Bình xịt chống gấu là một loại bình xịt hơi cay cường độ cao, dùng để ngăn chặn gấu hung dữ tấn công từ xa mà không gây hại vĩnh viễn.

Bình xịt chống gấu (Bear Spray) là một công cụ ngăn chặn và tự vệ chuyên dụng. Nó được thiết kế để phun ra một đám mây hơi cay nồng độ cao, có tác dụng lên hệ hô hấp và thị giác của gấu hoặc các động vật có vú lớn khác. Mục tiêu của bình xịt là tạo ra một rào cản tạm thời, gây mất phương hướng cho con vật, cho bạn đủ thời gian để lùi lại và thoát đến nơi an toàn. Đây là một công cụ không gây chết chóc. Nó không làm hại con vật vĩnh viễn.

Hoạt chất chính trong bình xịt chống gấu là Capsaicin và các hợp chất Capsaicinoids liên quan. Các chất này được chiết xuất từ quả ớt, còn được gọi là Oleoresin Capsicum (OC). Nồng độ của các hoạt chất này trong bình xịt chống gấu thường dao động từ 1% đến 2%. Đây là mức nồng độ được các cơ quan bảo vệ môi trường và động vật hoang dã cho phép và khuyến nghị. Nồng độ này đủ mạnh để ngăn chặn một con gấu nặng hàng trăm kilôgam nhưng không đủ để gây tổn thương lâu dài.

Các thành phần khác bao gồm chất đẩy và dung môi để tạo thành dạng xịt phun sương, giúp đám mây hơi cay lan tỏa nhanh và rộng trong không khí.

Khi bạn kích hoạt bình xịt, một luồng phun mạnh sẽ tạo ra một đám mây hình nón lan rộng về phía con vật. Khi gấu hít hoặc tiếp xúc với đám mây này, các hạt Capsaicin sẽ tác động ngay lập tức:

• Gây sưng mắt, mũi, cổ họng và phổi.
• Dẫn đến co thắt đường thở, gây ho dữ dội và khó thở.
• Gây mù tạm thời do mắt sưng và chảy nước mắt không kiểm soát.
• Tạo ra cảm giác nóng rát dữ dội trên da và niêm mạc.

Những phản ứng này làm con vật mất phương hướng và dừng hành vi tấn công. Nó cho bạn cơ hội quý giá để di chuyển khỏi khu vực nguy hiểm.

Nhiều người nhầm lẫn giữa hai loại sản phẩm này. Chúng có những khác biệt cơ bản về thiết kế và mục đích sử dụng.

Bình xịt chống gấu

• Tầm phun: Xa, thường từ 7 đến 12 mét.
• Kiểu phun: Dạng sương hình nón (fog/cone) để tạo ra một bức tường hơi cay rộng lớn, dễ trúng mục tiêu đang di chuyển nhanh.
• Lượng xịt: Chai lớn hơn, phun ra một lượng lớn hoạt chất trong thời gian ngắn (ví dụ, một chai 225g có thể hết trong 7–9 giây).
• Mục đích: Ngăn chặn động vật lớn, hung dữ từ khoảng cách an toàn.

Bình xịt hơi cay tự vệ (Pepper Spray)

• Tầm phun: Gần, thường từ 3 đến 5 mét.
• Kiểu phun: Dạng tia (stream) hoặc gel để tập trung vào một mục tiêu cụ thể là con người, giảm ảnh hưởng đến người xung quanh.
• Lượng xịt: Chai nhỏ hơn, chứa ít hoạt chất hơn, dùng cho các đợt xịt ngắn.
• Mục đích: Tự vệ cá nhân trước con người.

Việc mang theo bình xịt là chưa đủ. Bạn cần biết cách sử dụng nó một cách nhanh chóng và hiệu quả khi đối mặt với tình huống khẩn cấp.

1. Luôn giữ bình xịt trong tầm tay: Đặt nó trong bao đeo ở hông hoặc trên quai đeo của balo. Không cất nó trong balo. Mỗi giây đều quan trọng.
2. Tháo chốt an toàn: Dùng ngón tay cái để gạt hoặc kéo chốt an toàn ra khỏi đầu phun. Hầu hết các bình xịt đều có cơ chế an toàn để tránh xịt vô tình.
3. Kiểm tra hướng gió: Nếu có thể, hãy cố gắng để gió thổi từ sau lưng bạn về phía con gấu. Nếu gió thổi ngược, đám mây hơi cay có thể bay vào mặt bạn.
4. Nhắm mục tiêu: Hướng vòi phun hơi thấp xuống dưới mặt của con gấu. Khi phun ra, đám mây sẽ bung lên và bao phủ toàn bộ vùng mặt và mũi của nó.
5. Phun từng đợt ngắn: Nhấn vòi phun trong 1-2 giây. Đánh giá phản ứng của con vật. Nếu nó tiếp tục tiến tới, hãy phun thêm một đợt nữa. Điều này giúp bạn tiết kiệm lượng xịt và có thể tạo ra nhiều rào cản.
6. Rời khỏi khu vực: Ngay khi con vật dừng lại hoặc quay đi, bạn hãy bình tĩnh lùi lại và rời khỏi khu vực đó. Không chạy, vì chạy có thể kích hoạt bản năng săn mồi của nó.

Việt Nam là nơi sinh sống của gấu ngựa (Asiatic black bear) và gấu chó (sun bear), chủ yếu tại các vườn quốc gia như Cát Tiên, Pù Mát, Vũ Quang, Bạch Mã. Tuy nhiên, các cuộc chạm trán giữa người đi trekking và gấu trong tự nhiên là cực kỳ hiếm. Gấu hoang dã ở Việt Nam rất nhút nhát và có xu hướng lẩn tránh con người.

Do đó, đối với hầu hết các chuyến đi trekking thông thường, bình xịt chống gấu không phải là một vật dụng thiết yếu. Nó phù hợp hơn cho các nhà nghiên cứu động vật hoang dã, kiểm lâm, hoặc những đoàn thám hiểm đi sâu vào các khu vực hẻo lánh, có mật độ gấu cao đã được ghi nhận.

Một mối đe dọa thực tế hơn trong rừng Việt Nam có thể đến từ lợn rừng hoặc chó hoang. Về mặt lý thuyết, bình xịt chống gấu vẫn có tác dụng với các loài động vật có vú này. Bạn cần cân nhắc mức độ rủi ro của chuyến đi để quyết định trang bị phù hợp.

Có thể dùng bình xịt chống gấu để tự vệ trước người không?

Bạn không nên dùng bình xịt chống gấu lên người vì nó được thiết kế để phun diện rộng và có thể ảnh hưởng đến chính bạn.

Bình xịt chống gấu có hạn sử dụng không?

Có, bạn phải luôn kiểm tra hạn sử dụng được in trên thân chai, thường là khoảng 3-4 năm kể từ ngày sản xuất.

Tôi có thể mang bình xịt chống gấu lên máy bay không?

Không, các hãng hàng không cấm mang bình xịt chống gấu trong cả hành lý xách tay và hành lý ký gửi.

Xem các thiết bị an toàn dã ngoại tại WeTrek.vn.