Gờ sóng tuyết, hay sastrugi, là những đường rãnh và gờ tuyết cứng không đều do gió bào mòn và bồi tụ trên bề mặt địa hình trống trải.

Gờ sóng tuyết (Sastrugi) là gì?

Sastrugi là một thuật ngữ địa hình chỉ các gờ và rãnh tuyết sắc cạnh, cứng như đá. Chúng được hình thành bởi tác động của gió mạnh và liên tục. Gió cuốn đi lớp tuyết mềm, xốp và nén chặt các hạt tuyết còn lại thành những cấu trúc cứng. Tên gọi 'sastrugi' có nguồn gốc từ tiếng Nga.

Các gờ sóng tuyết có kích thước đa dạng. Chúng có thể chỉ cao vài centimet, hoặc lớn đến hơn một mét. Bề mặt của chúng thường gồ ghề, không bằng phẳng và tạo ra một địa hình di chuyển phức tạp. Hình dạng và hướng của sastrugi cho biết hướng gió thịnh hành tại khu vực đó.

Cơ chế hình thành gờ sóng tuyết

Sastrugi hình thành thông qua hai quá trình chính là bào mòn và bồi tụ. Quá trình này đòi hỏi các điều kiện thời tiết cụ thể.

Các yếu tố cần thiết bao gồm:

• Gió mạnh và ổn định: Gió phải đủ mạnh để di chuyển các hạt tuyết và thổi theo một hướng chủ đạo trong thời gian dài.
• Tuyết khô và lạnh: Tuyết ở nhiệt độ thấp thường khô và nhẹ, dễ bị gió cuốn đi. Gió sẽ bào mòn những khu vực tuyết mềm và bồi tụ, nén chặt các hạt tuyết ở nơi khác, tạo thành các gờ cứng.
• Địa hình trống trải: Các khu vực bằng phẳng, rộng lớn như cao nguyên, đỉnh núi hoặc vùng địa cực là nơi lý tưởng để sastrugi phát triển mà không bị cản trở.

Sastrugi xuất hiện ở đâu tại Việt Nam?

Gờ sóng tuyết là hiện tượng phổ biến ở các vùng cực và các dãy núi cao trên thế giới. Tại Việt Nam, bạn không gặp sastrugi vĩnh cửu. Tuy nhiên, chúng có thể hình thành tạm thời trong mùa đông tại các đỉnh núi cao nhất, nơi có tuyết rơi và gió mạnh.

Các địa điểm có khả năng xuất hiện sastrugi vào mùa đông ở Việt Nam:

• Đỉnh Fansipan (Lào Cai): Với độ cao trên 3.000 mét, đỉnh Fansipan thường có băng tuyết vào những đợt không khí lạnh mạnh. Gió lớn trên đỉnh có thể tạo ra các gờ sóng tuyết nhỏ trên bề mặt.
• Đỉnh Putaleng (Lai Châu): Tương tự Fansipan, đỉnh Putaleng cũng là một địa điểm có thể hình thành sastrugi khi điều kiện thời tiết phù hợp.
• Khu vực Bạch Mộc Lương Tử: Vùng núi này nằm giữa hai tỉnh Lào Cai và Lai Châu. Các đỉnh núi cao và lộng gió tại đây cũng có thể xuất hiện gờ sóng tuyết nhỏ sau các trận bão tuyết mùa đông.

Những nguy hiểm tiềm ẩn khi di chuyển trên địa hình Sastrugi

Bề mặt sastrugi không bằng phẳng và cứng. Việc di chuyển trên địa hình này tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người leo núi và trượt tuyết.

Gây khó khăn khi di chuyển

Bề mặt gồ ghề của sastrugi khiến việc đi bộ hoặc trượt tuyết trở nên vất vả. Bạn phải liên tục bước qua hoặc trèo lên các gờ tuyết cứng, làm tiêu hao nhiều năng lượng hơn và giảm tốc độ di chuyển.

Tăng nguy cơ chấn thương

Việc di chuyển trên các gờ sắc cạnh và không ổn định làm tăng nguy cơ vấp ngã, trẹo chân hoặc bong gân. Các cú ngã trên bề mặt tuyết cứng có thể gây ra chấn thương nghiêm trọng.

Làm hỏng thiết bị

Các cạnh sắc và cứng của sastrugi có thể làm hỏng ván trượt tuyết, giày đi tuyết (snowshoes) hoặc các thiết bị di chuyển khác. Việc này ảnh hưởng trực tiếp đến sự an toàn và tiến độ của chuyến đi.

Che giấu các mối nguy hiểm khác

Một trong những rủi ro lớn nhất là sastrugi có thể che lấp các khe nứt băng (crevasses) hoặc các hố sâu bên dưới. Bề mặt tuyết lượn sóng làm giảm tầm nhìn, khiến bạn khó phát hiện các mối nguy hiểm tiềm ẩn.

Kỹ năng di chuyển an toàn trên địa hình có gờ sóng tuyết

Để di chuyển an toàn trên địa hình có sastrugi, bạn cần trang bị kỹ năng và thiết bị phù hợp. Việc tuân thủ các nguyên tắc an toàn giúp giảm thiểu rủi ro.

• Quan sát và chọn lộ trình: Luôn quan sát kỹ địa hình phía trước. Thay vì đi thẳng qua các gờ sóng lớn, hãy tìm cách đi vòng hoặc đi song song với hướng của chúng để tiết kiệm sức lực.
• Sử dụng gậy trekking hoặc rìu phá băng: Gậy trekking hoặc rìu phá băng giúp bạn giữ thăng bằng tốt hơn trên bề mặt không ổn định. Chúng cung cấp thêm điểm tiếp xúc, giúp bạn vững vàng hơn.
• Sử dụng thiết bị phù hợp: Đảm bảo bạn mang giày leo núi có độ bám tốt. Trong điều kiện băng giá, đế gai chống trượt (crampons) là thiết bị bắt buộc để tăng độ bám và ngăn ngừa trượt ngã.
• Di chuyển chậm và chắc chắn: Giảm tốc độ và bước đi cẩn thận. Đặt chân một cách chắc chắn trước khi chuyển trọng tâm cơ thể.
• Đeo kính râm chất lượng tốt: Kính râm phân cực giúp giảm độ chói từ bề mặt tuyết. Điều này giúp bạn nhìn rõ hơn các đường nét và bóng đổ của sastrugi, dễ dàng nhận diện địa hình.

Câu hỏi thường gặp

Gờ sóng tuyết có cứng không?

Gờ sóng tuyết rất cứng và chắc chắn do được hình thành từ các hạt tuyết nén chặt bởi gió và nhiệt độ thấp.

Làm sao để biết hướng gió dựa vào sastrugi?

Các gờ sóng tuyết thường có một bên dốc thoải và một bên dốc đứng, chúng nằm thẳng hàng theo hướng gió thịnh hành.

Di chuyển trên sastrugi có cần thiết bị đặc biệt không?

Bạn cần giày leo núi chuyên dụng, gậy trekking để giữ thăng bằng và đế gai chống trượt để tăng độ bám trên bề mặt cứng.

Để chuẩn bị cho các chuyến đi núi mùa đông, bạn cần trang bị phù hợp. Xem các mẫu gậy trekking, đế gai chống trượt và giày leo núi chuyên dụng tại WeTrek.vn.