Cảnh báo lũ quét (Flash Flood Warning) là gì?

TL;DR: Cảnh báo lũ quét là thông báo khẩn cấp khi lũ quét đang hoặc sắp xảy ra, yêu cầu bạn hành động ngay lập tức để di chuyển đến nơi an toàn.

Định nghĩa

Cảnh báo lũ quét là mức cảnh báo cao nhất do cơ quan khí tượng thủy văn ban hành. Nó thông báo rằng lũ quét đang hình thành hoặc đã bắt đầu xảy ra trong khu vực của bạn. Đây không phải là một dự báo. Đây là một tình huống nguy hiểm đến tính mạng đang diễn ra. Khi nhận được cảnh báo này, bạn cần hành động ngay lập tức để bảo vệ bản thân. Lũ quét di chuyển cực kỳ nhanh, mang theo bùn đá, cây cối và có sức tàn phá lớn.

Vì sao quan trọng

Đối với người đi trekking, cắm trại hoặc hoạt động ngoài trời, hiểu rõ cảnh báo này là kỹ năng sinh tồn bắt buộc. Lũ quét là một trong những mối nguy hiểm bất ngờ và chết người nhất ở vùng núi và ven suối. Nắm được thông tin này giúp bạn:

• Đưa ra quyết định nhanh: Biết khi nào cần phải hủy bỏ chuyến đi hoặc tìm nơi trú ẩn ngay lập tức.

• Bảo vệ tính mạng: Lũ quét có thể cuốn trôi người, lều trại và phương tiện chỉ trong vài giây.

• Tránh bị cô lập: Lũ có thể phá hủy đường mòn, cầu và các lối thoát hiểm, khiến bạn bị mắc kẹt.

Thông số và phạm vi

Cảnh báo lũ quét thường được ban hành dựa trên các yếu tố cụ thể. Cơ quan khí tượng theo dõi các chỉ số này để đưa ra cảnh báo kịp thời.

• Lượng mưa: Mưa cực lớn trong thời gian ngắn, thường trên 100mm trong 1 đến 3 giờ.

• Độ bão hòa của đất: Đất đã ngấm no nước từ những trận mưa trước, không thể hấp thụ thêm nước.

• Địa hình: Các khu vực có địa hình dốc, hẻm núi hẹp, và các thung lũng ven sông suối là nơi dễ xảy ra lũ quét nhất.

Tại Việt Nam, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia là đơn vị chính thức đưa ra các cảnh báo này. Thông tin được cập nhật qua các ứng dụng thời tiết, tin nhắn SMS từ chính quyền địa phương, và các kênh truyền thông đại chúng.

Cách ứng phó đúng

Khi nhận được Cảnh báo lũ quét hoặc nhận thấy các dấu hiệu nguy hiểm, bạn cần hành động quyết đoán.

1. Di chuyển lên cao ngay lập tức: Tìm đến vùng đất cao, sườn đồi hoặc bất kỳ vị trí nào cao hơn mặt đất xung quanh. Tránh xa các khe suối, lòng sông, và các vùng trũng.

2. Không đi qua dòng nước đang chảy: Chỉ cần dòng nước cao khoảng 15cm cũng đủ làm bạn ngã. Dòng nước cao 60cm có thể cuốn trôi hầu hết các loại xe.

3. Bỏ lại đồ đạc: An toàn tính mạng là ưu tiên số một. Đừng cố gắng cứu lều trại, ba lô hay các thiết bị khác nếu điều đó làm bạn chậm trễ.

4. Lắng nghe và quan sát: Chú ý các dấu hiệu tự nhiên như tiếng nước gầm rú từ xa, nước suối đột ngột đổi màu đục, hoặc mực nước dâng lên nhanh chóng.

Ví dụ thực tế ở Việt Nam

Việt Nam có nhiều khu vực thường xuyên đối mặt với lũ quét, đặc biệt là các tỉnh miền núi phía Bắc và khu vực miền Trung vào mùa mưa bão. Các chuyến đi trekking ở Hà Giang, Lào Cai (Sa Pa), Lai Châu, hay Yên Bái (Mù Cang Chải) đều tiềm ẩn nguy cơ này. Năm 2017, một trận lũ quét kinh hoàng đã xảy ra ở Mù Cang Chải, gây thiệt hại nặng nề. Những người đi du lịch và người dân địa phương có kinh nghiệm luôn kiểm tra dự báo thời tiết và cảnh báo của chính quyền trước khi vào rừng hoặc đi gần suối.

Lỗi thường gặp

• Chủ quan với dòng suối cạn: Lầm tưởng rằng một dòng suối nhỏ thì an toàn. Lũ quét có thể biến nó thành một dòng sông hung dữ trong vài phút.

• Cắm trại quá gần mép nước: Chọn vị trí cắm trại ở bãi bồi, lòng suối cạn hoặc khu vực trũng là một sai lầm nghiêm trọng.

• Phớt lờ cảnh báo của người dân địa phương: Người dân bản địa có kinh nghiệm và hiểu biết sâu sắc về các dấu hiệu nguy hiểm của khu vực.

• Cố gắng băng qua dòng lũ: Đánh giá thấp sức mạnh của dòng nước và cố gắng đi qua hoặc lái xe qua vùng ngập lụt.

Thuật ngữ liên quan

• Theo dõi lũ quét (Flash Flood Watch): Thông báo rằng các điều kiện thời tiết hiện tại thuận lợi cho việc hình thành lũ quét. Đây là giai đoạn bạn cần chuẩn bị và theo dõi sát sao tình hình.

• Lũ ống: Một dạng lũ quét đặc biệt nguy hiểm, xảy ra khi nước dồn vào một thung lũng hẹp như một cái ống, tạo ra một dòng chảy có tốc độ và sức công phá cực lớn.

• Sạt lở đất (Landslide): Hiện tượng đất đá trượt xuống từ sườn đồi, thường xảy ra đồng thời với mưa lớn và lũ quét.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Cảnh báo lũ quét và Theo dõi lũ quét khác nhau thế nào?

Theo dõi lũ quét nghĩa là có khả năng xảy ra, còn Cảnh báo lũ quét nghĩa là lũ đang hoặc sắp xảy ra và bạn cần hành động ngay.

Tôi phải làm gì ngay khi nhận được Cảnh báo lũ quét khi đang đi trekking?

Bạn phải di chuyển đến vùng đất cao hơn ngay lập tức và tránh xa mọi dòng nước, khe suối.

Nước suối đột nhiên chuyển sang màu đục có phải là dấu hiệu của lũ quét không?

Đúng, nước suối trong đột ngột chuyển màu đục ngầu là một dấu hiệu nguy hiểm cho thấy lũ từ thượng nguồn đang đổ về.

Xem các thiết bị sinh tồn và cứu hộ tại WeTrek.vn.