Leo lên (Ascending) là kỹ thuật di chuyển lên trên một sợi dây cố định bằng các dụng cụ chuyên dụng, giúp bạn vượt qua các địa hình dốc đứng an toàn.

Leo lên (Ascending) là gì?

Leo lên, hay Ascending, là một kỹ thuật trong các hoạt động ngoài trời và công nghiệp. Nó mô tả hành động di chuyển theo phương thẳng đứng lên trên một sợi dây đã được neo cố định. Bạn không leo trực tiếp trên vách đá hay bề mặt cấu trúc. Thay vào đó, bạn sử dụng một hệ thống gồm các dụng cụ cơ khí chuyên dụng để tự kéo mình lên dọc theo sợi dây. Kỹ thuật này giúp tiết kiệm sức lực và tăng cường an toàn khi vượt qua các đoạn dốc lớn, tường thẳng đứng hoặc khi thoát ra khỏi một vị trí sâu.

Kỹ thuật Leo lên được dùng khi nào?

Kỹ thuật này được áp dụng trong nhiều tình huống khác nhau, từ thể thao mạo hiểm đến công tác cứu hộ chuyên nghiệp. Mỗi ứng dụng đều đòi hỏi sự chính xác và tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc an toàn.

Leo núi và thám hiểm hang động

Trong leo núi, đặc biệt là leo các bức tường lớn (big wall climbing), người leo núi sử dụng kỹ thuật ascending để đi lên một sợi dây đã được người dẫn đầu thiết lập. Điều này giúp thành viên thứ hai trong đoàn di chuyển nhanh hơn và giữ sức cho các đoạn khó. Tại Việt Nam, các nhà leo núi áp dụng kỹ thuật này khi chinh phục các vách đá ở Vịnh Hạ Long hoặc các cung đường mới mở. Trong thám hiểm hang động, kỹ thuật này là phương pháp chính để thoát khỏi các hố sụt sâu, ví dụ như khi các nhà thám hiểm làm việc trong hệ thống hang động ở Quảng Bình.

Cứu hộ và công việc trên cao

Các đội cứu hộ núi và cứu hộ đô thị sử dụng kỹ thuật leo lên để tiếp cận nạn nhân ở những vị trí khó như vách đá, giếng sâu, hoặc các tòa nhà cao tầng. Nó cho phép nhân viên cứu hộ di chuyển hiệu quả mà không phụ thuộc vào địa hình. Tương tự, các chuyên gia làm việc trên cao như thợ cắt tỉa cây, công nhân vệ sinh kính nhà cao tầng, hay kỹ sư bảo trì tuabin gió đều dựa vào kỹ thuật này để định vị bản thân và thực hiện công việc một cách an toàn.

Dụng cụ cần thiết cho kỹ thuật Leo lên

Một hệ thống leo lên cơ bản bao gồm nhiều thiết bị hoạt động cùng nhau để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Việc lựa chọn và kiểm tra dụng cụ trước mỗi lần sử dụng là yêu cầu bắt buộc.

• Dụng cụ hãm dây leo lên (Ascender): Đây là thiết bị cốt lõi. Ascender là một kẹp cơ khí bám vào dây và chỉ cho phép trượt theo một hướng (lên trên). Khi chịu tải, nó sẽ khóa chặt vào dây. Có hai loại phổ biến là ascender tay cầm (handled ascender) và ascender ngực (chest ascender).

• Đai an toàn (Harness): Đai an toàn là điểm kết nối chính giữa bạn và hệ thống dây. Một chiếc đai phù hợp và thoải mái là yếu tố quan trọng cho các hoạt động kéo dài.

• Dây leo núi (Rope): Dây tĩnh (static rope) là loại dây được ưu tiên cho kỹ thuật leo lên. Dây tĩnh có độ co giãn rất thấp, giúp chuyển hóa lực kéo của bạn thành chuyển động đi lên một cách hiệu quả, không làm lãng phí năng lượng.

• Vòng dây chân (Foot Loop/Étrier): Đây là một vòng dây được nối vào ascender tay cầm. Bạn đặt chân vào đó và dùng lực chân để đứng lên, nâng cơ thể lên cao.

• Móc khóa an toàn (Carabiner): Dùng để kết nối các thành phần của hệ thống lại với nhau, ví dụ như nối ascender vào đai an toàn.

• Mũ bảo hiểm (Helmet): Luôn đội mũ bảo hiểm để bảo vệ đầu khỏi đá rơi hoặc các va đập không mong muốn.

Các bước cơ bản của kỹ thuật Leo lên

Một trong những hệ thống phổ biến nhất là hệ thống "ngồi-đứng" (sit-stand) sử dụng một ascender tay cầm và một ascender ngực. Kỹ thuật này mô phỏng chuyển động của một con sâu đo, giúp bạn di chuyển lên dây một cách nhịp nhàng.

1. Chuẩn bị: Gắn hai ascender vào dây. Ascender ngực được giữ ở vị trí cao trên ngực. Ascender tay cầm được kết nối với vòng dây chân và đặt phía trên ascender ngực.

2. Đứng lên: Đặt một chân vào vòng dây chân và dùng sức mạnh của chân để đứng thẳng lên. Hành động này sẽ kéo cơ thể bạn lên cao.

3. Trượt ascender ngực: Khi bạn đứng lên, ascender ngực sẽ tự động trượt lên trên dây theo chuyển động của cơ thể bạn.

4. Ngồi xuống: Từ từ ngồi lại vào đai an toàn. Lúc này, trọng lượng của bạn sẽ được ascender ngực giữ lại.

5. Trượt ascender tay: Trong khi ngồi, bạn dùng tay đẩy ascender tay cầm lên một vị trí cao hơn trên dây.

6. Lặp lại: Lặp lại chu trình đứng lên, ngồi xuống để tiếp tục di chuyển lên trên.

An toàn là ưu tiên hàng đầu

Kỹ thuật leo lên an toàn đòi hỏi kiến thức và thực hành. Luôn kiểm tra kỹ lưỡng tất cả các thiết bị trước khi sử dụng. Tìm kiếm sự hướng dẫn từ những người có kinh nghiệm hoặc tham gia một khóa đào tạo chuyên nghiệp. Hiểu rõ giới hạn của thiết bị và không bao giờ sử dụng chúng ngoài mục đích thiết kế. Luôn có một hệ thống dự phòng, ví dụ như sử dụng các nút thắt an toàn trên dây bên dưới bạn.

Câu hỏi thường gặp

Leo lên (ascending) có giống leo vách đá (rock climbing) không?

Không, leo lên là di chuyển trên một sợi dây đã được lắp đặt sẵn, còn leo vách đá là leo trực tiếp trên bề mặt đá.

Tôi có cần tham gia khóa học để leo lên không?

Có, bạn bắt buộc phải được đào tạo bài bản bởi người hướng dẫn chuyên nghiệp để đảm bảo an toàn tuyệt đối.

Loại dây nào tốt nhất cho việc leo lên?

Dây tĩnh (static rope) là lựa chọn phù hợp nhất vì chúng có độ co giãn thấp, giúp tối ưu hóa hiệu suất di chuyển.

Xem các loại dụng cụ hãm dây leo lên tại WeTrek.vn.