Biểu đồ độ cao là đồ thị trực quan cho thấy sự thay đổi độ cao trên một quãng đường, giúp bạn lên kế hoạch và đánh giá độ khó của chuyến đi.

Biểu đồ độ cao là một đồ thị hai chiều. Nó thể hiện sự thay đổi về độ cao của một tuyến đường. Trục hoành (trục X, trục ngang) biểu thị quãng đường. Trục tung (trục Y, trục đứng) biểu thị độ cao so với mực nước biển.

Nhìn vào biểu đồ, bạn sẽ thấy một đường đồ thị lên xuống. Đường này mô phỏng chính xác địa hình bạn sẽ đi qua. Một đường dốc lên thẳng đứng nghĩa là một đoạn leo núi đầy thử thách. Một đường thoải hoặc bằng phẳng cho thấy một đoạn đi bộ dễ chịu hơn.

Biểu đồ độ cao không chỉ là những con số và đường kẻ. Nó là công cụ lập kế hoạch thiết yếu cho mọi chuyến đi ngoài trời, từ trekking, leo núi đến chạy trail hoặc đạp xe địa hình. Hiểu rõ nó mang lại nhiều lợi ích cụ thể.

Biểu đồ độ cao giúp bạn đánh giá chính xác độ khó của cung đường. Một cung đường dài 10km trên địa hình bằng phẳng hoàn toàn khác với một cung 10km phải leo dốc liên tục.

• Ước tính thời gian: Các đoạn leo dốc sẽ tốn nhiều thời gian và sức lực hơn. Dựa vào biểu đồ, bạn có thể tính toán thời gian di chuyển hợp lý hơn.
• Chuẩn bị thể lực: Bạn biết trước khi nào cần dồn sức để leo và khi nào có thể đi thong thả để phục hồi.
• Mang trang bị phù hợp: Một cung đường có độ dốc lớn đòi hỏi gậy trekking, giày có độ bám tốt và ít đồ đạc không cần thiết hơn.

Nhìn vào biểu đồ, bạn xác định được những đoạn "khó nhằn" nhất của hành trình. Ví dụ, bạn thấy 2km đầu tiên là leo dốc liên tục. Bạn sẽ biết cần đi chậm, giữ sức ở đoạn này thay vì bung sức quá sớm. Ngược lại, khi thấy một đoạn đường bằng phẳng sắp tới, bạn có thể tăng tốc hoặc nghỉ ngơi ngắn.

Việc này giúp bạn tránh kiệt sức giữa chừng và duy trì năng lượng cho toàn bộ chuyến đi.

Biểu đồ độ cao cũng là một công cụ đảm bảo an toàn. Nó giúp bạn nhận diện các đoạn dốc nguy hiểm, các khu vực có nguy cơ sạt lở hoặc những nơi cần di chuyển cẩn thận. Bạn cũng có thể lên kế hoạch các điểm dừng chân, nghỉ ngơi, hoặc bổ sung nước uống trước khi bước vào một đoạn leo dài.

Một biểu đồ độ cao thường đi kèm với các chỉ số quan trọng. Bạn cần hiểu rõ ý nghĩa của chúng để phân tích cung đường một cách toàn diện.

Để dễ hình dung, hãy xem xét biểu đồ độ cao của một vài cung đường quen thuộc tại Việt Nam.

Cung Tà Năng - Phan Dũng: Biểu đồ độ cao của cung này sẽ có dạng lượn sóng với những ngọn đồi thoai thoải. Tổng độ cao tăng không quá lớn và được phân bổ đều. Điều này cho thấy một hành trình không có những đoạn leo dốc đột ngột, phù hợp với nhiều người.

Cung Lảo Thẩn (Y Tý, Lào Cai): Biểu đồ sẽ cho thấy một đường dốc lên gần như liên tục từ điểm xuất phát đến đỉnh. Sẽ có một vài đoạn bằng phẳng ngắn để nghỉ. Điều này cho thấy bạn cần chuẩn bị thể lực tốt cho một chặng leo kéo dài.

Cung Fansipan (đường Trạm Tôn): Biểu đồ sẽ phức tạp hơn. Nó có những đoạn leo dốc gắt, xen kẽ với những đoạn xuống dốc ngắn rồi lại tiếp tục leo. Tổng độ cao tăng rất lớn, đòi hỏi sự bền bỉ và chuẩn bị kỹ lưỡng.

Bạn có thể dễ dàng tìm thấy biểu đồ độ cao cho chuyến đi của mình thông qua các công cụ hiện đại:

• Ứng dụng di động: Các ứng dụng như Strava, Komoot, AllTrails cho phép người dùng tạo lộ trình và xem trước biểu đồ độ cao chi tiết.
• Đồng hồ GPS: Các dòng đồng hồ của Garmin, Suunto, Coros có tính năng lập kế hoạch lộ trình (courses). Khi bạn tải một cung đường vào đồng hồ, nó sẽ hiển thị biểu đồ độ cao và thông báo cho bạn biết các chặng leo sắp tới.
• Các trang web lập kế hoạch: Nhiều trang web du lịch hoặc cộng đồng trekking chia sẻ các tệp GPX của cung đường. Bạn có thể tải tệp này và mở bằng các ứng dụng chuyên dụng để xem biểu đồ.

Việc hiểu và sử dụng biểu đồ độ cao sẽ giúp mỗi chuyến đi của bạn trở nên an toàn, chủ động và trọn vẹn hơn.

Tổng độ cao tăng có phải là độ cao của ngọn núi không?

Không, tổng độ cao tăng là tổng tất cả các đoạn bạn leo lên, trong khi độ cao ngọn núi là điểm cao nhất so với mực nước biển.

Một cung đường có tổng độ cao tăng bao nhiêu được xem là khó?

Một cung đường trong ngày có tổng độ cao tăng trên 1000m thường được xem là khó và đòi hỏi thể lực tốt.

Tôi có thể tự tạo biểu đồ độ cao cho lộ trình của mình không?

Có, bạn có thể dùng các ứng dụng hoặc website như Komoot hoặc Strava Route Builder để vẽ lộ trình và hệ thống sẽ tự động tạo biểu đồ độ cao.

Xem các mẫu đồng hồ GPS chuyên trekking tại WeTrek.vn.