Chó tìm người tuyết lở là chó nghiệp vụ được huấn luyện để tìm kiếm người bị chôn vùi dưới tuyết. Chúng là thành viên cứu hộ quan trọng ở vùng núi tuyết.

Chó tìm người tuyết lở là gì?

Chó tìm người tuyết lở, hay chó cứu hộ tuyết lở, là những chú chó nghiệp vụ được huấn luyện chuyên biệt. Nhiệm vụ của chúng là sử dụng khứu giác nhạy bén để phát hiện và định vị mùi của người bị kẹt dưới những lớp tuyết dày sau một trận lở tuyết. Chúng là một phần không thể thiếu của các đội cứu hộ vùng núi trên toàn thế giới, hoạt động ở những nơi có nguy cơ tuyết lở cao.

Khi một trận lở tuyết xảy ra, thời gian là yếu tố quyết định sự sống còn của nạn nhân. Một chú chó được huấn luyện tốt có thể rà soát một khu vực rộng lớn nhanh hơn nhiều so với một đội người tìm kiếm. Khả năng này giúp tăng cơ hội tìm thấy người sống sót một cách đáng kể.

Tại sao chó hiệu quả trong việc tìm kiếm?

Chó được chọn cho nhiệm vụ này vì những khả năng vượt trội mà con người và máy móc không thể sánh được. Hiệu quả của chúng đến từ các yếu tố chính sau:

• Khứu giác phi thường: Khứu giác của chó nhạy hơn của con người hàng nghìn lần. Chúng có thể ngửi thấy mùi của con người xuyên qua lớp tuyết dày vài mét. Mùi hơi thở và mùi cơ thể của nạn nhân bốc lên qua các kẽ hở trong tuyết, và chó có thể phát hiện những phân tử mùi nhỏ nhất này.

• Tốc độ và phạm vi: Một chú chó và người điều khiển có thể tìm kiếm một khu vực rộng tương đương 20 người tìm kiếm bằng phương pháp thủ công (dùng gậy dò). Tốc độ này giúp rút ngắn thời gian tìm kiếm, một yếu tố sống còn trong các cuộc cứu hộ tuyết lở.

• Khả năng di chuyển: Chó có thể di chuyển nhanh nhẹn và dễ dàng trên địa hình tuyết phức tạp, nơi con người gặp nhiều khó khăn. Chúng không bị cản trở bởi tuyết sâu hay bề mặt không ổn định.

Quá trình huấn luyện một chú chó cứu hộ

Việc huấn luyện một chú chó tìm người tuyết lở là một quá trình dài hơi, đòi hỏi sự kiên nhẫn và chuyên môn cao. Quá trình này thường bắt đầu khi chó còn nhỏ và kéo dài khoảng hai đến ba năm.

Giai đoạn nền tảng

Giai đoạn đầu tập trung vào việc xây dựng sự vâng lời cơ bản và hòa nhập xã hội. Chó học các lệnh đơn giản và làm quen với môi trường làm việc, bao gồm tiếng ồn từ xe trượt tuyết, máy bay trực thăng và cáp treo.

Huấn luyện kỹ năng chuyên biệt

Sau giai đoạn nền tảng, chó bắt đầu được huấn luyện các kỹ năng tìm kiếm chuyên sâu. Quá trình này được xây dựng dựa trên bản năng săn mồi và trò chơi để giữ cho chó luôn có động lực.

• Tìm kiếm mùi hương: Huấn luyện viên dạy chó liên kết mùi hương của con người với một phần thưởng, thường là một món đồ chơi yêu thích.

• Bài tập đào bới: Chó thực hành đào tuyết để tìm người hoặc vật phẩm được giấu. Bài tập bắt đầu với các hố tuyết nông và dần dần tăng độ khó với các lớp tuyết sâu hơn.

• Tình huống giả định: Các đội cứu hộ tổ chức các buổi diễn tập mô phỏng hiện trường tuyết lở thật. Chó và người điều khiển phải phối hợp để tìm kiếm "nạn nhân" giả định trong một khoảng thời gian giới hạn.

Các giống chó phổ biến

Không phải giống chó nào cũng phù hợp cho công việc này. Các giống chó được lựa chọn thường có các đặc điểm như thông minh, sức bền, khả năng làm việc độc lập và có tinh thần hợp tác cao. Một số giống chó phổ biến bao gồm:

• German Shepherd (Béc-giê Đức)

• Belgian Malinois (Béc-giê Bỉ)

• Golden Retriever

• Labrador Retriever

• Border Collie

Những giống chó này có đủ thể chất để làm việc trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt và có động lực làm việc mạnh mẽ.

Bối cảnh tại Việt Nam

Việt Nam là một quốc gia nhiệt đới, do đó tuyết lở không phải là một hiểm họa tự nhiên thường gặp. Tuy nhiên, nguyên tắc huấn luyện chó cứu hộ là hoàn toàn có thể áp dụng. Tại Việt Nam, chó nghiệp vụ được huấn luyện để tìm kiếm và cứu nạn (SAR - Search and Rescue) trong các bối cảnh khác.

Ví dụ thực tế là các đội chó nghiệp vụ của lực lượng quân đội và công an Việt Nam. Những chú chó này được huấn luyện để tìm kiếm nạn nhân trong các vụ sập đổ công trình, sạt lở đất do mưa bão. Kỹ năng phát hiện mùi người bị chôn vùi dưới đất đá cũng tương tự như tìm người dưới tuyết. Lực lượng cứu hộ Việt Nam cùng chó nghiệp vụ đã tham gia hỗ trợ quốc tế, điển hình là trong thảm họa động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ, thể hiện năng lực chuyên môn cao.

Câu hỏi thường gặp

Chó có thể ngửi thấy người dưới tuyết sâu bao nhiêu?

Chó nghiệp vụ có thể phát hiện mùi người dưới lớp tuyết dày vài mét.

Việc huấn luyện một chú chó tuyết lở mất bao lâu?

Quá trình huấn luyện chuyên sâu thường kéo dài từ hai đến ba năm.

Tại Việt Nam chó cứu hộ được dùng trong trường hợp nào?

Tại Việt Nam, chó cứu hộ chủ yếu tham gia tìm kiếm nạn nhân trong các vụ sạt lở đất hoặc sập công trình.

Trang bị đầy đủ kiến thức và dụng cụ an toàn luôn là ưu tiên hàng đầu trong mỗi chuyến đi. Xem các thiết bị cứu hộ và an toàn dã ngoại tại WeTrek.vn.