Bức xạ mặt trời là năng lượng từ mặt trời, bao gồm tia UV, ánh sáng và nhiệt, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và trang bị của bạn khi đi outdoor.

Bức xạ mặt trời là dòng năng lượng điện từ do mặt trời phát ra. Năng lượng này truyền đến Trái đất dưới nhiều dạng khác nhau, trong đó ba loại chính ảnh hưởng đến các hoạt động ngoài trời bao gồm:

• Tia tử ngoại (UV - Ultraviolet): Loại tia vô hình, có khả năng gây tổn thương cho da và mắt. Nó được chia thành UVA, UVB và UVC. Hầu hết UVC bị tầng ozone chặn lại.

• Ánh sáng nhìn thấy (Visible Light): Đây là phần bức xạ mà mắt người nhìn thấy được, tạo ra màu sắc và ánh sáng ban ngày.

• Tia hồng ngoại (IR - Infrared): Loại tia vô hình, mang năng lượng nhiệt. Bạn cảm nhận tia hồng ngoại dưới dạng hơi nóng từ mặt trời.

Hiểu về bức xạ mặt trời giúp bạn chuẩn bị tốt hơn cho các chuyến đi, bảo vệ sức khỏe bản thân và duy trì độ bền của trang bị.

• Ảnh hưởng sức khỏe: Tiếp xúc với tia UV quá mức gây cháy nắng, lão hóa da sớm và tăng nguy cơ ung thư da. Cường độ ánh sáng cao gây mỏi mắt, trong khi nhiệt từ tia hồng ngoại dẫn đến say nắng, say nóng và mất nước.

• Ảnh hưởng trang bị: Tia UV làm phai màu và giảm độ bền của các vật liệu như vải lều, balo, quần áo và dây thừng. Nhựa và cao su trở nên giòn, dễ gãy sau thời gian dài phơi nắng.

• Ảnh hưởng hiệu suất: Nhiệt độ cao làm cơ thể nhanh mất sức, giảm sức bền và sự tập trung trong các hoạt động thể chất như leo núi, trekking hay chạy trail.

Chỉ số UV (UV Index) là thước đo quốc tế về cường độ bức xạ tia tử ngoại từ mặt trời. Thang đo này giúp bạn đánh giá mức độ rủi ro và áp dụng biện pháp bảo vệ phù hợp.

• 0–2 (Thấp): Rủi ro thấp. Bạn không cần các biện pháp phòng ngừa đặc biệt.

• 3–5 (Trung bình): Cần che chắn. Sử dụng kem chống nắng, đội mũ và đeo kính râm.

• 6–7 (Cao): Cần bảo vệ. Tìm bóng râm vào giữa trưa, mặc quần áo chống nắng, thoa lại kem chống nắng thường xuyên.

• 8–10 (Rất cao): Cần bảo vệ tăng cường. Hạn chế ra ngoài vào các giờ nắng gắt (10 giờ sáng đến 4 giờ chiều).

• 11+ (Cực đoan): Rủi ro rất cao. Da không được bảo vệ sẽ bị bỏng trong vài phút.

Bạn kiểm tra Chỉ số UV dự báo hàng ngày trên các ứng dụng thời tiết uy tín trước mỗi chuyến đi.

Lựa chọn đúng trang bị là cách chủ động bảo vệ bạn trước tác động của bức xạ mặt trời.

Chọn quần áo có chỉ số UPF (Ultraviolet Protection Factor) từ 30 trở lên. UPF 50+ là mức bảo vệ xuất sắc, ngăn chặn hơn 98% tia UV. Các loại vải dệt dày, sẫm màu thường có khả năng chống nắng tốt hơn.

Tìm kính có nhãn 'UV400' hoặc '100% UV protection'. Các nhãn này đảm bảo tròng kính chặn được cả tia UVA và UVB. Kính có thiết kế ôm mặt và gọng lớn giúp che chắn tốt hơn cho vùng da quanh mắt.

Ưu tiên mũ rộng vành (vành tối thiểu 7.5 cm) để che phủ mặt, tai và gáy. Mũ lưỡi trai có thêm tấm che gáy cũng là một lựa chọn hiệu quả cho các trekker.

Sử dụng kem chống nắng phổ rộng (Broad Spectrum) để chống cả tia UVA và UVB. Chọn loại có chỉ số SPF (Sun Protection Factor) từ 30 đến 50 và có khả năng chống nước, chống mồ hôi.

• Trekking Tà Năng - Phan Dũng: Cung đường này chủ yếu là đồi trọc, ít bóng râm. Bức xạ mặt trời rất mạnh, đặc biệt vào giữa trưa. Người tham gia cần trang bị đầy đủ quần áo dài tay UPF 50+, mũ rộng vành, kính râm và kem chống nắng.

• Chèo kayak tại Vịnh Lan Hạ: Mặt nước phản chiếu tia UV, làm tăng tổng lượng bức xạ bạn tiếp xúc. Kính râm phân cực (polarized) giúp giảm chói và bảo vệ mắt. Kem chống nắng chống nước là bắt buộc.

• Leo núi ở Sapa: Càng lên cao, không khí càng loãng, khả năng lọc tia UV của khí quyển càng giảm. Ngay cả khi trời có mây hoặc se lạnh, cường độ tia UV vẫn cao. Đừng chủ quan không che chắn khi lên núi.

• Chủ quan vào ngày có mây: Mây che được ánh sáng và nhiệt nhưng vẫn để lọt tới 80% tia UV. Bạn vẫn bị cháy nắng vào những ngày râm mát.

• Bỏ qua việc thoa lại kem chống nắng: Kem chống nắng mất tác dụng do mồ hôi, nước và thời gian. Bạn cần thoa lại sau mỗi 2 giờ hoạt động hoặc ngay sau khi bơi.

• Nghĩ rằng áo thun cotton là đủ: Một chiếc áo thun cotton trắng thông thường chỉ có chỉ số UPF khoảng 5–7, và giảm đi khi bị ướt. Nó không đủ để bảo vệ da trong nhiều giờ ngoài trời.

• Quên bảo vệ môi, tai và gáy: Đây là những vùng da nhạy cảm và thường xuyên bị bỏ sót. Sử dụng son dưỡng có SPF và che chắn kỹ các khu vực này.

• UPF (Ultraviolet Protection Factor): Chỉ số đo lường khả năng chặn tia UV của vải.

• SPF (Sun Protection Factor): Chỉ số đo lường khả năng chống tia UVB của kem chống nắng.

• Phổ rộng (Broad Spectrum): Thuật ngữ chỉ kem chống nắng bảo vệ da khỏi cả tia UVA và UVB.

Bạn cần chọn áo có chỉ số UPF cao, vì áo thun thông thường chỉ có tác dụng hạn chế.

Có, vì tia UV vẫn xuyên qua mây và gây hại cho da bạn.

Không phải lúc nào cũng vậy, bạn cần tìm nhãn ghi “UV400” hoặc “100% UV protection”.

Xem các sản phẩm chống nắng tại WeTrek.vn.