Hang thứ sinh là loại hang được hình thành do quá trình hòa tan hoặc bào mòn khối đá gốc, như đá vôi, sau khi khối đá này đã tồn tại.

Hang thứ sinh là dạng hang động phổ biến nhất. Chúng hình thành bên trong một khối đá đã tồn tại từ trước. Quá trình này xảy ra chủ yếu do tác động của nước làm hòa tan hoặc bào mòn vật liệu đá.

Phần lớn các hang động nổi tiếng tại Việt Nam, đặc biệt là hệ thống hang động Karst ở Quảng Bình, đều là hang thứ sinh. Chúng được tạo ra qua hàng triệu năm khi nước mưa hòa tan đá vôi, từ từ khoét rỗng và tạo ra những không gian ngầm khổng lồ.

Quá trình tạo ra một hang thứ sinh diễn ra chậm chạp qua nhiều giai đoạn địa chất. Bạn có thể hiểu đơn giản qua các bước sau:

• Nước mưa kết hợp với khí cacbonic (CO2) trong không khí và đất, tạo thành một dạng axit cacbonic yếu.

• Dung dịch axit này ngấm qua các khe nứt của các loại đá dễ hòa tan, phổ biến nhất là đá vôi (limestone).

• Axit cacbonic phản ứng hóa học và hòa tan đá vôi, từ từ tạo ra các khoảng trống nhỏ dưới lòng đất.

• Theo thời gian, dòng nước tiếp tục chảy qua, bào mòn và mở rộng các khoảng trống này thành những lối đi, phòng hang và cuối cùng là một hệ thống hang động hoàn chỉnh.

Toàn bộ quá trình này có thể kéo dài từ hàng trăm nghìn đến hàng triệu năm để tạo nên những kỳ quan như ngày nay.

Để hiểu rõ hơn về hang thứ sinh, bạn cần phân biệt nó với hang nguyên sinh. Sự khác biệt chính nằm ở thời điểm và cách thức hình thành.

Hang thứ sinh (Secondary Cave)

• Thời điểm: Hình thành sau khi khối đá chủ đã hình thành và cố định.

• Cơ chế: Nước hòa tan, bào mòn hoặc các quá trình địa chất khác tác động lên khối đá có sẵn.

• Loại đá phổ biến: Đá vôi, thạch cao, cẩm thạch.

• Ví dụ tại Việt Nam: Hầu hết hang động trong Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (Sơn Đoòng, Hang Én, Động Thiên Đường) và Vịnh Hạ Long (Hang Sửng Sốt, Động Thiên Cung).

Hang nguyên sinh (Primary Cave)

• Thời điểm: Hình thành cùng lúc với khối đá xung quanh nó.

• Cơ chế: Các khoảng trống được tạo ra ngay trong quá trình hình thành đá. Ví dụ điển hình là hang ống dung nham, được tạo ra khi bề mặt dòng dung nham nguội đi và đông cứng lại trong khi phần dung nham nóng bên trong tiếp tục chảy đi, để lại một đường hầm rỗng.

• Loại đá phổ biến: Đá bazan (từ núi lửa).

• Ví dụ tại Việt Nam: Hệ thống hang động núi lửa Chư Bluk (Đắk Nông) là ví dụ tiêu biểu cho hang nguyên sinh dạng ống dung nham.

Hang thứ sinh thường có cấu trúc phức tạp, tối và ẩm ướt. Vì vậy, việc chuẩn bị đầy đủ trang bị là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo an toàn. Các thiết bị cơ bản bao gồm:

• Nguồn sáng: Đèn pin đội đầu là vật dụng quan trọng nhất, giúp bạn rảnh tay để di chuyển. Luôn mang theo ít nhất một đèn pin dự phòng và pin thay thế.

• Mũ bảo hiểm: Bảo vệ đầu bạn khỏi các mỏm đá nhô ra hoặc đá rơi.

• Giày: Sử dụng giày trekking hoặc giày chuyên dụng có độ bám tốt, chống trơn trượt trên các bề mặt đá ẩm ướt.

• Quần áo: Mặc quần áo dài tay, chất liệu bền, nhanh khô để tránh trầy xước và giữ ấm.

• Găng tay: Giúp bảo vệ tay và tăng độ bám khi cần vịn vào các vách đá.

An toàn là ưu tiên hàng đầu. Bạn không bao giờ nên đi vào hang một mình. Hãy luôn đi cùng người dẫn đường có kinh nghiệm hoặc tham gia các tour khám phá chuyên nghiệp.

Hang động ở Phong Nha - Kẻ Bàng là hang thứ sinh hay nguyên sinh?

Hầu hết hang động ở Phong Nha - Kẻ Bàng đều là hang thứ sinh, hình thành bên trong khối núi đá vôi Karst rộng lớn.

Mất bao lâu để một hang thứ sinh hình thành?

Quá trình này mất từ hàng trăm nghìn đến hàng triệu năm, phụ thuộc vào loại đá, lượng mưa và các điều kiện địa chất.

Khám phá hang thứ sinh có an toàn không?

Hoạt động này an toàn nếu bạn đi cùng chuyên gia, tuân thủ quy tắc và trang bị đầy đủ các thiết bị bảo hộ cần thiết.

Việc hiểu rõ về hang thứ sinh giúp bạn thêm trân trọng những kỳ quan thiên nhiên. Để chuẩn bị cho chuyến thám hiểm tiếp theo, một chiếc đèn pin đáng tin cậy là điều không thể thiếu.

Xem các mẫu đèn pin đội đầu chuyên dụng tại WeTrek.vn.