Đội bảo trì đường mòn là nhóm người xây dựng, sửa chữa, và bảo vệ các con đường mòn đi bộ, đảm bảo an toàn và bền vững cho hệ sinh thái.

Đội bảo trì đường mòn (Trail Crew) là một nhóm người có tổ chức, chịu trách nhiệm xây dựng, bảo trì và sửa chữa các con đường mòn (trail) trong tự nhiên. Họ thực hiện các công việc nặng nhọc để giữ cho đường mòn an toàn, dễ đi và giảm thiểu tác động đến môi trường xung quanh.

Công việc của họ bao gồm:

• Dọn dẹp cây đổ, cành lá và các vật cản trên đường đi.

• Sửa chữa các đoạn đường bị xói mòn, sạt lở.

• Xây dựng các bậc thang, cầu nhỏ hoặc hệ thống thoát nước.

• Lắp đặt hoặc sửa chữa biển báo chỉ dẫn.

• Mở các tuyến đường mòn mới theo thiết kế bền vững.

Các đội này có thể là tình nguyện viên, nhân viên của vườn quốc gia, hoặc các chuyên gia được thuê bởi các tổ chức bảo tồn.

Hoạt động của các đội bảo trì đường mòn ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm và sự an toàn của bạn. Nếu không có họ, nhiều cung đường trekking sẽ xuống cấp nhanh chóng.

• Đảm bảo an toàn: Họ loại bỏ các mối nguy hiểm như cây mục sắp đổ, đá lở, hoặc lối đi trơn trượt. Một con đường được bảo trì tốt giúp bạn giảm nguy cơ chấn thương.

• Bảo vệ môi trường: Họ ngăn chặn xói mòn đất, bảo vệ nguồn nước và hạn chế việc người đi trekking tạo ra các lối đi phụ gây hại cho thảm thực vật. Công việc này giúp giữ gìn hệ sinh thái nguyên vẹn.

• Cải thiện trải nghiệm: Một con đường rõ ràng, ít vật cản và có biển báo đầy đủ giúp chuyến đi của bạn thuận lợi và thú vị hơn. Bạn có thể tập trung vào việc tận hưởng thiên nhiên thay vì loay hoay tìm đường.

• Tăng tính bền vững: Công việc của họ giúp con đường chịu được tác động của thời tiết và lượng người sử dụng lớn, đảm bảo các thế hệ tương lai cũng có cơ hội trải nghiệm.

Hoạt động của một đội bảo trì đường mòn được xác định bởi các yếu tố cụ thể, không phải là công việc ngẫu hứng.

• Quy mô đội: Một đội nhỏ từ 3-5 người có thể thực hiện các công việc bảo trì cơ bản như dọn cành cây, khơi thông rãnh nước. Các dự án lớn như xây cầu hoặc làm lại một đoạn đường dài cần đội từ 10-20 người.

• Phạm vi công việc trên mỗi km: Trung bình, một đội có thể bảo trì cơ bản (dọn dẹp, cắt tỉa) khoảng 1-3 km đường mòn mỗi ngày, tùy thuộc vào địa hình và tình trạng của đường.

• Công cụ chuyên dụng: Các công cụ phổ biến bao gồm cuốc chim (pick mattock), xẻng, cưa tay, xà beng, và búa. Việc sử dụng đúng công cụ giúp công việc hiệu quả và không làm hỏng cấu trúc đường mòn.

• Tần suất bảo trì: Các cung đường phổ biến cần kiểm tra và bảo trì ít nhất 2-4 lần mỗi năm, đặc biệt là sau mùa mưa bão.

Nếu bạn muốn đóng góp, hãy tìm hiểu và tham gia các tổ chức uy tín thay vì hành động một mình. Việc sửa đường sai cách có thể gây hại nhiều hơn.

• Tìm kiếm tổ chức uy tín: Liên hệ ban quản lý các Vườn Quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên, hoặc các nhóm du lịch có trách nhiệm thường xuyên tổ chức các hoạt động này.

• Kiểm tra chương trình huấn luyện: Một tổ chức tốt sẽ cung cấp hướng dẫn về kỹ thuật làm đường và quy tắc an toàn lao động trước khi bạn bắt đầu công việc.

• Bắt đầu với vai trò tình nguyện viên: Đây là cách tốt nhất để học hỏi kinh nghiệm thực tế và hiểu rõ hơn về công việc trước khi cam kết lâu dài.

• Hỗ trợ tài chính hoặc hiện vật: Nếu không có thời gian, bạn có thể quyên góp cho các tổ chức bảo tồn để họ có kinh phí mua dụng cụ hoặc trả lương cho nhân viên chuyên nghiệp.

Tại Việt Nam, công tác bảo trì đường mòn chủ yếu do các đơn vị sau thực hiện:

• Kiểm lâm và nhân viên Vườn Quốc gia: Tại các Vườn Quốc gia như Cúc Phương, Ba Vì, Bidoup Núi Bà, lực lượng kiểm lâm là đội ngũ nòng cốt trong việc tuần tra, dọn dẹp và sửa chữa các tuyến trekking chính thức.

• Cộng đồng địa phương: Ở những nơi như Sa Pa hay Hà Giang, chính những người dẫn đường (local guide) và người dân bản địa thường xuyên tự mình gia cố, dọn dẹp các lối mòn quen thuộc. Đây là nguồn sống của họ.

• Ban tổ chức các giải chạy trail: Các giải chạy lớn như Vietnam Mountain Marathon (VMM) hay Vietnam Trail Marathon (VTM) thường có một đội ngũ chuyên kiểm tra và dọn dẹp đường chạy trước ngày thi đấu để đảm bảo an toàn cho vận động viên.

Nhiều người có ý tốt nhưng hành động thiếu kiến thức, vô tình gây hại cho đường mòn.

• Tự ý sửa đường: Việc di chuyển đá, chặt cây hay đào rãnh thoát nước mà không có kỹ thuật đúng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng xói mòn.

• Đi đường tắt (shortcut): Tạo ra các lối đi tắt làm phá vỡ thảm thực vật, gây xói mòn đất và làm hỏng thiết kế nguyên bản của đường mòn.

• Dọn dẹp quá mức: Loại bỏ toàn bộ lá cây mục hoặc cành nhỏ trên đường có thể làm mất đi lớp phủ tự nhiên giúp giữ ẩm và chống xói mòn cho đất.

• Sử dụng sai công cụ: Dùng dao rựa để phát quang rộng ra hai bên đường mòn làm tăng diện tích bị tác động một cách không cần thiết.

• Bảo tồn đường mòn (Trail Conservation): Các hoạt động và chính sách nhằm bảo vệ và gìn giữ các con đường mòn cho mục đích giải trí và bảo vệ hệ sinh thái.

• Thiết kế đường mòn bền vững (Sustainable Trail Design): Phương pháp thiết kế và xây dựng đường mòn nhằm giảm thiểu xói mòn, hạn chế nhu cầu bảo trì và hòa hợp với cảnh quan tự nhiên.

• Xói mòn (Erosion): Hiện tượng đất, đá bị rửa trôi hoặc phá hủy bởi nước, gió. Đây là kẻ thù lớn nhất của các con đường mòn.

• Không để lại dấu vết (Leave No Trace): Bộ nguyên tắc ứng xử trong tự nhiên nhằm giảm thiểu tác động của con người lên môi trường.

Tôi có cần kinh nghiệm để tham gia đội bảo trì đường mòn không?

Hầu hết các tổ chức tình nguyện đều có chương trình huấn luyện cơ bản dành cho người mới và không yêu cầu kinh nghiệm trước.

Công việc bảo trì đường mòn có nguy hiểm không?

Công việc có những rủi ro nhất định, nhưng bạn sẽ được trang bị kiến thức an toàn và dụng cụ bảo hộ phù hợp.

Tôi có thể tự mình sửa một đoạn đường mòn nhỏ bị hỏng không?

Bạn không nên tự ý sửa chữa mà hãy báo cáo tình trạng cho ban quản lý khu vực hoặc người có chuyên môn.

Để chuẩn bị cho các hoạt động ngoài trời, việc trang bị đúng công cụ là rất quan trọng. Xem các loại dụng cụ dã ngoại phù hợp tại WeTrek.vn.