Belay top-rope là kỹ thuật hãm dây an toàn từ bên dưới cho người leo núi, với dây chạy qua một điểm neo cố định ở đỉnh đường leo.

Belay top-rope (Top Rope Belay) là một kỹ thuật hãm dây cơ bản và an toàn trong leo núi. Trong kỹ thuật này, dây leo được luồn qua một hệ thống neo chắc chắn ở đỉnh của đường leo. Một đầu dây nối với người leo (climber), đầu còn lại do người hãm dây (belayer) đứng dưới mặt đất kiểm soát. Người belayer sử dụng một thiết bị hãm chuyên dụng để điều chỉnh độ căng của dây, đảm bảo an toàn cho người leo trong suốt quá trình.

Khi người leo di chuyển lên, người belayer sẽ thu dây thừa vào. Nếu người leo bị trượt chân hoặc cần nghỉ, người belayer sẽ khóa dây lại. Cú ngã sẽ được giữ lại ngay lập tức với quãng rơi rất ngắn. Kỹ thuật này phổ biến tại các phòng tập leo núi trong nhà và các khu vực leo núi ngoài trời có thiết lập sẵn neo trên đỉnh. Ví dụ, tại các phòng tập ở Hà Nội hay TP.HCM, bạn sẽ luôn bắt đầu với hình thức leo này.

Người belayer có trách nhiệm trực tiếp đến sự an toàn của người leo. Công việc của bạn không chỉ là đứng giữ dây. Bạn cần tập trung quan sát và phối hợp nhịp nhàng với người leo. Một người belayer giỏi sẽ giúp người leo cảm thấy tự tin và an toàn để chinh phục đường leo.

Các nhiệm vụ chính của người belayer bao gồm:

• Kiểm tra an toàn trước khi leo: Bạn và người leo cùng kiểm tra đai an toàn, nút thắt, khóa an toàn và thiết bị hãm của nhau.
• Thu dây thừa (Taking in slack): Bạn liên tục thu phần dây bị chùng khi người leo di chuyển lên, giữ cho dây luôn có độ căng vừa phải.
• Bắt cú ngã (Catching a fall): Bạn sử dụng kỹ thuật hãm dây để khóa dây lại ngay lập tức khi người leo bị rơi, hạn chế tối đa quãng rơi.
• Hạ người leo xuống (Lowering): Khi người leo hoàn thành đường leo hoặc muốn xuống, bạn từ từ nhả dây một cách có kiểm soát để đưa họ tiếp đất an toàn.

Để thực hiện Belay top-rope (Top Rope Belay) một cách an toàn, bạn cần trang bị đầy đủ các thiết bị chuyên dụng. Mỗi thiết bị đều có vai trò riêng và là một mắt xích quan trọng trong hệ thống an toàn.

Danh sách thiết bị cơ bản:

• Đai an toàn (Harness): Cả người leo và người belayer đều phải mặc đai an toàn. Đai là điểm kết nối giữa bạn và dây leo.
• Thiết bị hãm (Belay Device): Đây là công cụ chính để người belayer kiểm soát dây. Các loại phổ biến gồm ATC hoặc các thiết bị có phanh hỗ trợ như GriGri.
• Khóa an toàn (Locking Carabiner): Dùng để kết nối thiết bị hãm với đai an toàn của người belayer. Khóa phải luôn được vặn chặt trước khi leo.
• Dây leo núi (Climbing Rope): Loại dây sử dụng phải là dây leo núi động (dynamic rope), có khả năng co giãn để hấp thụ lực khi có cú ngã.
• Hệ thống neo (Anchor): Một hệ thống gồm ít nhất hai điểm neo độc lập, chắc chắn ở đỉnh đường leo. Tại các khu leo núi như Hữu Lũng (Lạng Sơn), các đường leo phổ biến thường đã có sẵn hệ thống neo này.

Giao tiếp rõ ràng giữa người leo và người belayer là yếu tố sống còn. Việc sử dụng các câu lệnh ngắn gọn, tiêu chuẩn giúp cả hai hiểu rõ ý định của nhau, đặc biệt trong môi trường ồn ào hoặc khi ở xa nhau.

Các câu lệnh phổ biến:

• Người leo: "Sẵn sàng leo" (On belay?) - Báo hiệu đã sẵn sàng.
• Người belayer: "Sẵn sàng hãm" (Belay on) - Xác nhận đã khóa dây và sẵn sàng.
• Người leo: "Leo đây" (Climbing) - Bắt đầu leo.
• Người belayer: "Leo đi" (Climb on) - Xác nhận và quan sát.
• Người leo: "Dừng" (Take) - Yêu cầu người belayer thu căng dây để nghỉ.
• Người leo: "Hạ xuống" (Lower me) - Yêu cầu được hạ xuống đất.

Belay top-rope (Top Rope Belay) có an toàn cho người mới bắt đầu không?

Đây là phương pháp an toàn nhất để người mới bắt đầu làm quen với leo núi khi có người hướng dẫn đúng kỹ thuật.

Tôi có thể tự học Belay top-rope (Top Rope Belay) không?

Bạn cần được đào tạo bởi người hướng dẫn có chuyên môn để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho cả bạn và người leo.

Xem các mẫu thiết bị hãm và khóa an toàn tại WeTrek.vn.