Biển chỉ hướng (trail marker) là một dấu hiệu vật lý, được đặt dọc theo đường mòn để giúp người đi bộ, leo núi xác định phương hướng. Chúng đảm bảo bạn luôn đi đúng lộ trình đã định, tránh bị lạc trong rừng hoặc trên núi.

Các loại biển chỉ hướng phổ biến bao gồm:

• Dấu sơn (Blazes): Các vệt sơn trên thân cây hoặc tảng đá.
• Biển báo kim loại hoặc gỗ: Các biển báo chính thức có thông tin về khoảng cách, địa điểm.
• Đống đá xếp (Cairns): Các chồng đá nhỏ do con người tạo ra, thường ở những nơi trống trải, ít cây cối.
• Ruy băng vải: Các dải băng màu được buộc vào cành cây, thường do các nhóm đi trước hoặc người dẫn đường địa phương để lại.

Biển chỉ hướng đóng vai trò thiết yếu trong mọi chuyến đi. Chúng giúp bạn:

• An toàn: Giảm thiểu nguy cơ đi lạc, đặc biệt ở những khu vực hẻo lánh hoặc thời tiết xấu làm giảm tầm nhìn.
• Tiết kiệm thời gian và năng lượng: Giúp bạn đi đúng đường, tránh phải quay lại hoặc đi đường vòng không cần thiết.
• Tăng sự tự tin: Việc nhìn thấy các biển chỉ hướng đều đặn giúp bạn yên tâm rằng mình đang đi đúng hướng.
• Bảo vệ môi trường: Hướng mọi người đi theo một lối mòn cố định, hạn chế việc giẫm đạp lên thảm thực vật và gây xói mòn đất.

Để đảm bảo hiệu quả, hệ thống biển chỉ hướng thường tuân theo các tiêu chuẩn nhất định:

• Khoảng cách: Các biển báo được đặt cách nhau đủ gần để bạn có thể nhìn thấy biển tiếp theo từ vị trí của biển hiện tại. Trong rừng rậm, khoảng cách này có thể là 50 mét. Ở khu vực quang đãng, khoảng cách có thể xa hơn.
• Vị trí: Thường được đặt ở ngang tầm mắt, trên phía thân cây hoặc tảng đá đối diện với hướng di chuyển. Chúng đặc biệt quan trọng tại các ngã rẽ, giao lộ hoặc điểm bắt đầu một đoạn dốc.
• Màu sắc: Sử dụng màu sắc nổi bật, tương phản với môi trường xung quanh như trắng, vàng, cam, đỏ hoặc xanh lam để dễ nhận biết.

Bạn không chọn mua biển chỉ hướng, nhưng bạn cần học cách đọc và nhận biết chúng một cách chính xác trên đường đi. Dưới đây là cách để bạn làm điều đó:

• Tìm hiểu trước chuyến đi: Nghiên cứu về hệ thống biển báo tại khu vực bạn sắp đến. Mỗi vườn quốc gia hoặc khu bảo tồn có thể có quy ước riêng về màu sắc và ký hiệu.
• Nhận biết các dấu hiệu đặc biệt: Một dấu sơn đơn thường có nghĩa là 'đi thẳng'. Hai dấu sơn xếp chồng lên nhau, với dấu trên lệch về bên nào, báo hiệu một ngã rẽ về hướng đó.
• Luôn tìm kiếm biển báo tiếp theo: Sau khi đi qua một biển báo, hãy chủ động tìm kiếm biển báo kế tiếp. Nếu đi một lúc lâu mà không thấy, bạn nên dừng lại và kiểm tra lại phương hướng.

Tại Việt Nam, bạn sẽ gặp nhiều dạng biển chỉ hướng khác nhau tùy vào địa điểm:

• Vườn Quốc gia Cúc Phương, Ba Vì: Có hệ thống biển báo bằng gỗ hoặc kim loại khá chuyên nghiệp tại các ngã ba, điểm tham quan chính. Dấu sơn trên cây cũng được sử dụng phổ biến.
• Cung Tà Năng - Phan Dũng: Chủ yếu là các lối mòn có sẵn, kết hợp với các dải ruy băng buộc trên cây và các đống đá xếp do cộng đồng trekking và người dân địa phương tạo ra.
• Leo Lảo Thẩn, Fansipan: Bên cạnh các biển báo tại trạm nghỉ, các porter (người dẫn đường) thường sử dụng dấu sơn hoặc các dải băng vải để đánh dấu các lối đi tắt hoặc các đoạn đường an toàn.

Để tránh rủi ro, bạn cần nhận biết các sai lầm phổ biến khi sử dụng biển chỉ hướng:

• Chỉ phụ thuộc vào biển chỉ hướng: Biển báo có thể bị phai màu, đổ gãy hoặc bị thực vật che khuất. Luôn kết hợp chúng với bản đồ, la bàn hoặc thiết bị GPS.
• Nhầm lẫn với các dấu hiệu khác: Đôi khi các dấu hiệu của lâm tặc, người đi rừng hoặc lối mòn của động vật có thể trông giống biển chỉ hướng.
• Không chú ý tại các ngã rẽ: Đây là nơi dễ bị lạc nhất. Hãy đi chậm lại và xác nhận đúng hướng trước khi tiếp tục.
• Tự ý thay đổi hoặc tạo thêm biển báo: Hành động này gây nguy hiểm và nhầm lẫn cho những người đi sau.

• Blaze (Dấu sơn): Ký hiệu được sơn trực tiếp lên cây hoặc đá để đánh dấu đường mòn.
• Cairn (Đống đá xếp): Một chồng đá do con người tạo ra để đánh dấu một điểm trên đường mòn, phổ biến ở địa hình trơ trụi.
• Trailhead (Đầu đường mòn): Điểm xuất phát hoặc kết thúc của một con đường mòn.
• Waypoint (Điểm tham chiếu): Một tọa độ địa lý cụ thể được lưu trữ trong thiết bị GPS để đánh dấu một vị trí trên lộ trình.

Phải làm gì khi không thấy biển chỉ hướng tiếp theo?

Bạn nên dừng lại, quay lại vị trí biển báo cuối cùng bạn nhìn thấy và tìm lại đúng đường.

Biển chỉ hướng có luôn luôn đáng tin cậy không?

Không, biển chỉ hướng có thể bị mất, hỏng hoặc bị che khuất nên bạn cần kết hợp với bản đồ hoặc GPS.

Tôi có nên tự tạo biển chỉ hướng không?

Không, việc tự ý tạo biển chỉ hướng có thể gây nhầm lẫn cho người khác và ảnh hưởng đến môi trường.