Đau ống quyển là tình trạng đau dọc mặt trước xương chày, thường do hoạt động lặp đi lặp lại hoặc quá tải gây viêm cơ và mô xương.

Đau ống quyển là gì và triệu chứng nhận biết

Đau ống quyển, hay hội chứng viêm xương chày, là thuật ngữ mô tả cơn đau dọc theo xương chày, là xương lớn ở phía trước cẳng chân. Tình trạng này phổ biến ở người chạy bộ, vận động viên và những người tham gia các hoạt động có tác động cao, lặp đi lặp lại. Cơn đau xảy ra do áp lực quá mức lên xương chày và các mô liên kết xung quanh, dẫn đến viêm và khó chịu.

Bạn có thể nhận biết đau ống quyển qua các triệu chứng sau:

• Đau âm ỉ hoặc nhói ở mặt trước hoặc mặt trong của cẳng chân.
• Cơn đau xuất hiện khi bắt đầu hoạt động thể chất và có thể giảm bớt trong quá trình tập.
• Cơn đau trở nên liên tục và dữ dội hơn nếu bạn tiếp tục hoạt động.
• Vùng bị ảnh hưởng có thể sưng nhẹ hoặc đau khi chạm vào.
• Trong các trường hợp nặng, cơn đau có thể xuất hiện ngay cả khi bạn nghỉ ngơi.

Nguyên nhân chính gây ra đau ống quyển

Đau ống quyển là một chấn thương do quá tải. Nó xảy ra khi bạn tạo quá nhiều áp lực lên cơ và xương cẳng chân mà không cho chúng đủ thời gian để phục hồi. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất đối với cộng đồng outdoor tại Việt Nam.

• Tăng cường độ tập luyện đột ngột: Bạn quyết định tập luyện cho giải Vietnam Mountain Marathon (VMM) và tăng quãng đường chạy từ 5km lên 21km chỉ trong một tuần. Sự thay đổi đột ngột này không cho cơ và xương của bạn thời gian thích nghi, dẫn đến quá tải.
• Sử dụng giày không phù hợp: Mang một đôi giày chạy bộ đã mòn đế để trekking cung Tà Năng hoặc đi một đôi giày đi bộ đường phố để chạy trail ở Sapa. Giày không đủ đệm và hỗ trợ sẽ làm tăng tác động lên cẳng chân.
• Địa hình cứng và không bằng phẳng: Thường xuyên chạy bộ trên vỉa hè bê tông ở Hà Nội hoặc Thành phố Hồ Chí Minh tạo ra lực tác động lớn hơn so với chạy trên đường đất. Thay đổi đột ngột từ địa hình mềm sang địa hình cứng cũng là một nguyên nhân.
• Cấu trúc bàn chân: Những người có bàn chân bẹt hoặc vòm chân cao có xu hướng bị đau ống quyển nhiều hơn do sự phân bổ trọng lượng không đồng đều khi di chuyển.
• Kỹ thuật chạy chưa đúng: Các lỗi như tiếp đất bằng gót chân quá mạnh (overstriding) làm tăng lực sốc truyền lên cẳng chân.

Phân biệt đau ống quyển và gãy xương do mỏi

Đau ống quyển và gãy xương do mỏi (stress fracture) có triệu chứng tương tự nhưng là hai tình trạng khác nhau. Gãy xương do mỏi là một vết nứt nhỏ trong xương, nghiêm trọng hơn và cần chẩn đoán y tế. Bạn có thể phân biệt sơ bộ qua hai điểm chính:

• Vị trí đau: Đau ống quyển thường lan tỏa dọc theo một vùng dài của xương chày (khoảng 10-15 cm). Gãy xương do mỏi thường gây đau tập trung tại một điểm nhỏ cụ thể trên xương.
• Cảm giác đau: Cơn đau của ống quyển có thể giảm bớt khi bạn khởi động. Ngược lại, cơn đau do gãy xương do mỏi thường trở nên tệ hơn khi hoạt động và không thuyên giảm.

Cách xử lý và điều trị tại nhà

Khi nhận thấy các dấu hiệu đầu tiên của đau ống quyển, bạn nên hành động ngay để ngăn tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Phương pháp R.I.C.E. là một cách tiếp cận hiệu quả.

• Nghỉ ngơi (Rest): Ngừng các hoạt động gây đau như chạy, nhảy hoặc trekking trong vài tuần. Bạn có thể chuyển sang các môn thể thao ít tác động hơn như bơi lội hoặc đạp xe.
• Chườm đá (Ice): Chườm túi đá lên vùng bị đau trong 15-20 phút, vài lần mỗi ngày. Việc này giúp giảm viêm và làm dịu cơn đau.
• Băng ép (Compression): Sử dụng băng thun hoặc vớ nén (compression socks) để băng nhẹ vùng cẳng chân. Điều này giúp giảm sưng.
• Nâng cao chân (Elevation): Khi ngồi hoặc nằm, hãy kê cao chân hơn tim để giúp máu lưu thông và giảm sưng.

Sau khi cơn đau cấp tính đã giảm, bạn có thể bắt đầu các bài tập kéo giãn nhẹ nhàng cho bắp chân và các bài tập tăng cường sức mạnh cho cơ cẳng chân trước.

Phòng ngừa đau ống quyển hiệu quả

Phòng ngừa luôn tốt hơn điều trị. Để tránh bị đau ống quyển trong các chuyến đi hoặc buổi tập, bạn hãy áp dụng các biện pháp sau:

• Chọn giày phù hợp: Đây là yếu tố quan trọng nhất. Đầu tư vào một đôi giày chạy trail hoặc trekking phù hợp với loại địa hình bạn đi và cấu trúc bàn chân của bạn. Thay giày khi chúng đã đi được khoảng 500-800 km.
• Tăng tiến từ từ: Tuân thủ quy tắc 10%, nghĩa là không tăng quãng đường hoặc cường độ tập luyện quá 10% mỗi tuần.
• Khởi động kỹ: Luôn dành 5-10 phút để đi bộ nhanh và thực hiện các động tác khởi động khớp trước mỗi buổi chạy hoặc trekking.
• Tập bổ trợ: Thực hiện các bài tập giúp tăng cường sức mạnh cho cơ bắp chân, cơ hông và cơ lõi. Một hệ cơ bắp khỏe mạnh sẽ giúp giảm tải cho xương.
• Lắng nghe cơ thể: Đừng cố gắng vượt qua cơn đau. Nếu bạn cảm thấy đau nhói ở cẳng chân, hãy giảm tốc độ hoặc dừng lại và nghỉ ngơi.

Câu hỏi thường gặp

Khi nào tôi cần đi gặp bác sĩ vì đau ống quyển?

Bạn cần đi gặp bác sĩ nếu cơn đau nghiêm trọng, không giảm sau vài tuần nghỉ ngơi hoặc bạn nghi ngờ mình bị gãy xương do mỏi.

Bị đau ống quyển có nên chạy bộ tiếp không?

Bạn không nên chạy bộ tiếp khi bị đau ống quyển vì điều đó có thể làm chấn thương nặng hơn và kéo dài thời gian hồi phục.

Thời gian hồi phục đau ống quyển là bao lâu?

Thời gian hồi phục thường kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và việc bạn tuân thủ kế hoạch điều trị.

Lựa chọn một đôi giày phù hợp là bước đầu tiên để bảo vệ đôi chân của bạn trên mọi hành trình. Xem các mẫu giày trekking và chạy trail tại WeTrek.vn.