Bão nhiệt đới là gì?

Bão nhiệt đới là một thuật ngữ chung chỉ một hệ thống thời tiết xoáy, quy mô lớn, có tâm áp thấp, hình thành trên các vùng biển nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới. Khi một cơn bão nhiệt đới mạnh lên, nó được gọi bằng những tên khác nhau tùy thuộc vào vị trí địa lý. Ở khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương, bao gồm Biển Đông của Việt Nam, chúng được gọi là bão (typhoon). Ở Đại Tây Dương và Đông Bắc Thái Bình Dương, chúng được gọi là hurricane. Ở Nam Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, chúng được gọi là lốc xoáy (cyclone).

Đặc điểm chính của bão nhiệt đới bao gồm:

• Một tâm bão rõ ràng với áp suất không khí rất thấp.
• Gió xoáy cực mạnh quanh tâm, ngược chiều kim đồng hồ ở Bắc Bán cầu.
• Mưa xối xả trên một khu vực rộng lớn.
• Sóng biển lớn và hiện tượng nước biển dâng do bão.

Bão hình thành như thế nào?

Bão nhiệt đới không hình thành một cách ngẫu nhiên. Chúng cần những điều kiện cụ thể để phát triển. Quá trình này giống như một công thức nấu ăn của tự nhiên, đòi hỏi các thành phần chính sau:

Nước biển ấm: Nhiệt độ bề mặt nước biển phải từ 26.5 độ C trở lên và độ sâu ít nhất 50 mét. Nước ấm cung cấp năng lượng và hơi ẩm cần thiết cho bão hoạt động, giống như nhiên liệu cho một cỗ máy khổng lồ.

Không khí ẩm: Lớp không khí ẩm từ mặt biển bốc lên cao, ngưng tụ và giải phóng một lượng nhiệt lớn. Quá trình này tiếp thêm năng lượng cho hệ thống bão, làm nó mạnh lên.

Gió hội tụ: Gió từ các hướng khác nhau thổi vào cùng một khu vực trên mặt biển. Khi các luồng gió này gặp nhau, chúng đẩy không khí ẩm lên cao, bắt đầu quá trình hình thành bão.

Hiệu ứng Coriolis: Đây là lực sinh ra do sự tự quay của Trái Đất. Lực này làm cho các hệ thống thời tiết ở Bắc Bán cầu quay ngược chiều kim đồng hồ và theo chiều kim đồng hồ ở Nam Bán cầu. Nếu không có hiệu ứng này, gió sẽ thổi thẳng vào tâm áp thấp thay vì tạo thành vòng xoáy đặc trưng của bão.

Các cấp độ của bão tại Việt Nam

Tại Việt Nam, cường độ bão được phân loại dựa trên tốc độ gió duy trì mạnh nhất ở gần tâm bão. Việc hiểu rõ các cấp độ này giúp bạn đánh giá mức độ nguy hiểm và có sự chuẩn bị phù hợp cho các chuyến đi ngoài trời.

• Áp thấp nhiệt đới: Sức gió từ 39 đến 61 km/h. Gây mưa lớn, gió giật nhưng chưa đủ mạnh để gây thiệt hại trên diện rộng.
• Bão: Sức gió từ 62 đến 117 km/h. Gió đủ mạnh để làm gãy cành cây, gây hư hại nhẹ cho nhà cửa.
• Bão mạnh: Sức gió từ 118 đến 183 km/h. Có khả năng tốc mái nhà, quật đổ cây lớn, gây lũ lụt và sạt lở đất nghiêm trọng.
• Siêu bão: Sức gió từ 184 km/h trở lên. Mức độ tàn phá rất lớn, gây nguy hiểm đến tính mạng và tài sản. Ví dụ, cơn bão số 12 (Damrey) đổ bộ vào Nam Trung Bộ năm 2017 là một cơn bão rất mạnh, gây thiệt hại nặng nề.

Bão ảnh hưởng đến hoạt động outdoor như thế nào?

Bão và áp thấp nhiệt đới là một trong những mối nguy hiểm lớn nhất đối với người yêu thích các hoạt động ngoài trời. Tác động của chúng trực tiếp và nghiêm trọng.

Leo núi, trekking: Đường mòn trở nên trơn trượt, nguy cơ sạt lở đất tăng cao. Gió mạnh có thể quật ngã cây cối, chắn lối đi hoặc gây nguy hiểm trực tiếp. Tầm nhìn giảm sút khiến bạn dễ bị lạc.

Cắm trại: Gió lớn có thể xé rách hoặc thổi bay lều trại. Mưa lớn gây ngập úng khu vực cắm trại, đặc biệt là các địa điểm gần sông, suối. Nguy cơ sét đánh cũng tăng lên trong cơn dông.

Các hoạt động dưới nước: Chèo thuyền kayak, SUP hay lặn biển trở nên cực kỳ nguy hiểm. Bão gây ra sóng lớn, dòng chảy xiết và làm đục nước, giảm tầm nhìn. Nước biển dâng đột ngột cũng là một mối đe dọa ở vùng ven biển.

Chuẩn bị gì trước mùa mưa bão?

Sự chuẩn bị kỹ lưỡng là yếu tố quyết định sự an toàn của bạn khi thực hiện các hoạt động outdoor trong mùa mưa bão.

Lên kế hoạch và theo dõi thông tin

Kiểm tra dự báo thời tiết: Luôn kiểm tra dự báo thời tiết chi tiết cho khu vực bạn định đến ít nhất 3-5 ngày trước chuyến đi. Sử dụng các nguồn thông tin uy tín như Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia.

Có phương án B: Luôn chuẩn bị một kế hoạch dự phòng. Nếu thời tiết có dấu hiệu xấu đi, bạn cần sẵn sàng hủy bỏ hoặc thay đổi lịch trình. An toàn luôn là ưu tiên hàng đầu.

Thông báo lịch trình: Cho gia đình hoặc bạn bè biết rõ kế hoạch chi tiết của bạn, bao gồm tuyến đường, thời gian dự kiến và khi nào bạn sẽ trở về.

Trang bị thiết yếu

Quần áo chống nước: Một bộ áo mưa và quần chống nước chất lượng tốt là vật dụng bắt buộc. Nó giúp bạn giữ khô và duy trì thân nhiệt.

Bảo vệ đồ đạc: Sử dụng balo chống nước hoặc túi khô (dry bag) để bảo vệ các thiết bị điện tử, quần áo và đồ dùng cá nhân khỏi bị ướt.

Nguồn sáng và năng lượng: Mang theo đèn pin đội đầu, pin dự phòng và sạc dự phòng đã sạc đầy. Mưa bão thường đi kèm với mây đen, làm trời tối nhanh hơn.

Bộ sơ cứu: Một bộ sơ cứu đầy đủ là cần thiết để xử lý các chấn thương nhỏ có thể xảy ra do trượt ngã hoặc va chạm.

Thiết bị định vị: Thiết bị GPS hoặc điện thoại thông minh có bản đồ ngoại tuyến giúp bạn xác định phương hướng khi tầm nhìn bị hạn chế.

Xem các loại trang bị chống nước chất lượng cao tại WeTrek.vn.

Câu hỏi thường gặp

Phân biệt bão và áp thấp nhiệt đới như thế nào?

Bão có sức gió mạnh hơn áp thấp nhiệt đới, với tốc độ gió duy trì từ 62 km/h trở lên.

Mùa bão ở Việt Nam thường vào tháng mấy?

Mùa bão ở Việt Nam tập trung từ tháng 6 đến tháng 11, với đỉnh điểm thường rơi vào tháng 9 và tháng 10.

Cần làm gì nếu gặp bão khi đang đi trekking?

Bạn cần tìm nơi trú ẩn kiên cố, tránh xa các khu vực sông suối, vách đá và sườn dốc có nguy cơ sạt lở.