Leo dẫn là kỹ thuật người leo đi trước, tự móc dây vào các điểm bảo vệ trên vách đá hoặc tường nhân tạo, thay vì leo với dây neo sẵn từ trên đỉnh.

Leo dẫn (Lead Climbing) là một hình thức leo núi trong đó người leo (leader) đi lên trước. Họ mang theo một đầu dây và tự móc dây vào các điểm bảo vệ (protection points) trên đường leo. Người thứ hai, gọi là người hãm dây (belayer), đứng ở dưới đất và quản lý dây, sẵn sàng giữ lại khi người leo bị ngã.

Kỹ thuật này khác biệt hoàn toàn với leo đỉnh (Top Rope). Trong leo đỉnh, dây đã được neo sẵn ở đỉnh đường leo. Người leo chỉ cần buộc vào một đầu dây và được hãm từ phía dưới. Rủi ro khi ngã ở leo đỉnh thấp hơn nhiều vì dây luôn được căng.

Leo dẫn là một kỹ năng nền tảng trong leo núi thể thao và leo núi truyền thống. Việc thành thạo kỹ thuật này mang lại nhiều lợi ích:

• Tự do khám phá: Bạn có thể chinh phục bất kỳ cung đường nào có sẵn điểm bảo vệ, không phụ thuộc vào việc có người thiết lập dây sẵn hay không.

• Phát triển kỹ năng: Leo dẫn đòi hỏi bạn phải tính toán đường đi, quản lý dây, giữ bình tĩnh và xử lý tình huống tốt hơn. Nó thúc đẩy sự phát triển toàn diện của một người leo núi.

• Trải nghiệm chân thực: Cảm giác tự mình thiết lập hệ thống an toàn và chinh phục một cung đường mang lại sự thỏa mãn và trải nghiệm leo núi trọn vẹn.

Leo dẫn không phải là kỹ thuật cho người mới bắt đầu. Bạn cần có nền tảng vững chắc và sự chuẩn bị kỹ lưỡng về cả kỹ năng và trang bị.

Kỹ năng cần có

• Thành thạo leo đỉnh (Top Rope), ít nhất ở mức 5.9 hoặc 5.10a (theo hệ thống YDS).

• Kỹ năng hãm dây (belay) cho người leo đỉnh một cách thuần thục.

• Biết cách thắt các nút dây cơ bản, đặc biệt là nút số 8 nối người (figure-eight follow-through).

• Có thể lực và sức bền đủ tốt để leo và móc dây mà không quá gắng sức.

Trang bị thiết yếu

• Dây leo núi dynamic: Loại dây có độ co giãn để hấp thụ lực khi rơi.

• Đai leo núi (harness): Phù hợp và thoải mái cho cả người leo và người hãm dây.

• Dụng cụ hãm dây: Các loại như ATC-Guide hoặc Grigri được khuyên dùng.

• Móc nhanh (quickdraws): Số lượng đủ cho cung đường bạn chọn, thường từ 10 đến 12 cái.

• Mũ bảo hiểm: Bắt buộc cho cả người leo và người hãm dây để chống đá rơi hoặc va đập.

Tiếp cận leo dẫn cần có một quy trình bài bản để đảm bảo an toàn. Bạn nên tuân thủ các bước sau:

1. Tìm người hướng dẫn: Hãy học từ một huấn luyện viên có chứng chỉ hoặc một người leo núi có nhiều kinh nghiệm. Đừng tự học qua video hoặc sách vở.

2. Luyện tập trong phòng tập: Bắt đầu ở các phòng leo núi nhân tạo. Môi trường này có các điểm bảo vệ rõ ràng, an toàn và được kiểm soát.

3. Bắt đầu với đường leo dễ: Chọn những cung đường thấp hơn nhiều so với khả năng leo đỉnh của bạn. Mục tiêu lúc này là luyện tập kỹ thuật móc dây và quản lý tâm lý, không phải thử thách sức mạnh.

4. Luyện tập ngã có kiểm soát: Thực hành những cú ngã ngắn, có chủ đích trong môi trường an toàn để bạn và người hãm dây làm quen với cảm giác và phản xạ.

5. Luôn kiểm tra chéo: Trước mỗi lần leo, người leo và người hãm dây phải kiểm tra đai, nút thắt và dụng cụ của nhau.

Leo dẫn là hoạt động phổ biến tại các khu vực leo núi thể thao ở Việt Nam. Bạn có thể trải nghiệm và luyện tập kỹ thuật này tại:

• Hữu Lũng, Lạng Sơn: Nơi đây được xem là thủ phủ leo núi thể thao của miền Bắc với hàng trăm đường leo đã được lắp đặt sẵn điểm bảo vệ.

• Đảo Cát Bà, Hải Phòng: Các vách đá vôi ven biển cung cấp nhiều cung đường leo dẫn với cảnh quan tuyệt đẹp.

• Madagui, Lâm Đồng: Một khu du lịch có các vách đá tự nhiên được khai thác cho hoạt động leo núi thể thao.

• Các phòng tập nhân tạo: Vietclimb (Hà Nội), Push Climbing (TP.HCM) là những nơi lý tưởng để học và luyện tập leo dẫn trong nhà.

Leo dẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu mắc lỗi kỹ thuật. Dưới đây là những sai lầm nguy hiểm bạn cần tránh:

• Móc dây ngược (Back-clipping): Móc dây vào carabiner của quickdraw theo hướng từ vách đá ra ngoài. Khi rơi, dây có thể tự bung ra khỏi móc.

• Móc dây chéo (Z-clipping): Lấy đoạn dây bên dưới điểm bảo vệ gần nhất để móc vào điểm bảo vệ tiếp theo. Lỗi này tạo ra ma sát dây lớn và khiến cú ngã dài hơn.

• Vị trí chân sai: Đặt chân giữa dây leo và vách đá. Khi ngã, dây có thể quật vào chân và lật ngược người bạn lại.

• Người hãm dây mất tập trung: Không quan sát người leo hoặc để dây quá chùng, dẫn đến cú ngã dài và nguy hiểm.

• Belay: Kỹ thuật dùng dụng cụ và dây để hãm, bảo vệ an toàn cho người leo.

• Quickdraw: Một bộ gồm hai móc carabiner nối với nhau bằng một đoạn dây dẹt, dùng để nối dây leo vào điểm bảo vệ.

• Fall Factor (Hệ số rơi): Tỷ lệ giữa chiều dài cú ngã và chiều dài dây hoạt động. Hệ số càng cao, lực tác động lên hệ thống càng lớn.

• Sport Climbing (Leo núi thể thao): Hình thức leo trên các tuyến đường đã được lắp đặt sẵn các điểm bảo vệ cố định (bu-lông).

Leo dẫn có nguy hiểm hơn leo đỉnh không?

Leo dẫn có rủi ro cao hơn vì cú ngã sẽ dài hơn trước khi dây được siết chặt.

Tôi có thể tự học leo dẫn không?

Bạn không nên tự học leo dẫn mà cần tìm huấn luyện viên hoặc người có kinh nghiệm hướng dẫn để đảm bảo an toàn.

Cần chuẩn bị gì đặc biệt cho leo dẫn?

Bạn cần dây leo núi dynamic, bộ móc nhanh (quickdraws) và kiến thức hãm dây đúng kỹ thuật cho người đi dẫn.

Để chuẩn bị cho hành trình leo dẫn của mình, bạn cần những trang bị chất lượng. Xem các loại dây leo núi và đồ bảo hộ tại WeTrek.vn.