Dụng cụ leo hỗ trợ là các thiết bị chịu trực tiếp tải trọng của bạn, giúp bạn leo lên khi vách đá không đủ điểm bám tự nhiên để leo tự do.

Định nghĩa Dụng cụ leo hỗ trợ (Aid Gear)

Dụng cụ leo hỗ trợ (Aid Gear) là tập hợp các thiết bị chuyên dụng cho phép người leo núi vượt qua những đoạn vách đá trơn, nhẵn hoặc thẳng đứng. Khác với dụng cụ leo tự do chỉ dùng để bảo hiểm, dụng cụ leo hỗ trợ được sử dụng trực tiếp để chịu trọng lượng cơ thể và tạo điểm tựa để đi lên. Bạn đặt một thiết bị vào vách đá, nối thang dây vào đó, và bước lên. Quá trình này được lặp lại để tiến lên trên vách đá.

Sự khác biệt giữa Leo hỗ trợ (Aid Climbing) và Leo tự do (Free Climbing)

Hiểu rõ sự khác biệt giữa hai trường phái leo núi này giúp bạn chọn đúng dụng cụ và kỹ thuật. Sự khác biệt cốt lõi nằm ở cách bạn sử dụng thiết bị.

Các loại Dụng cụ leo hỗ trợ phổ biến

Dụng cụ leo hỗ trợ rất đa dạng. Mỗi loại có một chức năng riêng để giải quyết các thách thức khác nhau trên vách đá. Dưới đây là những loại cơ bản nhất.

Dụng cụ tạo điểm neo (Placement Gear)

Đây là những thiết bị bạn đặt vào vách đá để tạo điểm tựa chịu lực.

• Nuts và Chocks: Những miếng kim loại hình khối đa dạng. Bạn chèn chúng vào các khe nứt hẹp. Khi chịu tải, chúng sẽ kẹt chặt hơn vào khe đá.

• Cam (Camalots/Friends): Thiết bị cơ khí có các múi cam di động. Khi bạn kéo cò, các múi cam thu lại. Thả cò ra, chúng bung ra và bám chặt vào hai bên khe nứt song song.

• Hooks (Móc): Các loại móc kim loại (Skyhook, Talon) dùng để móc vào các gờ đá rất nhỏ, các lỗ không đều hoặc các mảng đá bong tróc mà không thể đặt nut hay cam.

• Pitons (Đinh): Những thanh thép dẹt hoặc có góc cạnh. Bạn dùng búa đóng chúng vào các khe nứt rất mỏng. Đây là phương pháp cũ và gây tổn hại cho đá.

Dụng cụ kết nối và di chuyển (Progression Gear)

Sau khi có điểm neo, bạn cần các thiết bị để kết nối bản thân và di chuyển lên.

• Aiders (Thang dây): Thang làm từ vải dù dẹt, có nhiều bậc. Bạn móc thang vào điểm neo và bước lên từng bậc để tăng độ cao.

• Daisy Chains: Dây dù có nhiều vòng may sẵn. Bạn dùng để điều chỉnh độ dài kết nối giữa bạn và điểm neo một cách nhanh chóng.

• Fifi Hook: Một chiếc móc nhỏ gắn vào đai lưng. Bạn dùng nó để móc tạm vào điểm neo, giúp hai tay được rảnh để thao tác với các dụng cụ khác.

Dụng cụ hỗ trợ khác

• Búa leo núi (Climbing Hammer): Dùng để đóng và tháo piton, hoặc kiểm tra độ chắc chắn của đá.

• Túi vận chuyển (Haul Bag): Một chiếc túi hình trụ, chống mài mòn tốt. Bạn dùng để kéo toàn bộ đồ đạc, thức ăn, nước uống lên theo sau khi leo.

• Portaledge (Lều treo): Một bộ khung giường treo. Nó giúp bạn tạo ra một mặt phẳng để ngủ trên vách đá trong những chuyến leo nhiều ngày.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam

Leo hỗ trợ không phổ biến tại Việt Nam như leo thể thao. Tuy nhiên, kỹ thuật này vẫn có giá trị trong một số trường hợp cụ thể. Ví dụ, khi mở một tuyến leo mới (first ascent) ở các khu vực như Hữu Lũng (Lạng Sơn) hoặc các vách đá ở Cát Bà (Hải Phòng), người đi tiên phong có thể gặp phải một đoạn đá trơn láng dài vài mét. Thay vì bỏ cuộc, họ có thể dùng kỹ thuật leo hỗ trợ để vượt qua đoạn đó, sau đó tiếp tục leo tự do ở phần còn lại. Kỹ thuật này cũng cần thiết cho các dự án leo big wall (vách đá lớn, leo nhiều ngày) trong tương lai tại Việt Nam.

Lưu ý an toàn khi sử dụng

Leo hỗ trợ yêu cầu kiến thức và kinh nghiệm. Việc đặt một điểm neo không chắc chắn có thể dẫn đến tai nạn nghiêm trọng.

• Luôn kiểm tra kỹ từng điểm neo trước khi chuyển toàn bộ trọng lượng cơ thể lên đó.

• Luôn có ít nhất một điểm neo dự phòng đang kết nối với bạn.

• Học kỹ thuật từ những người có kinh nghiệm hoặc các khóa đào tạo chuyên nghiệp.

• Bảo dưỡng và kiểm tra dụng cụ thường xuyên, loại bỏ các thiết bị đã quá hạn hoặc có dấu hiệu hư hỏng.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Leo hỗ trợ có dễ hơn leo tự do không?

Leo hỗ trợ đòi hỏi kỹ năng và chiến thuật khác, không nhất thiết dễ hơn leo tự do.

Tôi có cần toàn bộ dụng cụ này để bắt đầu không?

Bạn chỉ cần những dụng cụ cơ bản phù hợp với địa hình và mục tiêu của mình.

Dụng cụ leo hỗ trợ có an toàn không?

Dụng cụ an toàn khi bạn sử dụng đúng kỹ thuật và đặt điểm neo chắc chắn.

Leo hỗ trợ mở ra khả năng chinh phục những vách đá mà sức người không thể vượt qua. Việc trang bị đúng kiến thức và dụng cụ là bước đầu tiên để tiếp cận bộ môn đầy thử thách này. Xem các loại dụng cụ leo núi chuyên dụng tại WeTrek.vn.