Kiệt sức do nắng là gì?

Kiệt sức do nắng xảy ra khi cơ thể bạn mất quá nhiều nước và muối, thường là do đổ mồ hôi nhiều. Tình trạng này khiến cơ thể không còn khả năng tự làm mát hiệu quả. Nó thường xuất hiện sau khi bạn tiếp xúc với nhiệt độ cao trong thời gian dài và không bù đủ nước. Đây là một cảnh báo cho thấy cơ thể đang gặp khó khăn trong việc điều hòa thân nhiệt.

Nếu bạn không xử lý kịp thời, kiệt sức do nắng có thể tiến triển thành sốc nhiệt. Sốc nhiệt là một tình trạng nghiêm trọng, có khả năng gây tổn thương não và các cơ quan nội tạng khác, thậm chí dẫn đến tử vong. Hiểu rõ về kiệt sức do nắng giúp bạn bảo vệ bản thân và đồng đội trong các chuyến đi.

Dấu hiệu nhận biết Kiệt sức do nắng

Các triệu chứng của kiệt sức do nắng thường phát triển từ từ. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu này là rất quan trọng để có biện pháp xử lý nhanh chóng. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Da lạnh, ẩm và nhợt nhạt, có thể nổi da gà dù trời nóng.
• Đổ mồ hôi nhiều.
• Cảm thấy mệt mỏi, yếu sức, kiệt quệ.
• Chóng mặt, choáng váng.
• Đau đầu âm ỉ hoặc dữ dội.
• Buồn nôn hoặc nôn mửa.
• Mạch đập nhanh và yếu.
• Chuột rút cơ bắp, đặc biệt ở chân, tay hoặc bụng.
• Nước tiểu có màu vàng sẫm, một dấu hiệu của mất nước.

Ví dụ, khi bạn đang trekking cung đường Tà Năng Phan Dũng vào giữa trưa và bắt đầu cảm thấy đau đầu, da ẩm lạnh dù trời nóng, đó là lúc bạn cần dừng lại và tìm nơi nghỉ mát ngay lập tức.

Nguyên nhân chính gây ra Kiệt sức do nắng

Nguyên nhân cốt lõi của kiệt sức do nắng là do cơ thể không thể đối phó với áp lực nhiệt. Các yếu tố chính góp phần vào tình trạng này gồm:

Tiếp xúc với nhiệt độ cao

Ở trong môi trường nóng bức trong thời gian dài, đặc biệt là khi độ ẩm cao, làm cho mồ hôi khó bay hơi và cản trở quá trình làm mát tự nhiên của cơ thể. Khí hậu Việt Nam với đặc trưng nóng ẩm làm tăng nguy cơ này.

Hoạt động thể chất cường độ cao

Các hoạt động như trekking, leo núi, chạy trail hay đạp xe dưới trời nắng làm cơ thể sinh nhiệt nhiều hơn. Khi đó, cơ thể phải làm việc vất vả hơn để hạ nhiệt, dẫn đến mất nước và điện giải nhanh chóng.

Mất nước

Không uống đủ nước để bù lại lượng chất lỏng mất đi qua mồ hôi là nguyên nhân trực tiếp. Khi cơ thể mất nước, khối lượng máu giảm, tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu đi khắp cơ thể, gây áp lực lên toàn bộ hệ thống.

Trang phục không phù hợp

Mặc quần áo quá dày, làm từ vật liệu không thoáng khí hoặc có màu tối sẽ giữ nhiệt và cản trở sự bay hơi của mồ hôi.

Phân biệt Kiệt sức do nắng và Sốc nhiệt (Heatstroke)

Phân biệt được hai tình trạng này là kỹ năng sinh tồn quan trọng. Sốc nhiệt nguy hiểm hơn nhiều và cần can thiệp y tế khẩn cấp.

Kiệt sức do nắng

• Thân nhiệt: Có thể bình thường hoặc tăng nhẹ, thường dưới 40°C.
• Tình trạng da: Da lạnh, ẩm, nhợt nhạt.
• Mồ hôi: Đổ mồ hôi nhiều.
• Mạch: Nhanh và yếu.
• Tình trạng ý thức: Có thể chóng mặt, mệt mỏi nhưng vẫn tỉnh táo.
• Mức độ nguy hiểm: Cần xử lý ngay nhưng thường không đe dọa tính mạng trực tiếp.

Sốc nhiệt

• Thân nhiệt: Rất cao, thường trên 40°C.
• Tình trạng da: Da nóng, khô và đỏ. Cơ thể đã mất khả năng đổ mồ hôi.
• Mồ hôi: Ít hoặc không đổ mồ hôi.
• Mạch: Nhanh và mạnh.
• Tình trạng ý thức: Lú lẫn, nói lắp, mất phương hướng, có thể co giật hoặc bất tỉnh.
• Mức độ nguy hiểm: Tình trạng y tế khẩn cấp, đe dọa tính mạng. Cần gọi cấp cứu ngay.

Hướng dẫn sơ cứu khi bị Kiệt sức do nắng

Khi bạn hoặc ai đó trong nhóm có dấu hiệu kiệt sức do nắng, hãy hành động ngay lập tức theo các bước sau:

1. Di chuyển người bệnh vào nơi râm mát, thoáng đãng. Nếu có thể, hãy vào trong nhà hoặc nơi có điều hòa.
2. Cởi bỏ hoặc nới lỏng quần áo không cần thiết, đặc biệt là các lớp áo ngoài dày.
3. Làm mát cơ thể bằng mọi cách có thể. Dùng khăn ướt, mát đắp lên trán, cổ, nách và bẹn. Vẩy nước mát lên da. Nếu có quạt, hãy hướng quạt vào người bệnh.
4. Cho người bệnh uống từng ngụm nước mát. Các loại nước uống thể thao hoặc dung dịch bù điện giải là lựa chọn tốt để bổ sung cả nước và muối.
5. Yêu cầu người bệnh nằm xuống và gác chân lên cao hơn tim một chút.
6. Theo dõi các triệu chứng. Nếu tình trạng không cải thiện trong vòng 30 phút hoặc trở nên tồi tệ hơn, hãy tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức.

Cách phòng tránh Kiệt sức do nắng khi đi dã ngoại

Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Áp dụng các biện pháp phòng ngừa sau đây để giữ an toàn cho bản thân trong các hoạt động ngoài trời:

• Bù nước đầy đủ: Uống nhiều nước trước, trong và sau khi hoạt động. Đừng đợi đến khi khát mới uống. Mang theo bình nước hoặc túi nước và bổ sung điện giải nếu hoạt động kéo dài.
• Chọn trang phục phù hợp: Mặc quần áo rộng rãi, nhẹ, thoáng khí và có màu sáng. Các chất liệu tổng hợp có khả năng thoát ẩm tốt là lựa chọn ưu tiên. Sử dụng áo chống nắng có chỉ số UPF cao.
• Đội mũ và đeo kính râm: Một chiếc mũ rộng vành che được mặt, tai và gáy. Kính râm bảo vệ mắt khỏi tia UV.
• Lên kế hoạch thông minh: Tránh hoạt động cường độ cao vào những thời điểm nóng nhất trong ngày, thường là từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều. Bắt đầu sớm vào buổi sáng hoặc lên kế hoạch cho các hoạt động vào cuối buổi chiều.
• Lắng nghe cơ thể: Nghỉ ngơi thường xuyên ở những nơi có bóng râm. Nếu bạn bắt đầu cảm thấy quá nóng hoặc mệt mỏi, hãy dừng lại, nghỉ ngơi và bù nước.

Câu hỏi thường gặp

Hỏi: Kiệt sức do nắng có nguy hiểm không?

Đáp: Tình trạng này cần được xử lý ngay để tránh tiến triển thành sốc nhiệt, một tình trạng đe dọa tính mạng.

Hỏi: Nên uống gì khi bị kiệt sức do nắng?

Đáp: Bạn nên uống nước mát hoặc các dung dịch bù điện giải để bổ sung nước và muối đã mất.

Hỏi: Mất bao lâu để phục hồi sau khi bị kiệt sức do nắng?

Đáp: Hầu hết mọi người cảm thấy tốt hơn trong vòng 30 phút đến vài giờ sau khi nghỉ ngơi và bù nước đúng cách.

Chuẩn bị kỹ lưỡng cho mọi chuyến đi giúp bạn an toàn và tận hưởng trọn vẹn. Xem các trang bị outdoor cần thiết tại WeTrek.vn.