Dụng cụ leo băng là công cụ chuyên dụng giúp người leo bám vào băng và tuyết cứng, gồm lưỡi cuốc, thân và tay cầm, đảm bảo an toàn khi di chuyển.

Dụng cụ leo băng là một thiết bị cầm tay chuyên biệt dành cho hoạt động leo núi trên địa hình băng, tuyết cứng hoặc các thác nước đóng băng. Nó hoạt động như một điểm neo di động, cho phép bạn bám chắc và di chuyển lên các bề mặt thẳng đứng hoặc dốc cao. Thiết kế của nó tập trung vào việc cắm sâu vào băng một cách hiệu quả và an toàn, khác với rìu phá băng (ice axe) thường dùng cho việc đi bộ trên sông băng hoặc các sườn núi tuyết thoải.

Trong các chuyến leo núi mùa đông ở Việt Nam, đặc biệt là khi chinh phục các đỉnh cao như Fansipan, Putaleng hay Bạch Mộc Lương Tử có băng tuyết, dụng cụ này cung cấp sự ổn định và an toàn cần thiết.

Hiểu rõ cấu tạo của dụng cụ giúp bạn chọn và dùng sản phẩm đúng cách. Một dụng cụ leo băng tiêu chuẩn gồm các bộ phận sau:

• Đầu cuốc (Head): Là phần kim loại ở đỉnh, kết nối lưỡi cuốc và các bộ phận khác như búa hoặc xẻng. Đầu cuốc phải đủ bền để chịu lực tác động lớn.

• Lưỡi cuốc (Pick): Là bộ phận quan trọng nhất, dùng để cắm vào băng. Lưỡi cuốc có nhiều hình dạng và độ cong khác nhau, tùy thuộc vào loại hình leo và điều kiện băng.

• Thân cuốc (Shaft): Là phần thân chính, nối đầu cuốc và tay cầm. Thân cuốc có thể thẳng hoặc cong. Thân cong giúp tạo khoảng trống cho khớp tay khi leo trên địa hình dốc.

• Tay cầm (Grip): Được thiết kế để cầm nắm chắc chắn, ngay cả khi đeo găng tay dày. Nhiều tay cầm có thêm phần đệm cao su hoặc gờ đỡ để tăng sự thoải mái và kiểm soát.

• Mũi nhọn (Spike): Nằm ở cuối thân cuốc, dùng để cắm xuống tuyết khi di chuyển trên địa hình bằng phẳng hoặc dốc nhẹ, giúp giữ thăng bằng.

Dụng cụ leo băng được chia thành hai loại chính dựa trên thiết kế và mục đích.

Loại này được thiết kế chuyên cho leo băng thẳng đứng và địa hình hỗn hợp (mixed climbing). Chúng thường có thân cong nhiều, lưỡi cuốc sắc bén với góc cắm lớn và tay cầm chuyên dụng. Người leo thường dùng một cặp, mỗi tay một chiếc, để di chuyển theo kỹ thuật đặc thù. Đây là lựa chọn cho những người leo núi có kinh nghiệm và tham gia các hoạt động đòi hỏi kỹ thuật cao.

Loại này còn được gọi là rìu phá băng (ice axe). Chúng có thân thẳng hoặc hơi cong, dài hơn dụng cụ kỹ thuật. Chức năng chính là hỗ trợ đi bộ trên tuyết, tự hãm khi trượt ngã và tạo điểm neo đơn giản. Khi leo các đỉnh núi ở Việt Nam vào mùa đông như Fansipan, một chiếc rìu loại này là đủ để đảm bảo an toàn trên các đoạn đường có băng tuyết.

Việc lựa chọn đúng dụng cụ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất và an toàn của bạn.

Bạn cần trả lời câu hỏi: Bạn sẽ leo ở đâu và địa hình như thế nào? Nếu bạn chỉ đi bộ trên các cung đường tuyết ở Sapa, một chiếc rìu leo núi tổng hợp là phù hợp. Nếu bạn tham gia một khóa học leo băng hoặc leo các thác băng ở nước ngoài, bạn sẽ cần một cặp dụng cụ kỹ thuật.

Dụng cụ nên tạo cảm giác cân bằng và thoải mái khi cầm. Một dụng cụ quá nặng sẽ làm bạn nhanh mất sức. Hãy cầm thử sản phẩm để cảm nhận độ vừa vặn với bàn tay và lực vung. Độ dài thân cuốc cũng quan trọng. Rìu leo núi tổng hợp thường dài hơn để chống đỡ khi đi bộ, trong khi dụng cụ kỹ thuật ngắn hơn để dễ thao tác.

Lưỡi cuốc có độ cong khác nhau. Lưỡi cong vừa phải (classic curve) dễ cắm vào tuyết mềm và dễ rút ra. Lưỡi cong ngược (reverse curve) chuyên dùng cho băng cứng và dốc thẳng đứng, giúp bám chắc hơn. Hầu hết các dụng cụ hiện đại đều cho phép thay thế lưỡi cuốc, giúp bạn linh hoạt hơn trong nhiều điều kiện.

Để dụng cụ luôn ở trạng thái tốt nhất, bạn cần chú ý đến việc bảo quản.

• Làm sạch sau mỗi chuyến đi. Lau khô hoàn toàn để tránh gỉ sét, đặc biệt là các bộ phận kim loại.

• Kiểm tra định kỳ. Tìm kiếm các vết nứt, mòn hoặc hư hỏng trên lưỡi cuốc, thân và đầu cuốc.

• Mài lưỡi cuốc khi cần. Một lưỡi cuốc sắc bén sẽ cắm vào băng dễ dàng hơn và an toàn hơn. Dùng dũa kim loại để mài theo đúng góc của nhà sản xuất.

• Bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát. Tránh để dụng cụ tiếp xúc trực tiếp với hóa chất hoặc nhiệt độ cao.

Khi leo các đỉnh núi cao ở miền Bắc vào mùa đông có băng tuyết, dụng cụ này hỗ trợ an toàn.

Dụng cụ leo băng thường cong hơn và chuyên dụng cho leo dốc đứng, trong khi rìu phá băng thẳng hơn và dùng cho di chuyển tổng hợp.

Có, bạn có thể mài lại lưỡi cuốc bằng dũa chuyên dụng để duy trì độ sắc bén.

Xem các mẫu dụng cụ leo băng chất lượng tại WeTrek.vn.