Lặn khí Nitrox (Nitrox Diving) là gì?

Lặn khí Nitrox (Nitrox Diving) là hoạt động lặn sử dụng một loại khí thở gọi là Nitrox, hay Không khí được làm giàu Oxy (Enriched Air Nitrox - EANx). Hỗn hợp khí này chứa tỷ lệ oxy cao hơn và nitơ thấp hơn so với không khí thông thường bạn hít thở hàng ngày.

Không khí trong bình lặn tiêu chuẩn chứa khoảng 21% oxy và 79% nitơ. Bình khí Nitrox chứa từ 22% đến 40% oxy. Hai hỗn hợp phổ biến nhất trong lặn giải trí là EAN32 (32% oxy) và EAN36 (36% oxy).

Lợi ích chính khi lặn với khí Nitrox

Việc giảm tỷ lệ nitơ trong khí thở mang lại nhiều ưu điểm thực tế cho thợ lặn.

Kéo dài thời gian dưới đáy (No-Decompression Limit)

Khi bạn lặn, cơ thể hấp thụ nitơ từ khí thở. Lượng nitơ tích tụ càng nhiều, thời gian bạn được phép ở dưới nước an toàn càng ngắn. Vì Nitrox có ít nitơ hơn, cơ thể bạn hấp thụ nitơ chậm hơn. Điều này cho phép bạn có thời gian lặn dưới đáy (bottom time) dài hơn mà không cần đến các điểm dừng giảm áp bắt buộc.

Ví dụ, trong một chuyến lặn ở vùng biển Nha Trang ở độ sâu 20 mét:

• Với bình khí thường, giới hạn không giảm áp của bạn là khoảng 45 phút.
• Với bình khí EAN32, giới hạn này tăng lên khoảng 70 phút.

Giảm nguy cơ Mắc bệnh giảm áp (Decompression Sickness - DCS)

Bệnh giảm áp xảy ra khi nitơ tích tụ trong cơ thể tạo thành bong bóng trong các mô hoặc máu lúc bạn ngoi lên mặt nước quá nhanh. Bằng cách hít thở khí có hàm lượng nitơ thấp hơn, bạn giảm lượng nitơ tích tụ tổng thể. Điều này trực tiếp làm giảm nguy cơ mắc phải DCS, đặc biệt khi bạn thực hiện nhiều ca lặn trong một ngày hoặc trong một chuyến đi lặn nhiều ngày tại Côn Đảo.

Rút ngắn thời gian nghỉ trên bề mặt (Surface Interval)

Sau mỗi ca lặn, bạn cần một khoảng thời gian nghỉ trên mặt nước để cơ thể đào thải lượng nitơ dư thừa. Vì bạn hấp thụ ít nitơ hơn khi lặn với Nitrox, thời gian cần thiết để đào thải cũng ngắn hơn. Bạn có thể sẵn sàng cho ca lặn tiếp theo nhanh hơn, tối ưu hóa lịch trình lặn trong ngày.

Giảm mệt mỏi sau khi lặn

Nhiều thợ lặn cho biết họ cảm thấy ít mệt mỏi hơn sau các ca lặn sử dụng Nitrox so với không khí thường. Mặc dù lý do khoa học chưa được chứng minh hoàn toàn, trải nghiệm thực tế này rất phổ biến. Điều này đặc biệt hữu ích trong các chuyến đi lặn kéo dài nhiều ngày ở Phú Quốc, giúp bạn duy trì năng lượng và sự tỉnh táo.

Những hiểu lầm phổ biến về Nitrox

Hiểu lầm 1: Nitrox giúp bạn lặn sâu hơn.

Đây là thông tin sai và nguy hiểm. Lặn với Nitrox không cho phép bạn lặn sâu hơn. Ngược lại, nồng độ oxy cao hơn làm tăng nguy cơ ngộ độc oxy ở áp suất lớn. Mỗi hỗn hợp Nitrox có một Độ sâu hoạt động tối đa (Maximum Operating Depth - MOD) nông hơn so với không khí thường. Vượt qua giới hạn này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

Hiểu lầm 2: Nitrox chỉ dành cho thợ lặn kỹ thuật (technical divers).

Nitrox hiện nay là một chứng chỉ rất phổ biến trong lặn giải trí (recreational diving). Đây là một trong những khóa học chuyên biệt được nhiều người lựa chọn nhất sau khi có chứng chỉ lặn cơ bản Open Water Diver. Nó giúp các chuyến lặn thông thường trở nên an toàn và hiệu quả hơn.

Yêu cầu khi Lặn khí Nitrox (Nitrox Diving)

Bạn không thể tự ý sử dụng bình khí Nitrox. Để đảm bảo an toàn, bạn bắt buộc phải hoàn thành một khóa học và có chứng chỉ Lặn khí Nitrox (Enriched Air Nitrox Diver). Các tổ chức lặn quốc tế như PADI, SSI đều có khóa học này tại các trung tâm lặn ở Việt Nam.

Trong khóa học, bạn sẽ học về:

• Cách phân tích hàm lượng oxy trong bình khí của bạn trước mỗi ca lặn.
• Cách tính toán độ sâu hoạt động tối đa (MOD) cho hỗn hợp khí bạn dùng.
• Cách lập kế hoạch lặn và cài đặt máy tính lặn (dive computer) cho Nitrox.
• Cách xử lý các rủi ro liên quan đến ngộ độc oxy.

Trước mỗi ca lặn Nitrox, bạn phải tự mình dùng máy phân tích oxy để kiểm tra tỷ lệ phần trăm oxy trong bình, sau đó ghi lại thông tin và ký xác nhận.

Câu hỏi thường gặp

Tôi có cần chứng chỉ riêng để lặn Nitrox không?

Có, bạn bắt buộc phải có chứng chỉ lặn Enriched Air Nitrox để sử dụng loại khí này.

Lặn Nitrox có an toàn hơn lặn bằng không khí thường không?

Nitrox giúp giảm nguy cơ bệnh giảm áp nhưng lại có nguy cơ ngộ độc oxy nếu lặn quá sâu.

Tôi có thể lặn sâu hơn với Nitrox không?

Không, bạn phải lặn ở độ sâu nông hơn so với không khí thường để tránh ngộ độc oxy.