Bộ đồ leo truyền thống (trad rack) là tập hợp các dụng cụ bảo vệ có thể tháo rời, do người leo tự đặt vào vách đá để tạo điểm an toàn khi leo.

Leo núi truyền thống (Trad Climbing) là gì?

Leo núi truyền thống, hay trad climbing, là hình thức leo núi nguyên bản nhất. Trong loại hình này, người leo dẫn (lead climber) tự đặt các điểm bảo vệ vào các khe nứt hoặc cấu trúc tự nhiên của vách đá. Người đi sau (second climber) sẽ tháo gỡ các thiết bị này khi leo lên. Cách leo này đòi hỏi kỹ năng, kinh nghiệm và sự am hiểu sâu sắc về thiết bị cũng như cấu trúc đá. Nó mang lại cảm giác phiêu lưu và tự do, vì bạn hoàn toàn tự chủ trong việc thiết lập đường leo của mình. Sau khi hoàn thành, vách đá được trả lại trạng thái tự nhiên, không để lại dấu vết.

Bộ đồ leo truyền thống (Trad Rack) hoạt động như thế nào?

Một bộ đồ leo truyền thống, hay trad rack, là bộ sưu tập cá nhân của người leo núi. Nó bao gồm nhiều loại dụng cụ được thiết kế để đặt chắc chắn vào các loại khe nứt khác nhau trên đá. Mục tiêu là tạo ra một chuỗi các điểm an toàn (anchor) dọc theo đường leo. Khi người leo dẫn bị ngã, sợi dây sẽ truyền lực đến điểm bảo vệ gần nhất, giúp giữ an toàn cho người leo. Việc lựa chọn và đặt đúng thiết bị vào đúng vị trí là một kỹ năng quan trọng, quyết định sự an toàn của cả chuyến đi.

Các thành phần chính trong một bộ Trad Rack

Một bộ trad rack đầy đủ thường rất đa dạng. Mỗi người leo sẽ tùy chỉnh bộ đồ của mình dựa trên kinh nghiệm và địa hình leo núi cụ thể. Dưới đây là các thành phần cơ bản.

Dụng cụ bảo vệ chủ động (Active Protection)

Đây là các thiết bị có bộ phận chuyển động, tự động điều chỉnh để vừa với khe nứt. Loại phổ biến nhất là cam.

• Cam (Spring-Loaded Camming Devices - SLCDs): Cam có các múi lò xo có thể co lại khi bóp cò và bung ra khi thả tay. Khi đặt vào một khe nứt song song, các múi cam sẽ nở ra, tạo một lực ép vào thành đá và giữ thiết bị tại chỗ. Cam rất linh hoạt và dễ đặt. Ví dụ, các đường leo ở Hữu Lũng, Lạng Sơn có nhiều khe nứt song song, rất lý tưởng để đặt cam.

Dụng cụ bảo vệ bị động (Passive Protection)

Các thiết bị này không có bộ phận chuyển động. Chúng hoạt động bằng cách chèn vào các điểm thắt hẹp của khe nứt.

• Nut (còn gọi là Stopper hoặc Wire): Đây là những miếng kim loại có hình dạng bất đối xứng, gắn với một vòng dây cáp thép. Bạn đặt chúng vào những vị trí hẹp trong khe nứt. Khi chịu tải trọng (ví dụ khi ngã), nut sẽ càng bị kẹt chặt hơn. Chúng nhẹ và có giá thành hợp lý.
• Hex (Hexentrics): Là các khối kim loại hình lục giác rỗng, có thể được đặt theo nhiều hướng khác nhau để vừa với các khe nứt không đều.
• Tricam: Là một thiết bị độc đáo với một điểm tựa và một đường ray. Nó có thể được sử dụng như một thiết bị chủ động hoặc bị động, hoạt động tốt trong các khe nứt ngang hoặc các hốc đá nhỏ.

Dụng cụ kết nối và dây

Những thiết bị này dùng để kết nối dây leo của bạn vào các điểm bảo vệ đã đặt trên vách đá.

• Alpine Draw (hoặc Trad Draw): Thay vì dùng quickdraw ngắn như leo thể thao, người leo trad thường dùng hai carabiner kết nối bằng một dây sling dài (60cm). Điều này giúp giảm thiểu sự dịch chuyển của dây leo, tránh làm xê dịch các điểm bảo vệ.
• Carabiner: Bạn cần một số lượng lớn carabiner, bao gồm cả loại có khóa và không khóa, để gắn thiết bị vào đai an toàn và kết nối hệ thống.
• Sling (Dây dù): Các vòng dây may sẵn với nhiều độ dài khác nhau, dùng để tạo neo, nối dài điểm bảo vệ, hoặc quàng qua các mỏm đá tự nhiên.

Dụng cụ phụ trợ

• Nut tool (Dụng cụ gỡ nut): Một công cụ kim loại nhỏ, có móc, dùng để gỡ các thiết bị bảo vệ bị động bị kẹt sau khi leo xong.
• Gear Sling hoặc Harness Gear Loops: Để mang theo toàn bộ thiết bị, bạn có thể đeo một dây đeo chéo chuyên dụng (gear sling) hoặc sắp xếp chúng trên các vòng treo đồ của đai an toàn (harness).

Xây dựng bộ Trad Rack đầu tiên của bạn

Việc xây dựng một bộ trad rack là một quá trình. Bạn không cần mua tất cả mọi thứ cùng một lúc. Hãy bắt đầu với những thứ cơ bản và bổ sung dần dựa trên kinh nghiệm và địa hình bạn thường leo.

Một bộ khởi đầu tốt thường bao gồm:

• Một bộ nut đầy đủ các kích cỡ (ví dụ: size 1-11).
• Một vài chiếc cam ở các kích cỡ phổ biến nhất (ví dụ: từ 0.5 đến 3 inch).
• Khoảng 6-8 alpine draw.
• Một vài carabiner có khóa.
• Một dụng cụ gỡ nut.

Khi bạn leo nhiều hơn ở những địa điểm cụ thể như Cát Bà, bạn sẽ nhận ra mình cần thêm loại thiết bị nào để phù hợp với đặc điểm đá vôi ở đó.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Trad rack có cần thiết cho người mới bắt đầu không?
Người mới bắt đầu nên tập leo thể thao để làm quen với kỹ thuật và độ cao trước khi chuyển sang leo truyền thống.

Mua bộ trad rack đầu tiên cần bao nhiêu tiền?
Một bộ trad rack cơ bản có giá từ vài triệu đến vài chục triệu đồng, tùy thuộc vào số lượng và thương hiệu thiết bị.

Leo trad ở Việt Nam có phổ biến không?
Leo truyền thống đang ngày càng phát triển tại Việt Nam, đặc biệt ở các khu vực có địa hình đá tự nhiên phù hợp.

Tìm hiểu và lựa chọn các dụng cụ leo núi truyền thống phù hợp với bạn. Xem tại WeTrek.vn.