Hành lang đường mòn (Trail Corridor) là gì?

TL;DR: Hành lang đường mòn là toàn bộ khu vực được quản lý bao quanh một con đường mòn, bao gồm mặt đường, không gian bên trên và hai bên rìa đường.

Định nghĩa

Hành lang đường mòn không chỉ là lối đi bạn đặt chân lên. Nó là một không gian ba chiều. Không gian này bao gồm chiều rộng của con đường (mặt đường mòn), vùng đất hai bên đường và khoảng không gian phía trên đầu bạn. Các nhà quản lý quy hoạch và bảo tồn khu vực này để đảm bảo an toàn cho người dùng và bảo vệ hệ sinh thái xung quanh.

Vì sao quan trọng

Hiểu về hành lang đường mòn giúp bạn di chuyển an toàn và có trách nhiệm hơn. Nó quan trọng vì những lý do sau:

• Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên: Hành lang giúp hạn chế tác động của con người vào hệ sinh thái nhạy cảm. Nó ngăn chặn sự xói mòn đất và bảo vệ thảm thực vật ven đường.
• Đảm bảo an toàn cho người dùng: Một hành lang được dọn dẹp sạch sẽ giúp loại bỏ các chướng ngại vật nguy hiểm như cành cây gãy, đá lở. Nó cũng tạo tầm nhìn rõ ràng để tránh va chạm.
• Nâng cao trải nghiệm: Hành lang được quản lý tốt giúp người đi bộ, chạy bộ hay đạp xe có một trải nghiệm liền mạch và thú vị hơn. Nó giữ cho con đường rõ ràng và dễ đi.
• Quản lý và bảo trì: Việc xác định rõ ranh giới hành lang giúp các đội ngũ quản lý dễ dàng hơn trong việc bảo trì, sửa chữa và nâng cấp đường mòn.

Thông số và phạm vi khuyến nghị

Chiều rộng và chiều cao của hành lang đường mòn thay đổi tùy thuộc vào mục đích sử dụng và địa hình. Dưới đây là các thông số phổ biến:

• Chiều rộng dọn dẹp (Clearing Width): Đây là khoảng không gian được phát quang hai bên mặt đường mòn. Đối với đường mòn đi bộ (hiking trail), chiều rộng này thường từ 1.2 mét đến 1.8 mét. Đối với đường mòn đa dụng (cho cả xe đạp), nó có thể rộng hơn, khoảng 2.4 mét đến 3 mét.
• Chiều cao dọn dẹp (Clearing Height): Đây là khoảng không gian trống phía trên đầu. Chiều cao tối thiểu thường là 2.5 mét để người đi bộ không vướng cành cây. Đối với đường mòn cho người cưỡi ngựa, chiều cao cần thiết là 3 mét.

Cách chọn đúng

Việc thiết kế một hành lang đường mòn phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Người quản lý đường mòn xem xét các điểm sau:

• Loại người dùng: Đường mòn chỉ dành cho người đi bộ sẽ có hành lang hẹp hơn so với đường mòn cho phép cả xe đạp địa hình hoặc ngựa.
• Lưu lượng sử dụng: Những con đường mòn nổi tiếng và có nhiều người qua lại cần hành lang rộng hơn để tránh tắc nghẽn và giảm tác động môi trường.
• Đặc điểm địa hình: Ở những khu vực dốc, hành lang có thể cần rộng hơn để xử lý thoát nước và chống xói mòn. Ở những nơi có thảm thực vật rậm rạp, việc dọn dẹp cần được thực hiện thường xuyên hơn.

Ví dụ thực tế ở Việt Nam

Tại Việt Nam, khái niệm hành lang đường mòn được áp dụng trong việc quản lý các cung đường trekking nổi tiếng, dù không phải lúc nào cũng được gọi tên chính thức.

• Vườn quốc gia Cúc Phương: Các tuyến đường mòn trong Cúc Phương được dọn dẹp định kỳ. Khoảng không gian hai bên lối đi được giữ quang đãng để đảm bảo an toàn cho du khách và hạn chế việc đi lạc vào rừng sâu. Chiều cao cũng được chú ý để cành cây không gây nguy hiểm.
• Cung Tà Năng - Phan Dũng: Dù là một cung đường mở, các lối mòn chính đã hình thành một hành lang tự nhiên qua thời gian. Các porter và người dẫn đường địa phương thường dọn dẹp các chướng ngại vật trên lối đi. Tuy nhiên, việc thiếu quản lý đồng bộ khiến nhiều lối mòn phụ (social trail) xuất hiện, gây ảnh hưởng đến đồng cỏ.
• Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông: Các đường mòn ở đây thường là lối đi của người dân địa phương. Hành lang của chúng được duy trì tự nhiên qua việc sử dụng hàng ngày. Các công ty du lịch khai thác tour cũng góp phần giữ cho lối đi sạch sẽ và an toàn.

Lỗi thường gặp

Nhiều người dùng vô tình gây hại cho hành lang đường mòn và hệ sinh thái. Hãy tránh những lỗi sau:

• Đi tắt hoặc tạo lối mòn riêng: Việc này tạo ra các 'social trail', gây xói mòn đất và phá hủy thảm thực vật. Luôn đi trên mặt đường mòn chính.
• Dẫm lên rìa đường mòn: Khi tránh vũng nước hoặc bùn, nhiều người đi vòng ra rìa, làm cho đường mòn ngày càng rộng ra và phá hủy cảnh quan.
• Xả rác trong hành lang: Vứt rác bừa bãi không chỉ làm xấu cảnh quan mà còn gây hại cho động vật hoang dã.
• Bẻ cành cây hoặc hái hoa: Hành động này phá hủy thảm thực vật, là một phần quan trọng của hành lang đường mòn.

Thuật ngữ liên quan

• Mặt đường mòn (Trail Tread): Bề mặt thực tế mà bạn đi bộ, chạy hoặc đạp xe lên. Đây là phần trung tâm của hành lang đường mòn.
• Lối mòn phụ (Social Trail): Các lối đi không chính thức được tạo ra do người dùng đi tắt thay vì đi theo đường mòn được thiết kế.
• Vùng đệm (Buffer Zone): Một khu vực rộng hơn bên ngoài hành lang đường mòn, được quản lý để bảo vệ đường mòn khỏi các tác động từ bên ngoài.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Hành lang đường mòn có phải luôn được dọn dẹp sạch sẽ không?

Hành lang đường mòn được quản lý để đảm bảo an toàn, không có nghĩa là nó sẽ hoàn toàn không có chướng ngại vật tự nhiên.

Tại sao tôi không nên đi tắt trên đường mòn?

Đi tắt gây xói mòn đất, phá hủy thảm thực vật và tạo ra các lối đi không an toàn, làm hỏng cấu trúc của đường mòn.

Chiều rộng của một đường mòn đi bộ tiêu chuẩn là bao nhiêu?

Mặt đường mòn đi bộ thường rộng từ 60 cm đến 90 cm, nằm trong một hành lang được dọn dẹp rộng khoảng 1.2 mét đến 1.8 mét.

Hiểu về hành lang đường mòn giúp bạn trở thành một người yêu thiên nhiên có trách nhiệm. Xem các thiết bị trekking cần thiết tại WeTrek.vn.