Scramble là hoạt động nằm giữa hiking và rock climbing. Hiểu rõ sự khác biệt giúp bạn chọn đúng hoạt động và chuẩn bị phù hợp.

• Đi bộ đường dài (Hiking): Bạn chủ yếu dùng chân để di chuyển trên đường mòn hoặc địa hình không quá dốc. Tay chỉ dùng để cầm gậy trekking.

• Leo trèo địa hình (Scramble): Bạn phải dùng cả tay và chân. Tay dùng để bám, vịn, và giữ thăng bằng khi vượt qua các tảng đá hoặc dốc cao. Hoạt động này không yêu cầu thiết bị chuyên dụng ở cấp độ dễ.

• Leo núi đá (Rock Climbing): Bạn di chuyển trên các vách đá gần như thẳng đứng. Hoạt động này bắt buộc phải có thiết bị bảo hộ chuyên nghiệp như dây thừng, đai an toàn, và giày leo núi chuyên dụng.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam: Đi bộ trên cung đường Tà Năng - Phan Dũng là hiking. Vượt qua sống lưng khủng long Tà Xùa có nhiều đoạn là scramble. Leo các vách đá tại vịnh Hạ Long là rock climbing.

Scramble được chia thành nhiều cấp độ để đánh giá độ khó và mức độ nguy hiểm. Hệ thống phân loại phổ biến nhất chia scramble thành 3 cấp độ.

Cấp độ 1: Dễ

Đây là cấp độ đơn giản nhất. Địa hình dốc và gồ ghề, bạn cần dùng tay để giữ thăng bằng nhưng các điểm bám tay rất rõ ràng và chắc chắn. Rủi ro ở mức thấp và không yêu cầu kỹ năng đặc biệt. Nhiều cung leo núi ở Việt Nam có các đoạn scramble cấp độ 1, ví dụ như đường lên đỉnh Lảo Thẩn.

Cấp độ 2: Trung bình

Địa hình dốc hơn, có thể có vách đá ngắn và hiểm trở. Bạn cần lựa chọn tuyến đường cẩn thận và phải dùng tay nhiều hơn để kéo người lên. Một cú trượt chân ở cấp độ này có thể gây chấn thương. Các đoạn khó trên sống lưng khủng long Tà Xùa hay Bạch Mộc Lương Tử có thể được xếp vào cấp độ này.

Cấp độ 3: Khó

Cấp độ này gần với leo núi đá. Địa hình rất dốc, hiểm trở và liên tục. Bạn cần có kinh nghiệm, kỹ năng tìm đường và thể lực tốt. Việc sử dụng dây thừng hỗ trợ ở một số đoạn là cần thiết để đảm bảo an toàn. Các cung đường ít người đi và có độ khó cao ở vùng Tây Bắc thường có các đoạn scramble cấp độ 3.

Trang bị phù hợp giúp chuyến đi của bạn an toàn và thoải mái hơn. Lựa chọn trang bị phụ thuộc vào cấp độ khó và điều kiện thời tiết.

Trang bị cơ bản

• Giày chuyên dụng: Bạn cần một đôi giày đi bộ hoặc giày tiếp cận (approach shoes) có đế bám tốt trên đá và địa hình hỗn hợp.

• Quần áo: Chọn quần áo co giãn, bền và nhanh khô. Quần dài giúp bảo vệ chân khỏi trầy xước.

• Balo: Một chiếc balo nhỏ gọn, ôm sát lưng sẽ giúp bạn di chuyển linh hoạt hơn.

• Găng tay: Găng tay giúp bảo vệ tay và tăng độ bám khi tiếp xúc với đá sắc.

Trang bị nâng cao

• Mũ bảo hiểm: Cần thiết cho các cung đường cấp độ 2 và 3 để bảo vệ đầu khỏi đá rơi hoặc va đập.

• Dây thừng: Một đoạn dây thừng ngắn có thể hữu ích để hỗ trợ các thành viên trong nhóm vượt qua các đoạn khó.

• Thiết bị định vị: Luôn mang theo bản đồ, la bàn hoặc thiết bị GPS, đặc biệt trên các tuyến đường không rõ ràng.

An toàn là ưu tiên hàng đầu. Nắm vững các kỹ năng cơ bản giúp bạn xử lý tình huống tốt hơn.

• Giữ 3 điểm tiếp xúc: Luôn đảm bảo hai tay một chân hoặc hai chân một tay tiếp xúc chắc chắn với mặt đá khi di chuyển. Điều này tạo ra một nền tảng ổn định.

• Kiểm tra điểm bám: Trước khi đặt toàn bộ trọng lượng cơ thể lên một mỏm đá hay một cành cây, hãy dùng tay hoặc chân kiểm tra độ chắc chắn của nó.

• Giữ trọng tâm thấp: Giữ cơ thể gần với mặt dốc giúp tăng sự ổn định và thăng bằng.

• Di chuyển có kiểm soát: Tránh các chuyển động đột ngột hoặc nhảy. Di chuyển từng bước một cách chậm rãi và dứt khoát.

• Lên kế hoạch trước: Luôn nhìn lên và xác định lộ trình cho vài bước tiếp theo trước khi bắt đầu di chuyển.

Việt Nam có nhiều địa hình đồi núi đa dạng, là nơi lý tưởng để trải nghiệm scramble.

• Lão Thẩn (Lào Cai): Cung đường này có nhiều đoạn scramble cấp độ 1, phù hợp cho người mới làm quen với hoạt động này.

• Tà Xùa (Sơn La): Sống lưng khủng long là một thử thách scramble cấp độ 1 và 2 nổi tiếng, đòi hỏi sự cẩn thận và tập trung.

• Bạch Mộc Lương Tử (Lai Châu): Đây là một trong những cung leo núi khó nhất Việt Nam với nhiều đoạn dốc đá, yêu cầu kỹ năng scramble và thể lực tốt.

• Núi Dinh (Bà Rịa - Vũng Tàu): Các khu vực đá tảng ở đây là địa điểm tuyệt vời để bạn luyện tập các kỹ năng scramble cơ bản trước khi chinh phục những ngọn núi cao hơn.