị hỏng hoặc thất lạc.
• Đèn chiếu sáng. Luôn có một chiếc đèn pin dự phòng hoặc pin dự phòng cho đèn đội đầu của bạn.
Nguyên tắc của một hệ thống Bảo hiểm phụ tốt
Một hệ thống dự phòng hiệu quả cần tuân thủ các nguyên tắc cốt lõi sau:
• Độc lập. Hệ thống phụ phải hoạt động hoàn toàn độc lập với hệ thống chính. Nếu chúng cùng phụ thuộc vào một bộ phận, thì đó không phải là bảo hiểm phụ thực sự.
• Không có điểm lỗi chung. Thiết kế hệ thống sao cho không có một điểm yếu duy nhất nào có thể làm hỏng cả hai hệ thống cùng lúc. Ví dụ, khi làm neo, bạn không móc cả hai dây vào cùng một carabiner.
• Đơn giản và đáng tin cậy. Hệ thống dự phòng nên dễ cài đặt và sử dụng. Trong tình huống khẩn cấp, bạn cần một giải pháp nhanh chóng và hiệu quả, không phải một quy trình phức tạp.
Tư duy về bảo hiểm phụ là một kỹ năng quan trọng giúp bạn an toàn hơn trong mọi chuyến đi. Nó không có nghĩa là bạn sợ hãi. Ngược lại, nó cho thấy bạn là người có sự chuẩn bị, tôn trọng thiên nhiên và có trách nhiệm với bản thân cũng như đồng đội. Hãy tập thói quen luôn tự hỏi: “Nếu thứ này hỏng, mình có phương án nào khác không?”.
Câu hỏi thường gặp
Có phải hoạt động nào cũng cần bảo hiểm phụ không?
Hầu hết các hoạt động có rủi ro cao như leo núi hay đu dây đều cần, còn các hoạt động ít rủi ro hơn thì tùy vào đánh giá của bạn.
Dùng đồ xịn có cần bảo hiểm phụ không?
Có, vì thiết bị tốt nhất vẫn có thể hỏng hóc hoặc gặp lỗi do người dùng, nên bảo hiểm phụ luôn cần thiết để đảm bảo an toàn.
Xem các thiết bị leo núi và cắm trại để xây dựng hệ thống an toàn của bạn tại WeTrek.vn.