Khử nước thực phẩm đường mòn là quá trình loại bỏ độ ẩm từ thực phẩm để làm nó nhẹ, nhỏ gọn và bảo quản được lâu hơn cho các chuyến đi.

Khử nước thực phẩm đường mòn là một phương pháp bảo quản. Nó sử dụng nhiệt độ thấp và luồng không khí lưu thông ổn định để loại bỏ phần lớn nước ra khỏi thực phẩm. Quá trình này ức chế sự phát triển của vi khuẩn, nấm mốc và men vi sinh. Kết quả là thực phẩm giảm đáng kể về trọng lượng và kích thước nhưng vẫn giữ lại phần lớn giá trị dinh dưỡng, hương vị và màu sắc. Thực phẩm sau khi khử nước có thể được bù nước lại bằng cách ngâm trong nước nóng hoặc lạnh.

Khử nước thực phẩm mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người đi bộ đường dài và cắm trại.

• Giảm trọng lượng: Nước chiếm phần lớn trọng lượng của thực phẩm tươi. Loại bỏ nước giúp giảm từ 60% đến 90% trọng lượng, giúp bạn mang vác nhẹ nhàng hơn trên đường mòn.

• Tiết kiệm không gian: Thực phẩm khô co lại, chiếm ít diện tích trong ba lô của bạn.

• Bảo quản lâu dài: Thực phẩm đã khử nước đúng cách và được cất giữ trong túi kín có thể διαρκεια από nhiều tháng đến nhiều năm mà không cần tủ lạnh.

• Dinh dưỡng cao: Quá trình sấy ở nhiệt độ thấp giúp bảo toàn vitamin và khoáng chất tốt hơn so với các phương pháp bảo quản khác như đóng hộp.

• Kiểm soát thành phần: Bạn tự chuẩn bị bữa ăn của mình. Điều này cho phép bạn kiểm soát hoàn toàn các thành phần, tránh chất bảo quản, phụ gia hoặc các chất gây dị ứng.

• Tiết kiệm chi phí: Tự làm đồ ăn khô thường rẻ hơn so với việc mua các bữa ăn liền chế biến sẵn dành cho trekking.

Để khử nước thực phẩm hiệu quả và an toàn, bạn cần chú ý đến các thông số sau.

• Nhiệt độ sấy:

- Trái cây: 55°C - 60°C.

- Rau củ: 50°C - 55°C.

- Thịt và cá (đã nấu chín): 65°C - 70°C để ngăn ngừa vi khuẩn.

• Độ ẩm còn lại: Mục tiêu là đạt độ ẩm còn lại dưới 10%. Trái cây sấy dẻo có độ ẩm cao hơn, khoảng 15-20%. Thịt và rau củ cần khô giòn.

• Độ dày lát cắt: Cắt thực phẩm thành các lát mỏng và đều nhau, thường từ 3-6mm. Lát cắt càng đều thì thực phẩm khô càng đồng nhất.

• Thời gian sấy: Thời gian thay đổi tùy thuộc vào loại thực phẩm, độ dày, độ ẩm và loại máy sấy. Quá trình này thường kéo dài từ 6 đến 12 giờ hoặc hơn.

Lựa chọn máy sấy phù hợp ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng thành phẩm. Hãy xem xét các yếu tố sau.

• Loại luồng khí:

- Luồng khí ngang: Quạt và bộ phận làm nóng đặt ở phía sau. Không khí được thổi đều qua các khay. Đây là loại máy cho kết quả đồng đều nhất, không cần xoay trở khay.

- Luồng khí dọc: Quạt và bộ phận làm nóng đặt ở đáy hoặc nắp. Không khí thổi lên hoặc xuống qua các khay xếp chồng. Loại này thường rẻ hơn nhưng yêu cầu bạn phải đảo vị trí các khay trong quá trình sấy.

• Điều chỉnh nhiệt độ: Chọn máy có bộ điều chỉnh nhiệt độ chính xác. Tính năng này cho phép bạn cài đặt nhiệt độ phù hợp cho từng loại thực phẩm khác nhau.

• Kích thước và công suất: Đánh giá nhu cầu của bạn. Nếu bạn thường xuyên đi các chuyến dài ngày hoặc chuẩn bị cho nhóm đông, hãy chọn máy có nhiều khay và công suất lớn.

• Vật liệu khay: Các khay làm từ thép không gỉ bền hơn và dễ vệ sinh hơn nhựa, nhưng thường có giá cao hơn. Nhựa không chứa BPA là một lựa chọn an toàn và phổ biến.

Bạn có thể áp dụng kỹ thuật khử nước cho nhiều loại thực phẩm địa phương để chuẩn bị cho các cung đường trekking tại Việt Nam.

• Cung Tà Năng - Phan Dũng: Đây là một cung đường dài, đòi hỏi năng lượng bền bỉ. Bạn có thể chuẩn bị thịt bò một nắng, khô gà lá chanh, hoặc xoài sấy dẻo. Những món này vừa cung cấp protein và đường, vừa gọn nhẹ để mang theo.

• Leo Lảo Thẩn hoặc Fansipan: Các cung leo núi phía Bắc có thời tiết lạnh. Một bữa ăn nóng hổi là điều cần thiết. Bạn có thể sấy khô hỗn hợp rau củ như cà rốt, khoai tây, nấm, hành tây. Khi đến điểm nghỉ, chỉ cần cho hỗn hợp vào nồi cùng nước sôi là bạn đã có một món súp nóng.

• Khám phá Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà: Chuẩn bị chuối sấy, mít sấy hoặc khoai lang sấy. Đây là những món ăn vặt cung cấp năng lượng nhanh chóng trên đường đi.

• Cắt lát không đều: Các miếng dày sẽ khô chậm hơn miếng mỏng, dẫn đến mẻ sấy không đồng nhất.

• Xếp thực phẩm chồng chéo: Không khí cần lưu thông quanh tất cả các mặt của thực phẩm. Xếp chồng lên nhau sẽ tạo ra các điểm ẩm, dễ gây mốc.

• Nhiệt độ quá cao: Sấy quá nhanh ở nhiệt độ cao sẽ làm bề mặt ngoài khô cứng trong khi bên trong vẫn còn ẩm. Hiện tượng này gọi là 'case hardening'.

• Kiểm tra chưa kỹ: Thực phẩm trông có vẻ khô nhưng bên trong vẫn còn ẩm. Hãy để nguội hoàn toàn trước khi kiểm tra. Bẻ một miếng để chắc chắn nó khô giòn.

• Bảo quản sai cách: Cất giữ thực phẩm khi còn ấm hoặc trong hộp không kín khí sẽ khiến chúng hút ẩm trở lại và nhanh hỏng.

• Sấy thăng hoa (Freeze-drying): Một phương pháp công nghiệp giúp loại bỏ nước bằng cách đông lạnh thực phẩm rồi đưa vào môi trường chân không. Phương pháp này giữ lại cấu trúc và dinh dưỡng tốt hơn sấy nhiệt nhưng yêu cầu thiết bị đắt tiền.

• Túi hút chân không (Vacuum sealing): Phương pháp đóng gói tốt nhất cho thực phẩm khử nước. Việc loại bỏ không khí giúp ngăn chặn quá trình oxy hóa và kéo dài thời gian bảo quản.

• Gói hút ẩm (Desiccant packets): Các gói nhỏ chứa silica gel hoặc chất hút ẩm khác, được đặt vào túi đựng thực phẩm để hấp thụ bất kỳ độ ẩm còn sót lại.

1. Thực phẩm đã khử nước bảo quản được bao lâu?

Thực phẩm khử nước bảo quản được từ vài tháng đến hơn một năm nếu được cất giữ đúng cách trong hộp kín, ở nơi tối và mát.

2. Có cần máy chuyên dụng để khử nước thực phẩm không?

Máy sấy chuyên dụng cho kết quả tốt nhất, nhưng bạn có thể dùng lò nướng ở nhiệt độ thấp và hé cửa lò để không khí lưu thông.

3. Loại thịt nào phù hợp nhất để làm khô?

Các loại thịt nạc, ít mỡ như thăn bò hoặc ức gà là phù hợp nhất vì mỡ sẽ nhanh bị ôi thiu trong quá trình bảo quản.

Xem các loại máy sấy thực phẩm tại WeTrek.vn.