Điểm master là điểm kết nối trung tâm, mạnh nhất trong hệ thống neo, phân bổ đều lực tác động và đảm bảo an toàn tối đa cho người leo núi.

Điểm master (Master Point) là gì?

Điểm master (Master Point) là một điểm kết nối duy nhất, tập trung và mạnh nhất trong một hệ thống neo leo núi. Bạn sẽ nối dây thừng leo núi và bản thân vào điểm này. Nó được thiết kế để phân bổ lực tác động lên nhiều điểm neo riêng lẻ. Mục đích của điểm master là tạo ra một liên kết an toàn, có dự phòng, ngay cả khi một trong các điểm neo riêng lẻ bị hỏng.

Trong leo núi, an toàn là ưu tiên hàng đầu. Một hệ thống neo vững chắc là nền tảng cho sự an toàn đó. Điểm master chính là trái tim của hệ thống neo. Nó đảm bảo mọi lực tác động, dù là từ cú rơi hay trọng lượng của người leo, đều được chia sẻ một cách hiệu quả giữa các điểm neo.

Nguyên tắc cốt lõi của một Điểm master (Master Point) an toàn

Để xây dựng một điểm master an toàn, bạn cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản. Một hệ thống neo đáng tin cậy phải chắc chắn, phân bổ lực đều, có dự phòng và không bị dãn dài khi có sự cố. Các nguyên tắc này đảm bảo hệ thống hoạt động đúng chức năng và bảo vệ bạn.

• Phân bổ lực đều (Equalized): Lực tác động lên điểm master phải được phân bổ đồng đều cho tất cả các điểm neo. Điều này ngăn chặn tình trạng một điểm neo duy nhất phải chịu toàn bộ tải trọng. Góc giữa các nhánh dây nối tới điểm neo càng nhỏ thì lực phân bổ càng đều.
• Có dự phòng (Redundant): Hệ thống neo phải được xây dựng từ nhiều điểm neo độc lập. Nếu một điểm neo bị hỏng, các điểm còn lại vẫn đủ khả năng chịu tải và giữ an toàn cho bạn. Dự phòng là nguyên tắc sống còn trong leo núi.
• Chắc chắn (Solid): Mỗi điểm neo riêng lẻ phải vững chắc. Bạn cần chọn các điểm tựa tin cậy trên vách đá, ví dụ như bu lông (bolt) chất lượng tốt hoặc các vị trí đặt vật liệu bảo vệ tự nhiên (trad gear) chắc chắn.
• Không dãn dài (No Extension): Nếu một điểm neo bị hỏng, hệ thống không được phép bị dãn dài đột ngột. Sự dãn dài này tạo ra một cú sốc tải (shock load) lên các điểm neo còn lại, có khả năng gây hỏng toàn bộ hệ thống.

Các cách thiết lập Điểm master (Master Point) phổ biến

Có nhiều kỹ thuật để tạo ra một điểm master. Lựa chọn phương pháp nào phụ thuộc vào tình huống cụ thể, số lượng điểm neo và loại trang bị bạn có. Dưới đây là một số cách thiết lập thông dụng.

Sử dụng nút số 8 kép (Figure-Eight on a Bight) hoặc nút kép đơn (Overhand on a Bight)

Đây là phương pháp đơn giản và nhanh chóng. Bạn dùng một sợi dây phụ (cordelette) hoặc sling dài, nối các điểm neo lại và buộc một nút lớn ở giữa. Điểm thòng lọng của nút chính là điểm master. Phương pháp này rất mạnh và dễ kiểm tra, nhưng khả năng phân bổ lực không linh hoạt nếu hướng kéo thay đổi.

Sử dụng hệ thống tự cân bằng (Self-Equalizing)

Hệ thống này, thường gọi là "The Quad", sử dụng một sợi dây phụ được gấp lại nhiều lần. Nó cho phép điểm master dịch chuyển nhẹ để tự động phân bổ lực đều giữa các điểm neo khi hướng kéo thay đổi. Đây là một lựa chọn tuyệt vời cho các trạm dừng trong leo núi đa chặng (multi-pitch climbing).

Sử dụng nút thuyền chài (Clove Hitch)

Với hai điểm neo gần nhau, bạn có thể dùng một sợi sling và hai carabiner. Bạn nối mỗi đầu sling vào một điểm neo bằng nút thuyền chài. Phương pháp này cho phép bạn điều chỉnh độ dài mỗi bên một cách độc lập để tạo ra một điểm master được phân bổ lực hoàn hảo và không bị dãn dài.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam

Hiểu lý thuyết là một chuyện, áp dụng vào thực tế lại là chuyện khác. Địa hình leo núi ở Việt Nam cung cấp nhiều cơ hội để bạn thực hành kỹ năng này.

Tại Hữu Lũng, Lạng Sơn, hầu hết các đường leo thể thao (sport climbing) đều kết thúc bằng một trạm neo có hai bu lông. Khi leo xong, bạn cần thiết lập một điểm master từ hai bu lông này để đu dây xuống hoặc để người khác leo top-rope. Một hệ thống đơn giản dùng sling và hai nút thuyền chài là lựa chọn hiệu quả và an toàn.

Tại vịnh Lan Hạ, Cát Bà, bạn có thể tham gia leo núi truyền thống (trad climbing). Bạn sẽ phải tự đặt các điểm neo bằng friend hoặc nut vào khe đá. Trong trường hợp này, việc xây dựng một điểm master theo đúng nguyên tắc phân bổ lực đều và có dự phòng từ 3-4 điểm neo là cực kỳ quan trọng để đảm bảo an toàn.

Các câu hỏi thường gặp

Góc tối ưu giữa các nhánh của hệ thống neo là bao nhiêu?

Góc tối ưu giữa các nhánh của hệ thống neo nên nhỏ hơn 60 độ.

Tại sao Điểm master (Master Point) không được phép dãn dài?

Điểm master không được dãn dài để tránh tạo ra sốc tải lên các điểm neo còn lại nếu một điểm bị hỏng.

Tôi có thể dùng loại dây nào để tạo Điểm master (Master Point)?

Bạn nên sử dụng sling hoặc dây phụ (cordelette) chuyên dụng cho leo núi có chứng nhận an toàn.

Thiết lập một điểm master an toàn là kỹ năng nền tảng của mọi người leo núi. Nó đòi hỏi sự hiểu biết về nguyên tắc và thực hành cẩn thận. Luôn kiểm tra kỹ hệ thống của bạn trước khi sử dụng.

Xem sling, dây phụ và carabiner tại WeTrek.vn.