Kiệt sức tinh thần (Burnout) là gì?

Kiệt sức tinh thần, hay burnout, là một hội chứng do căng thẳng mãn tính tại nơi làm việc không được quản lý thành công. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận đây là một hiện tượng nghề nghiệp, không phải một bệnh lý y khoa. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tinh thần, thể chất và hiệu suất công việc của bạn.

Burnout không đơn thuần là cảm giác mệt mỏi sau một tuần làm việc dài. Đây là một trạng thái kiệt quệ sâu sắc, tích tụ qua nhiều tháng hoặc nhiều năm. Nó khiến bạn cảm thấy cạn kiệt năng lượng, mất hết động lực và nhìn nhận công việc một cách tiêu cực.

Dấu hiệu nhận biết Burnout

Burnout biểu hiện qua ba nhóm dấu hiệu chính. Bạn không nhất thiết phải có tất cả các dấu hiệu để xác định mình đang bị burnout.

Cảm giác cạn kiệt năng lượng hoặc kiệt sức

Đây là dấu hiệu cốt lõi của burnout. Bạn cảm thấy mệt mỏi kéo dài và không có năng lượng để bắt đầu một ngày mới.

• Bạn luôn cảm thấy mệt mỏi về thể chất và tinh thần.
• Bạn khó ngủ hoặc ngủ không sâu giấc.
• Bạn thường bị đau đầu, đau cơ mà không rõ nguyên nhân.
• Bạn cảm thấy việc lên kế hoạch cho một chuyến đi dã ngoại cuối tuần cũng quá sức.

Cảm giác tiêu cực hoặc hoài nghi về công việc

Bạn bắt đầu có khoảng cách tâm lý với công việc của mình. Công việc từng mang lại niềm vui giờ đây chỉ còn là gánh nặng.

• Bạn dễ cáu kỉnh và thiếu kiên nhẫn với đồng nghiệp hoặc khách hàng.
• Bạn mất đi động lực và sự hứng thú với các nhiệm vụ.
• Bạn có xu hướng nhìn nhận mọi khía cạnh của công việc một cách tiêu cực.

Ví dụ, một trưởng phòng sáng tạo tại một công ty quảng cáo ở TP.HCM từng yêu thích công việc của mình. Giờ đây, anh cảm thấy sợ hãi mỗi sáng thứ Hai và không còn tìm thấy niềm vui trong các chiến dịch thành công.

Giảm hiệu quả công việc

Năng suất và hiệu quả của bạn sụt giảm rõ rệt. Bạn cảm thấy mình không còn đủ năng lực để hoàn thành công việc như trước.

• Bạn khó tập trung và dễ bị phân tâm.
• Bạn thường xuyên mắc những lỗi sai nhỏ nhặt.
• Bạn cảm thấy mình không đóng góp được gì có giá trị.
• Bạn trì hoãn công việc và mất nhiều thời gian hơn để hoàn thành nhiệm vụ.

Ví dụ, một lập trình viên ở Đà Nẵng, người từng liên tục đạt hiệu suất cao, nay lại chật vật để sửa một lỗi đơn giản và thường xuyên trễ hạn dự án.

Phân biệt Burnout và Stress thông thường

Stress và burnout thường bị nhầm lẫn nhưng chúng khác nhau về bản chất. Stress là phản ứng ngắn hạn với áp lực, đặc trưng bởi sự tham gia quá mức và cảm giác khẩn trương. Bạn vẫn tin rằng mình có thể kiểm soát tình hình nếu cố gắng hơn.

Ngược lại, burnout là kết quả của stress kéo dài. Nó đặc trưng bởi sự tách rời, cảm giác trống rỗng và bất lực. Bạn cảm thấy mất hết động lực và không còn hy vọng kiểm soát được mọi thứ. Stress giống như bạn đang chìm trong nước, còn burnout là cảm giác bạn đã cạn khô hoàn toàn.

Nguyên nhân gây ra Burnout

Burnout không xuất phát từ sự lười biếng hay yếu đuối. Nó đến từ các yếu tố trong môi trường làm việc và cuộc sống.

• Tải công việc quá mức và áp lực thời gian liên tục.
• Thiếu sự kiểm soát đối với công việc của mình.
• Phần thưởng không tương xứng với công sức bỏ ra.
• Môi trường làm việc độc hại, thiếu sự hỗ trợ từ đồng nghiệp và cấp trên.
• Giá trị cá nhân không phù hợp với giá trị của tổ chức.
• Mất cân bằng nghiêm trọng giữa công việc và cuộc sống cá nhân.

Cách vượt qua và phòng ngừa Burnout

Phục hồi sau burnout đòi hỏi những thay đổi có chủ đích trong cả công việc và lối sống. Phòng ngừa luôn là chiến lược tốt nhất.

Đặt ra ranh giới rõ ràng

Thiết lập ranh giới vững chắc giữa công việc và cuộc sống cá nhân. Xác định giờ làm việc cụ thể và tuân thủ chúng. Ví dụ, quyết định không kiểm tra email công việc sau 7 giờ tối hoặc trong những ngày nghỉ.

Tìm kiếm sự hỗ trợ

Trò chuyện với cấp trên về khối lượng công việc hoặc những khó khăn bạn đang đối mặt. Chia sẻ với đồng nghiệp, bạn bè hoặc gia đình. Tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia tâm lý nếu tình hình trở nên nghiêm trọng.

Chăm sóc sức khỏe thể chất

Ưu tiên giấc ngủ đủ và chất lượng. Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh. Tập thể dục đều đặn, vì hoạt động thể chất là một cách hiệu quả để giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng.

Kết nối lại với thiên nhiên

Các hoạt động ngoài trời là một liều thuốc giải độc mạnh mẽ cho burnout. Việc tạm rời xa màn hình máy tính và đắm mình trong không gian tự nhiên giúp bạn tái tạo năng lượng. Một chuyến đi bộ đường dài trong rừng, cắm trại bên bờ hồ, hoặc đơn giản là ngồi yên lặng ngắm hoàng hôn có thể giúp bạn định hình lại góc nhìn và giảm bớt gánh nặng tinh thần. Ví dụ, thay vì dành cuối tuần lướt mạng xã hội, hãy lên kế hoạch cho một chuyến đi bộ ở Vườn quốc gia Ba Vì hoặc trekking Tà Năng - Phan Dũng.

Để bắt đầu hành trình tái tạo năng lượng của mình, bạn cần những người bạn đồng hành đáng tin cậy. Xem các sản phẩm dã ngoại chất lượng cao tại WeTrek.vn.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Burnout có phải là một bệnh lý không?

Burnout không phải là bệnh lý mà là một hội chứng nghề nghiệp được WHO công nhận, phát sinh từ căng thẳng công việc mãn tính.

Tôi cần nghỉ bao lâu để phục hồi sau burnout?

Thời gian phục hồi tùy thuộc vào mức độ kiệt sức và sự thay đổi trong lối sống, công việc của bạn.

Hoạt động ngoài trời giúp ích gì cho burnout?

Hoạt động ngoài trời giúp giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng và tạo không gian để bạn ngắt kết nối hoàn toàn với công việc.