Khi bạn lên kế hoạch cho một chuyến đi trekking hoặc cắm trại, việc kiểm tra thời tiết là điều hiển nhiên. Tuy nhiên, có một chỉ số quan trọng khác mà nhiều người thường bỏ qua, đó là Chỉ số nguy cơ cháy (Fire Weather Index - FWI). Hiểu rõ về FWI giúp bạn đảm bảo an toàn cho bản thân và bảo vệ hệ sinh thái nơi bạn đặt chân đến. Đây là một công cụ khoa học giúp dự báo khả năng bùng phát và lan rộng của một đám cháy trong điều kiện thời tiết cụ thể.

Hệ thống FWI được phát triển tại Canada và hiện được sử dụng trên toàn cầu để đánh giá nguy cơ cháy rừng. Nó không dự đoán nơi nào sẽ có cháy, mà nó cho biết mức độ nguy hiểm nếu một đám cháy xảy ra. Hệ thống này tính toán dựa trên bốn yếu tố thời tiết chính:

• Nhiệt độ không khí

• Độ ẩm tương đối

• Tốc độ gió

• Lượng mưa trong 24 giờ qua

Từ các dữ liệu này, hệ thống FWI đưa ra một con số thể hiện mức độ nguy hiểm tổng thể. Con số càng cao, nguy cơ cháy càng lớn và đám cháy càng có khả năng lan nhanh, khó kiểm soát.

Hệ thống FWI bao gồm nhiều chỉ số con, mỗi chỉ số đánh giá một khía cạnh khác nhau của nguy cơ cháy. Chúng được chia thành hai nhóm chính: chỉ số độ ẩm nhiên liệu và chỉ số hành vi cháy.

Chỉ số độ ẩm nhiên liệu nhỏ (FFMC)

Chỉ số này đo độ ẩm của các vật liệu dễ cháy trên bề mặt như cỏ khô, lá cây và cành cây nhỏ. FFMC cho biết khả năng bắt lửa ban đầu. Chỉ số FFMC cao nghĩa là các vật liệu này rất khô và chỉ cần một tia lửa nhỏ cũng có thể gây cháy.

Chỉ số độ ẩm lớp mùn (DMC)

Lớp mùn là lớp thảm thực vật phân hủy nằm dưới lớp lá cây bề mặt. DMC đo độ ẩm của lớp này và các cành cây cỡ vừa. Chỉ số này liên quan đến cường độ của đám cháy, vì lớp mùn khô sẽ cung cấp nhiều năng lượng cho ngọn lửa.

Chỉ số hạn hán (DC)

Chỉ số này đo độ ẩm của các lớp hữu cơ sâu dưới lòng đất và các thân cây lớn. DC phản ánh tác động của hạn hán kéo dài và cho biết lượng nhiên liệu có sẵn cho một đám cháy lớn. Một đám cháy xảy ra khi DC cao sẽ rất khó dập tắt hoàn toàn.

Chỉ số lan truyền ban đầu (ISI)

ISI kết hợp tốc độ gió và chỉ số FFMC để dự đoán tốc độ lan truyền của đám cháy ngay sau khi bùng phát. Gió mạnh và vật liệu bề mặt khô sẽ khiến lửa lan đi rất nhanh.

Chỉ số tích tụ (BUI)

BUI là sự kết hợp của DMC và DC, thể hiện tổng lượng nhiên liệu có thể bị đốt cháy. Chỉ số này cho biết mức độ tiêu thụ nhiên liệu của một đám cháy.

Chỉ số nguy cơ cháy (FWI)

Đây là chỉ số cuối cùng, tổng hợp từ ISI và BUI. FWI thể hiện cường độ của đám cháy, hay nói cách khác là năng lượng mà đám cháy tỏa ra. Đây là con số quan trọng nhất để đánh giá mức độ nguy hiểm tổng thể.

Để dễ hình dung, bạn có thể tham khảo các cấp độ nguy hiểm của FWI:

• Thấp (0-5): Nguy cơ cháy thấp. Bạn có thể đốt lửa trại một cách an toàn nếu được phép.

• Trung bình (6-12): Cần cẩn trọng khi sử dụng lửa. Dập tắt lửa hoàn toàn sau khi sử dụng.

• Cao (13-20): Nguy cơ cháy cao. Cân nhắc không đốt lửa trại. Nếu đốt, cần giám sát liên tục.

• Rất cao (21-38): Rất nguy hiểm. Tuyệt đối không sử dụng lửa dưới mọi hình thức.

• Cực đoan (>38): Cực kỳ nguy hiểm. Các đám cháy có thể bùng phát và lan rộng không kiểm soát. Cân nhắc hoãn chuyến đi hoặc tránh xa các khu vực rừng.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam: Vào mùa khô từ tháng 1 đến tháng 4, các vườn quốc gia như Bidoup Núi Bà (Lâm Đồng) hay Tà Năng - Phan Dũng thường có chỉ số FWI ở mức cao đến rất cao. Trong thời gian này, bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định phòng cháy chữa cháy và hạn chế tối đa việc sử dụng lửa.

Biết và hiểu về FWI mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho chuyến đi của bạn:

• Lập kế hoạch an toàn: Kiểm tra FWI giúp bạn quyết định có nên thực hiện chuyến đi hay không. Nếu chỉ số cao, bạn có thể chọn một địa điểm khác hoặc thay đổi lịch trình.

• Ra quyết định đúng đắn: FWI giúp bạn quyết định xem việc đốt lửa trại có an toàn hay không. Thay vì dùng lửa, bạn có thể chuẩn bị bếp gas dã ngoại để nấu ăn.

• Bảo vệ môi trường: Một hành động vô ý nhỏ trong điều kiện FWI cao có thể gây ra thảm họa cháy rừng. Hiểu biết về FWI là cách bạn thể hiện trách nhiệm với thiên nhiên.

• Chuẩn bị phương án dự phòng: Khi FWI ở mức cao, bạn cần chuẩn bị sẵn các phương án thoát hiểm và biết cách liên lạc với lực lượng cứu hộ địa phương khi cần thiết.

Làm thế nào để kiểm tra chỉ số FWI?

Bạn có thể xem chỉ số FWI qua các ứng dụng thời tiết, trang web của cơ quan khí tượng hoặc cục kiểm lâm tại địa phương bạn sắp đến.

Chỉ số FWI có chính xác tuyệt đối không?

FWI là một công cụ dự báo dựa trên mô hình thời tiết, nó cung cấp ước tính nguy cơ chứ không phải là một dự đoán chính xác tuyệt đối.

Tôi cần làm gì khi FWI ở mức cao?

Bạn nên tránh sử dụng lửa hoàn toàn, tuân thủ các quy định phòng cháy của khu vực và chuẩn bị sẵn sàng cho các tình huống khẩn cấp.

Luôn đặt an toàn lên hàng đầu trong mọi hành trình. Việc trang bị kiến thức và các thiết bị phù hợp sẽ giúp bạn có một chuyến đi trọn vẹn. Xem các thiết bị dã ngoại cần thiết tại WeTrek.vn.