Dụng cụ cố định (Fixed Gear) là gì?

Dụng cụ cố định (Fixed Gear) là các thiết bị bảo vệ như chốt (bolt) được lắp đặt vĩnh viễn trên vách đá để người leo núi móc dây vào khi leo.

Khi bạn tham gia leo núi thể thao (sport climbing), bạn sẽ thấy các điểm bảo vệ bằng kim loại gắn sẵn trên vách đá. Đó chính là Dụng cụ cố định (Fixed Gear). Chúng được lắp đặt sẵn trên một tuyến leo để đảm bảo an toàn cho tất cả mọi người. Thay vì phải tự đặt và tháo gỡ các thiết bị bảo vệ, bạn chỉ cần móc bộ móc nhanh (quickdraw) của mình vào các điểm này và luồn dây qua.

Các loại Dụng cụ cố định (Fixed Gear) phổ biến

Dụng cụ cố định (Fixed Gear) tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau. Mỗi loại có mục đích sử dụng và cấu tạo riêng. Việc nhận biết chúng giúp bạn đánh giá an toàn tốt hơn.

• Chốt khoan (Bolts): Đây là loại phổ biến nhất trong leo núi thể thao. Một chốt khoan bao gồm một bu lông giãn nở hoặc bu lông keo được khoan sâu vào đá, gắn với một móc treo (hanger) bên ngoài để bạn móc carabiner vào.
• Đinh móc (Pitons): Là những thanh kim loại được đóng trực tiếp vào các khe nứt trên đá. Chúng từng rất phổ biến nhưng hiện nay ít được sử dụng hơn trên các tuyến mới vì có thể làm hỏng đá và độ tin cậy thấp hơn chốt khoan.
• Trạm dừng cố định (Fixed Anchors): Thường được đặt ở cuối một tuyến leo, bao gồm hai hoặc nhiều chốt khoan được nối với nhau bằng dây xích hoặc dây dù chuyên dụng. Đây là điểm an toàn nhất để bạn thực hiện thao tác đu dây xuống (rappelling) hoặc được đồng đội hạ xuống (lowering).

Vai trò của Dụng cụ cố định (Fixed Gear)

Dụng cụ cố định (Fixed Gear) đóng vai trò nền tảng trong leo núi thể thao hiện đại. Chúng giúp môn thể thao này trở nên an toàn và dễ tiếp cận hơn.

Trước hết, chúng cung cấp các điểm bảo vệ đáng tin cậy. Người đi đầu (lead climber) có thể tập trung hoàn toàn vào các động tác leo mà không cần lo lắng về việc tìm vị trí và đặt các thiết bị bảo vệ tạm thời. Điều này cho phép người leo thử thách các giới hạn thể chất của bản thân trên những tuyến đường khó.

Thứ hai, chúng giúp chuẩn hóa độ khó của các tuyến leo. Các nhà phát triển tuyến leo (route developers) sẽ lắp đặt chốt ở những vị trí chiến lược để tạo ra một thử thách nhất định. Nhờ vậy, người leo có thể chọn các tuyến phù hợp với trình độ của mình dựa trên hệ thống xếp hạng độ khó.

Một ví dụ điển hình tại Việt Nam là khu vực leo núi Hữu Lũng, Lạng Sơn. Các chuyên gia và cộng đồng leo núi đã phát triển hàng trăm tuyến leo bằng cách khoan và lắp đặt Dụng cụ cố định (Fixed Gear) đạt chuẩn. Điều này đã biến Hữu Lũng thành một điểm đến leo núi thể thao quốc tế, thu hút người leo từ khắp nơi trên thế giới.

Lưu ý an toàn khi sử dụng

Dù được thiết kế để đảm bảo an toàn, bạn không bao giờ được tin tưởng tuyệt đối vào Dụng cụ cố định (Fixed Gear). Trách nhiệm an toàn cuối cùng luôn thuộc về bạn. Hãy luôn kiểm tra kỹ lưỡng trước khi sử dụng.

• Kiểm tra trực quan: Nhìn kỹ chốt khoan và móc treo. Chúng có bị gỉ sét, nứt, hoặc biến dạng không? Móc treo có bị lỏng hay xoay tròn không? Vùng đá xung quanh chốt có dấu hiệu bị nứt vỡ không? Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu đáng ngờ nào, hãy tránh sử dụng điểm bảo vệ đó.
• Đánh giá tuổi thọ: Các thiết bị kim loại ngoài trời sẽ bị ăn mòn và xuống cấp theo thời gian do tác động của mưa, nắng và không khí. Một chiếc chốt cũ kỹ, gỉ sét sẽ không an toàn bằng một chiếc chốt thép không gỉ sáng bóng mới được lắp đặt.
• Báo cáo hư hỏng: Nếu bạn phát hiện một chốt khoan hay trạm dừng bị hỏng, hãy thông báo cho cộng đồng leo núi địa phương. Việc này giúp bảo vệ những người leo núi đến sau và góp phần duy trì sự an toàn chung cho khu vực.

Câu hỏi thường gặp

Dụng cụ cố định (Fixed Gear) có an toàn không?

Chúng an toàn khi được lắp đặt và bảo trì đúng cách, nhưng bạn phải luôn tự kiểm tra trực quan trước mỗi lần sử dụng.

Tôi có cần mang theo dụng cụ riêng khi leo tuyến có Dụng cụ cố định (Fixed Gear) không?

Bạn vẫn cần mang theo các thiết bị cá nhân như dây leo, đai an toàn, và bộ móc nhanh (quickdraws) để kết nối vào các điểm cố định này.

Làm sao để biết một con đường leo núi có Dụng cụ cố định (Fixed Gear)?

Các sách hướng dẫn (guidebooks) hoặc ứng dụng leo núi thường ghi rõ một tuyến đường là leo núi thể thao (sport) hay truyền thống (trad).

Xem các sản phẩm leo núi tại WeTrek.vn.