Dấu đánh dây (Rope Marker) là mực hoặc băng dính chuyên dụng để tạo mốc nhận biết trên dây leo núi, giúp tìm điểm giữa và quản lý dây an toàn.
Dấu đánh dây là một công cụ dùng để tạo các điểm mốc trực quan trên dây leo núi hoặc dây thừng cứu hộ. Nó thường ở dạng mực lỏng hoặc băng dính chuyên dụng. Mục đích chính của dấu đánh dây là giúp người dùng xác định nhanh các vị trí quan trọng trên dây. Các vị trí này bao gồm điểm giữa, các khoảng cách nhất định hoặc cảnh báo gần cuối dây. Việc này giúp tăng cường an toàn và hiệu quả khi thao tác với dây.
Công cụ này được thiết kế đặc biệt để không làm hỏng cấu trúc hoặc làm giảm độ bền của sợi dây. Các nhà sản xuất uy tín đảm bảo sản phẩm của họ không chứa dung môi hóa học có thể làm yếu các vật liệu như nylon hoặc polyester, vốn là thành phần chính của dây leo núi.
Sử dụng dấu đánh dây mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho các hoạt động ngoài trời. Nó không chỉ là một tiện ích mà còn là một phần của quy trình đảm bảo an toàn.
• Xác định điểm giữa dây: Đây là công dụng phổ biến nhất. Khi bạn đu dây xuống (rappel), việc tìm thấy điểm giữa một cách nhanh chóng đảm bảo hai đầu dây có chiều dài bằng nhau. Điều này ngăn chặn tai nạn do đu dây lệch hoặc hết dây một bên.
• Quản lý độ dài dây: Trong leo núi đa chặng (multi-pitch), người đi trước (leader) có thể biết được họ đã leo được bao xa và còn lại bao nhiêu dây. Dấu mốc mỗi 5 hoặc 10 mét giúp giao tiếp hiệu quả hơn với người hỗ trợ (belayer) bên dưới.
• Cảnh báo gần cuối dây: Một dấu mốc cách mỗi đầu dây khoảng 5 mét sẽ cảnh báo người hỗ trợ khi người leo sắp hết dây. Điều này cực kỳ hữu ích để tránh tuột dây khỏi thiết bị hãm.
• Phân biệt dây: Khi sử dụng nhiều dây, bạn có thể dùng dấu với màu sắc khác nhau để phân biệt chúng một cách nhanh chóng.
Trên thị trường có hai loại dấu đánh dây chính, mỗi loại có ưu và nhược điểm riêng.
Đây là loại bút hoặc lọ mực chứa dung dịch được chế tạo riêng cho dây leo núi. Mực thấm vào các sợi lớp vỏ dây (sheath) mà không ảnh hưởng đến phần lõi chịu lực (core).
Ưu điểm của nó là độ bền cao, không bị bong tróc và không làm tăng đường kính của dây. Dấu mực không gây kẹt trong các thiết bị như dụng cụ hãm hoặc ròng rọc. Nhược điểm là cần thời gian để khô hoàn toàn và có thể hơi khó nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu nếu màu không đủ tương phản.
Loại này là băng dính có độ bám cao, được thiết kế để quấn quanh dây. Nó thường có màu sắc nổi bật, dễ nhận biết.
Ưu điểm là dễ sử dụng, nhanh chóng và có thể tháo ra hoặc thay thế. Tuy nhiên, nhược điểm là nó có thể bị mòn, bong ra do ma sát với đá hoặc thiết bị. Băng dính cũng có thể bị kẹt lại trong thiết bị hãm khi bạn đu dây, gây ra tình huống không an toàn.
Để đảm bảo dấu đánh dây hoạt động tốt và an toàn, bạn cần tuân thủ một vài bước đơn giản.
1. Làm sạch khu vực dây cần đánh dấu. Loại bỏ bụi bẩn hoặc đất cát để mực hoặc băng dính bám tốt hơn.
2. Đo đạc chính xác. Để tìm điểm giữa, bạn hãy gập đôi sợi dây lại và đánh dấu tại điểm uốn cong.
3. Áp dụng theo hướng dẫn. Nếu dùng mực, tô một đoạn khoảng 2-3 cm. Nếu dùng băng dính, quấn một vòng chắc chắn và miết kỹ các mép.
4. Để khô hoàn toàn. Đối với mực, hãy chờ ít nhất 24 giờ trước khi sử dụng dây để đảm bảo dung môi bay hơi hết và mực khô hẳn.
5. Kiểm tra định kỳ. Luôn kiểm tra lại các dấu mốc trước mỗi chuyến đi, đặc biệt là các dấu bằng băng dính, để đảm bảo chúng vẫn còn nguyên vẹn.
An toàn là ưu tiên hàng đầu. Bạn không bao giờ được dùng các loại bút lông thông thường, bút xóa hay sơn để đánh dấu dây. Các sản phẩm này chứa hóa chất và dung môi mạnh như xylene hoặc acetone. Chúng có thể phá vỡ cấu trúc của sợi nylon hoặc polyester, làm giảm đáng kể độ bền của dây và gây ra nguy cơ đứt dây.
Luôn chọn sản phẩm từ các thương hiệu uy tín trong ngành công nghiệp outdoor. Hãy đọc kỹ hướng dẫn của nhà sản xuất dây để biết họ khuyến nghị loại dấu đánh dây nào. Một số nhà sản xuất có thể hủy bỏ bảo hành nếu bạn sử dụng các loại mực không được chấp thuận. Dù đã có dấu mốc, bạn vẫn nên kiểm tra trực quan lại điểm giữa dây trước khi thực hiện các thao tác quan trọng như đu dây.
Tại các điểm leo núi thể thao như Hữu Lũng, Lạng Sơn, hầu hết các đường leo là một chặng (single-pitch). Một sợi dây 60m được đánh dấu điểm giữa sẽ giúp bạn đu xuống an toàn sau khi leo lên đỉnh. Bạn chỉ cần luồn dây qua neo và hạ hai đầu dây xuống bằng nhau.
Trong các hoạt động vượt thác (canyoning) ở Đà Lạt, Lâm Đồng, việc đánh dấu dây mỗi 10 mét giúp hướng dẫn viên ước lượng khoảng cách và đưa ra chỉ dẫn chính xác cho người tham gia. Nó giúp quản lý nhóm và đảm bảo mọi người di chuyển an toàn qua các địa hình phức tạp.
Dùng bút lông thông thường để đánh dấu dây được không?
Không, vì hóa chất trong các loại bút này có thể làm yếu và hỏng sợi dây của bạn.
Dấu đánh dây có bền không?
Mực chuyên dụng rất bền, còn băng dính cần được kiểm tra và thay thế định kỳ do ma sát.
Đánh dấu điểm giữa dây có thật sự cần thiết không?
Rất cần thiết, nó giúp bạn đu dây xuống an toàn và cân bằng hai đầu dây khi leo.
Xem các loại dấu đánh dây chuyên dụng tại WeTrek.vn.