Kế hoạch thoát hang (Cave Evacuation Plan) là quy trình chi tiết giúp nhóm của bạn thoát hiểm an toàn khi có sự cố, xác định rõ vai trò, đường đi và thiết bị.

Kế hoạch thoát hang là một bộ tài liệu và quy trình được chuẩn bị trước. Nó hướng dẫn chi tiết cách một nhóm thám hiểm rời khỏi hang động một cách an toàn và có tổ chức trong tình huống khẩn cấp. Kế hoạch này không chỉ là một danh sách việc cần làm. Nó là một chiến lược toàn diện, bao gồm phân công vai trò, xác định đường thoát, quy trình liên lạc và danh sách thiết bị cần thiết.

Mục tiêu chính của kế hoạch là giảm thiểu rủi ro, duy trì sự bình tĩnh và đảm bảo mọi thành viên đều biết chính xác phải làm gì khi sự cố xảy ra. Môi trường hang động tối tăm, ẩm ướt và phức tạp. Một sự cố nhỏ có thể nhanh chóng trở thành một tình huống nguy hiểm. Kế hoạch thoát hang giúp bạn chuẩn bị cho những tình huống đó.

Việc chuẩn bị một kế hoạch thoát hang là bước quan trọng nhất để đảm bảo an toàn cho mọi chuyến đi. Môi trường trong hang động chứa nhiều yếu tố bất định mà bạn không thể kiểm soát hoàn toàn.

• Giảm thiểu sự hoảng loạn: Khi có sự cố, con người thường hoảng loạn. Một kế hoạch rõ ràng cung cấp các bước hành động cụ thể. Điều này giúp mọi người tập trung vào giải pháp thay vì sợ hãi.
• Tăng hiệu quả ứng phó: Kế hoạch giúp nhóm của bạn phản ứng nhanh và chính xác. Bạn tiết kiệm thời gian quý báu, tránh được những quyết định sai lầm do áp lực.
• Xác định trách nhiệm rõ ràng: Mọi người biết vai trò của mình là gì. Ai là người dẫn đường, ai phụ trách sơ cứu, ai giữ liên lạc. Điều này ngăn chặn sự hỗn loạn và chồng chéo nhiệm vụ.
• Hỗ trợ cứu hộ từ bên ngoài: Nếu cần sự trợ giúp từ đội cứu hộ chuyên nghiệp, bản kế hoạch bạn để lại bên ngoài cung cấp cho họ thông tin quan trọng. Các thông tin bao gồm số lượng người, tình trạng sức khỏe, bản đồ hang và các rủi ro đã lường trước.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam: Nhiều hang động ở Quảng Bình hoặc Quảng Ninh có hệ thống sông ngầm. Mưa lớn ở thượng nguồn có thể gây lũ quét đột ngột trong hang. Một kế hoạch thoát hang tốt sẽ bao gồm việc theo dõi thời tiết và có sẵn các tuyến đường thoát hiểm lên vị trí cao hơn.

Một kế hoạch hiệu quả cần bao gồm nhiều thành phần chi tiết. Mỗi thành phần giải quyết một khía cạnh cụ thể của tình huống khẩn cấp.

1. Thông tin nhóm (Group Information)

Ghi lại thông tin của tất cả thành viên. Bao gồm họ tên, thông tin liên lạc khẩn cấp của người thân, và các thông tin y tế quan trọng như dị ứng, bệnh mãn tính hoặc loại thuốc đang dùng.

2. Đánh giá rủi ro (Risk Assessment)

Phân tích các mối nguy hiểm tiềm tàng của hang động cụ thể bạn sắp vào. Các rủi ro có thể là: sạt lở đá, mực nước dâng cao, các đoạn đường hẹp nguy hiểm, hoặc khí độc. Đối với mỗi rủi ro, hãy vạch ra biện pháp phòng ngừa.

3. Sơ đồ và đường thoát hiểm (Map and Escape Routes)

Luôn mang theo sơ đồ chi tiết của hang động. Đánh dấu trên sơ đồ các tuyến thoát hiểm chính và phụ. Ghi chú lại các điểm mốc dễ nhận biết, các vị trí an toàn để chờ đợi và các khu vực nguy hiểm cần tránh.

4. Quy trình liên lạc (Communication Protocol)

Thiết lập cách thức liên lạc trong nhóm (ví dụ: còi, bộ đàm) và với người liên hệ bên ngoài. Quy định rõ thời gian dự kiến trở ra. Nếu bạn không trở ra đúng giờ, người liên hệ bên ngoài sẽ biết cách báo động cho cơ quan chức năng.

5. Phân công vai trò (Role Assignment)

Chỉ định vai trò cụ thể cho từng thành viên trước khi chuyến đi bắt đầu.

• Trưởng nhóm (Leader): Người ra quyết định cuối cùng, giữ cho nhóm bình tĩnh.
• Người dẫn đường (Navigator): Chịu trách nhiệm về sơ đồ và tìm đường.
• Người phụ trách y tế (Medical Officer): Phụ trách bộ sơ cứu và chăm sóc người bị thương.
• Người cuối cùng (Sweeper): Đi cuối cùng để đảm bảo không ai bị bỏ lại.

6. Danh sách thiết bị (Equipment Checklist)

Liệt kê tất cả các thiết bị cần thiết cho việc thoát hiểm. Danh sách này bao gồm các vật dụng cơ bản và các thiết bị chuyên dụng cho tình huống khẩn cấp như đèn pin dự phòng, pin, bộ sơ cứu, dây thừng bổ sung, đồ ăn năng lượng và nước uống dự trữ.

Việc xây dựng kế hoạch cần sự tham gia của cả nhóm và phải dựa trên thông tin thực tế về địa điểm.

Bước 1: Nghiên cứu kỹ về hang động. Tìm kiếm thông tin từ các câu lạc bộ thám hiểm, các công ty tổ chức tour uy tín, hoặc những người đã từng đi. Đối với các hang động lớn như Sơn Đoòng, bạn cần tuân thủ kế hoạch do đơn vị khai thác chuyên nghiệp cung cấp.

Bước 2: Tổ chức buổi họp nhóm. Trước chuyến đi, cả nhóm ngồi lại để cùng nhau xây dựng kế hoạch. Mọi người cần hiểu rõ kế hoạch, đặt câu hỏi và đóng góp ý kiến. Đảm bảo mọi thành viên đều đồng thuận và nắm rõ vai trò của mình.

Bước 3: Viết kế hoạch ra giấy. Đừng chỉ bàn bạc suông. Hãy ghi lại kế hoạch một cách rõ ràng và chi tiết. Tạo ra nhiều bản sao. Mỗi thành viên giữ một bản, và quan trọng nhất, để lại một bản cho người liên hệ đáng tin cậy ở bên ngoài.

Ví dụ: Khi lên kế hoạch thám hiểm một hang động ở khu vực Pù Luông (Thanh Hóa), bạn cần nghiên cứu về các cộng đồng dân cư địa phương gần đó. Kế hoạch của bạn nên bao gồm thông tin liên lạc của trạm y tế hoặc công an xã gần nhất.

Ai cần Kế hoạch thoát hang?

Mọi nhóm thám hiểm hang động đều cần một kế hoạch, bất kể trình độ kinh nghiệm của các thành viên.

Khi nào nên lập kế hoạch?

Kế hoạch cần được lập chi tiết trước chuyến đi và được tất cả thành viên rà soát lại ngay tại cửa hang.

Cần chuẩn bị gì nếu kế hoạch thay đổi?

Một kế hoạch tốt luôn bao gồm các phương án dự phòng và nguyên tắc ứng phó linh hoạt với các tình huống bất ngờ.

Sự chuẩn bị kỹ lưỡng là yếu tố quyết định sự an toàn của bạn. Kế hoạch thoát hang giúp bạn đối mặt với thử thách một cách chủ động. Chuẩn bị đầy đủ thiết bị là một phần không thể thiếu của mọi kế hoạch an toàn. Xem các thiết bị thám hiểm hang động chuyên dụng tại WeTrek.vn.