Leo lead (Lead Climbing) là một hình thức leo núi thể thao hoặc leo vách đá tự nhiên. Trong kiểu leo này, người leo đi trước, gọi là người leo dẫn. Họ mang theo một đầu dây và móc nó vào các điểm bảo vệ (protection points) đã được gắn sẵn trên vách đá. Người đi sau, gọi là người hãm dây (belayer), có nhiệm vụ kiểm soát độ chùng của dây và giữ an toàn cho người leo dẫn. Đây là hình thức leo đòi hỏi kỹ thuật, kinh nghiệm và sự tin tưởng tuyệt đối giữa hai người leo.

Quá trình leo lead diễn ra theo một chu trình liên tục giữa người leo dẫn và người hãm dây. Sự phối hợp nhịp nhàng và giao tiếp rõ ràng là yếu tố quyết định sự an toàn.

Vai trò của người leo dẫn (lead climber):

• Bắt đầu leo từ chân vách đá, mang theo một đầu dây buộc vào đai an toàn.
• Khi leo lên tới một điểm bảo vệ, họ dùng một bộ óc express (quickdraw) để kết nối dây leo vào điểm đó.
• Tiếp tục leo lên điểm bảo vệ tiếp theo và lặp lại quá trình.
• Người leo dẫn phải đối mặt với nguy cơ rơi một quãng đường xa hơn, thường là gấp đôi khoảng cách từ vị trí của họ tới điểm bảo vệ gần nhất bên dưới.

Vai trò của người hãm dây (belayer):

• Đứng ở chân vách đá, sử dụng một dụng cụ hãm (belay device) để quản lý dây.
• Thả dây một cách có kiểm soát để người leo dẫn có thể di chuyển lên.
• Nhanh chóng khóa dây khi người leo dẫn bị rơi để ngăn cú ngã.

Ví dụ thực tế tại Hữu Lũng, Lạng Sơn, một người leo dẫn sẽ bắt đầu từ mặt đất. Khi họ leo lên được khoảng 3-4 mét và đến bu lông (bolt) đầu tiên, họ sẽ móc một óc express vào bu lông rồi luồn dây qua. Sau đó, họ tiếp tục leo lên các bu lông tiếp theo, lặp lại hành động cho đến khi lên đến đỉnh của đường leo.

Leo lead khác biệt cơ bản với leo top rope. Trong leo top rope, dây đã được thiết lập sẵn, chạy từ người hãm dây lên một điểm neo cố định trên đỉnh vách đá rồi thả xuống cho người leo. Người leo top rope luôn được bảo vệ từ phía trên, nên nếu bị rơi, họ sẽ chỉ bị chùng dây một đoạn rất ngắn. Ngược lại, người leo lead mang dây lên cùng mình, tạo ra các điểm bảo vệ tạm thời khi di chuyển. Điều này làm cho các cú ngã trong leo lead có khả năng dài và nghiêm trọng hơn.

Để thực hiện một buổi leo lead an toàn, bạn cần có đủ trang thiết bị chuyên dụng và biết cách sử dụng chúng thành thạo.

• Dây leo núi (Climbing rope): Cần sử dụng dây leo động (dynamic rope) có khả năng co giãn để hấp thụ lực khi rơi.
• Đai leo núi (Harness): Cần có cho cả người leo dẫn và người hãm dây.
• Dụng cụ hãm (Belay device): Các loại phổ biến như ATC hoặc Grigri dùng để kiểm soát dây.
• Óc express (Quickdraws): Dùng để nối dây leo vào các điểm bảo vệ trên vách đá.
• Mũ bảo hiểm (Helmet): Bảo vệ đầu khỏi đá rơi hoặc va đập khi ngã.
• Giày leo núi (Climbing shoes): Cung cấp độ bám và cảm giác tốt trên mặt đá.

Leo lead có rủi ro cao hơn các hình thức leo khác. Cú ngã có thể dài và tạo ra lực tác động lớn. Vì vậy, người tham gia cần nắm vững các kỹ năng an toàn cốt lõi. Kỹ thuật móc dây đúng cách là quan trọng nhất để tránh các lỗi nguy hiểm như luồn dây ngược hoặc Z-clip. Giao tiếp hiệu quả giữa người leo và người hãm dây cũng là yếu tố sống còn. Bạn cần tham gia các khóa học được hướng dẫn bởi chuyên gia trước khi thử sức với hình thức leo này.

Việt Nam có nhiều địa điểm tuyệt vời để thực hành leo lead. Các khu vực nổi tiếng bao gồm thung lũng Hữu Lũng ở Lạng Sơn và đảo Cát Bà ở Hải Phòng. Những nơi này có hàng trăm đường leo đã được lắp đặt sẵn điểm bảo vệ, phù hợp cho nhiều cấp độ từ người mới bắt đầu đến chuyên nghiệp. Tham gia các cộng đồng leo núi hoặc thuê hướng dẫn viên địa phương là cách tốt nhất để có trải nghiệm an toàn và thú vị.

Leo lead có nguy hiểm không?

Leo lead có rủi ro rơi ngã cao hơn các kiểu leo khác và đòi hỏi kỹ năng, kinh nghiệm.

Cần bao nhiêu óc express khi leo lead?

Số lượng óc express phụ thuộc vào chiều dài và số điểm bảo vệ của đường leo.

Tôi có thể tự học leo lead không?

Bạn không nên tự học leo lead mà cần tham gia các khóa huấn luyện chuyên nghiệp.

Để chuẩn bị cho hành trình leo lead, việc trang bị đầy đủ và đúng chuẩn là yếu tố an toàn hàng đầu. Xem các thiết bị leo núi chuyên dụng tại WeTrek.vn.