Hồ bậc thang (Gours) là những hồ nước tự nhiên xếp tầng trong hang động, hình thành từ sự lắng đọng khoáng chất, tạo nên cảnh quan độc đáo.
Hồ bậc thang (Gours) là gì?
Hồ bậc thang (Gours), còn gọi là hồ viền đá (rimstone pools), là một dạng thạch nhũ đặc biệt được tìm thấy trong các hang động. Chúng là một chuỗi các hồ nước nhỏ, nông, được ngăn cách bởi những bờ đập tự nhiên làm từ canxit hoặc các khoáng chất khác. Các hồ này xếp thành từng tầng, nối tiếp nhau giống như ruộng bậc thang. Đây là một trong những kiến tạo hang động đẹp và mong manh nhất.
Quá trình hình thành Hồ bậc thang
Sự hình thành của hồ bậc thang là một quá trình địa chất kéo dài hàng nghìn, thậm chí hàng triệu năm. Quá trình này đòi hỏi các điều kiện ổn định về dòng chảy và thành phần hóa học của nước.
Các bước hình thành cơ bản
1. Dòng nước giàu canxi cacbonat (CaCO₃) hòa tan chảy xuống một bề mặt dốc bên trong hang động.
2. Khi nước chảy qua các gờ hoặc vật cản nhỏ, nó bị xáo động. Sự xáo động này làm khí carbon dioxide (CO₂) thoát ra khỏi nước.
3. Việc giải phóng CO₂ làm giảm tính axit của nước, khiến canxi cacbonat không còn hòa tan được nữa và bắt đầu kết tủa, lắng đọng lại.
4. Canxit lắng đọng từ từ, bồi đắp thành một bờ đập nhỏ. Bờ đập này chặn dòng nước lại, tạo thành một hồ nhỏ.
5. Nước tràn qua mép của bờ đập và tiếp tục chảy xuống dưới, lặp lại quá trình để tạo ra một bờ đập khác thấp hơn. Theo thời gian, một hệ thống các hồ bậc thang được tạo ra.
Đặc điểm nhận biết Hồ bậc thang
Bạn có thể nhận ra hồ bậc thang qua những đặc điểm trực quan sau:
- Cấu trúc bậc thang: Đây là đặc điểm rõ ràng nhất. Các hồ nước nối tiếp nhau theo từng tầng từ cao xuống thấp, tạo nên một khung cảnh ấn tượng.
- Bờ đập mỏng manh: Các bờ ngăn giữa những chiếc hồ thường rất mỏng và có hình vòng cung hoặc lượn sóng. Chúng được cấu tạo từ canxit kết tinh, trông mỏng manh và tinh xảo.
- Làn nước trong vắt: Nước trong hồ bậc thang thường tĩnh lặng và trong suốt, cho phép bạn nhìn thấy rõ đáy hồ và các lớp canxit lắng đọng. Màu sắc của nước có thể thay đổi từ xanh ngọc đến trắng sữa tùy thuộc vào khoáng chất và ánh sáng.
Những hệ thống Hồ bậc thang nổi tiếng tại Việt Nam
Việt Nam là nơi có nhiều hệ thống hang động đá vôi lớn, vì vậy bạn có cơ hội chiêm ngưỡng những hệ thống hồ bậc thang kỳ vĩ. Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng là nơi tập trung nhiều ví dụ điển hình.
Hang Sơn Đoòng, Quảng Bình
Bên trong hang động lớn nhất thế giới này tồn tại một hệ thống hồ bậc thang khổng lồ, nằm gần khu vực Vườn Địa Đàng. Các hồ ở đây có kích thước lớn, với những bờ đập cao và vững chãi. Vẻ đẹp của chúng kết hợp với kích thước choáng ngợp của hang tạo nên một trong những cảnh quan hang động ngoạn mục nhất hành tinh.
Động Thiên Đường, Quảng Bình
Động Thiên Đường cũng sở hữu những khu vực có hồ bậc thang. Mặc dù không lớn bằng ở Sơn Đoòng, các hồ ở đây vẫn thể hiện đầy đủ vẻ đẹp tinh xảo với những bờ đập uốn lượn và làn nước trong xanh. Đây là một điểm tham quan dễ tiếp cận hơn cho du khách đại chúng muốn tìm hiểu về kiến tạo này.
Tầm quan trọng và nguyên tắc bảo tồn
Hồ bậc thang không chỉ đẹp mà còn là một tài sản khoa học quý giá. Các lớp canxit trong bờ đập ghi lại thông tin về khí hậu và môi trường của Trái Đất qua hàng nghìn năm. Chúng cũng tạo ra môi trường sống cho các vi sinh vật độc đáo thích nghi với điều kiện trong hang động.
Vì các bờ đập rất mỏng manh, chúng dễ dàng bị phá hủy bởi tác động của con người. Khi khám phá hang động có hồ bậc thang, bạn phải tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc sau:
- Không chạm vào: Dầu và chất bẩn từ da người có thể ngăn chặn quá trình lắng đọng canxit, làm ngừng vĩnh viễn sự phát triển của bờ đập.
- Đi đúng lối đi wy định: Luôn đi trên các lối đi đã được thiết kế sẵn. Việc dẫm lên bờ đập sẽ làm chúng vỡ nát ngay lập tức.
- Không ném bất cứ thứ gì vào hồ: Giữ gìn sự tinh khiết của môi trường nước trong hang.
- Tuân thủ hướng dẫn của chuyên gia: Người dẫn đường hoặc chuyên gia hang động sẽ cho bạn biết khu vực nào an toàn để tiếp cận.
Câu hỏi thường gặp
Mất bao lâu để một hồ bậc thang hình thành?
Quá trình này diễn ra rất chậm, mất từ hàng nghìn đến hàng trăm nghìn năm để tạo ra một hệ thống hồ bậc thang rõ rệt.
Nước trong hồ bậc thang có uống được không?
Bạn không nên uống nước trong hồ vì nó chứa hàm lượng khoáng chất hòa tan rất cao và không phù hợp cho cơ thể người.
Để quan sát vẻ đẹp của hồ bậc thang và các thạch nhũ khác trong bóng tối hang động, bạn cần một nguồn sáng đáng tin cậy. Xem các mẫu đèn pin đội đầu chuyên dụng tại WeTrek.vn.