Mưa dông bất ngờ là trận mưa cực lớn, trút xuống rất nhanh trong một khu vực hẹp, thường đi kèm sấm sét và gió giật mạnh gây lũ quét.

Mưa dông bất ngờ (Cloudburst) là gì?

Mưa dông bất ngờ, hay cloudburst, là một hiện tượng thời tiết cực đoan. Nó mô tả một trận mưa với cường độ rất lớn, trút xuống một khu vực hẹp trong thời gian ngắn. Theo định nghĩa khí tượng, một trận mưa được gọi là cloudburst khi lượng mưa đo được đạt trên 100 milimét mỗi giờ.

Đặc điểm chính của hiện tượng này là tính đột ngột và cục bộ. Trận mưa dữ dội có thể chỉ xảy ra trong phạm vi vài kilômét vuông nhưng đủ sức gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Nó thường đi kèm với sấm sét, gió giật mạnh và đôi khi có cả mưa đá.

Nguyên nhân hình thành

Mưa dông bất ngờ hình thành từ các đám mây vũ tích (cumulonimbus) khổng lồ. Quá trình này xảy ra khi có một luồng không khí nóng và ẩm bốc lên cao rất nhanh, gọi là hiện tượng đối lưu mạnh. Khi không khí lên cao, hơi nước ngưng tụ và tạo thành những giọt nước.

Bên trong đám mây, các luồng gió mạnh hướng lên giữ những giọt nước này lơ lửng. Chúng tiếp tục tích tụ và lớn dần. Khi trọng lượng của khối nước trở nên quá lớn, vượt qua sức nâng của luồng khí, toàn bộ lượng nước này sẽ đổ ập xuống mặt đất cùng một lúc. Địa hình đồi núi phức tạp ở Việt Nam, như tại các tỉnh vùng cao phía Bắc, thường tạo điều kiện cho không khí bị đẩy lên cao đột ngột, làm tăng nguy cơ xảy ra hiện tượng này.

Mối nguy hiểm khi đi trekking, dã ngoại

Mưa dông bất ngờ là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với người tham gia hoạt động ngoài trời. Bạn cần nhận biết các rủi ro chính:

• Lũ quét: Đây là nguy cơ lớn nhất. Lượng nước khổng lồ đổ xuống trong thời gian ngắn khiến mực nước ở các con suối, khe núi, và thung lũng dâng lên gần như tức thì. Dòng lũ cuốn theo đất đá, cây cối với sức tàn phá khủng khiếp. Những trận lũ quét đột ngột ở các huyện miền núi Hà Giang hay Lai Châu thường bắt nguồn từ những trận mưa dông cục bộ trên thượng nguồn.

• Sạt lở đất: Mưa lớn làm đất đá trên các sườn dốc nhanh chóng bão hòa nước, mất đi sự kết dính và gây ra sạt lở. Các cung đường trekking ven sườn núi đặc biệt nguy hiểm.

• Hạ thân nhiệt: Bị mưa xối ướt sũng đột ngột, kết hợp với gió mạnh, làm cơ thể mất nhiệt rất nhanh. Tình trạng này đặc biệt nguy hiểm nếu bạn không có quần áo chống nước phù hợp.

• Giảm tầm nhìn và mất phương hướng: Màn mưa dày đặc làm tầm nhìn giảm xuống chỉ còn vài mét, khiến việc xác định đường đi trở nên khó khăn.

• Sét đánh: Mưa dông bất ngờ luôn đi kèm sấm sét. Việc ở ngoài trời, đặc biệt là trên các địa hình trống trải hoặc gần các cây cao, làm tăng nguy cơ bị sét đánh.

Cách xử lý khi gặp mưa dông bất ngờ

Phản ứng nhanh và đúng cách quyết định sự an toàn của bạn. Luôn ưu tiên việc di chuyển đến vị trí an toàn trước tiên.

• Di chuyển lên cao ngay lập tức: Nếu bạn đang ở gần khe suối, lòng suối cạn, hay thung lũng, hãy rời khỏi đó và di chuyển lên sườn dốc hoặc vị trí cao hơn. Đừng chần chừ.

• Tìm nơi trú ẩn an toàn: Tránh xa các cây cao đứng một mình, các mỏm đá nhô ra, hoặc khu vực đất trống. Tìm một lùm cây thấp và rậm rạp hoặc một chỗ lõm trên mặt đất để trú.

• Mặc đồ chống nước: Ngay khi nhận thấy dấu hiệu mưa lớn, hãy mặc ngay áo mưa và quần chống nước. Giữ cho cơ thể khô ráo là ưu tiên hàng đầu để chống hạ thân nhiệt.

• Bỏ lại các vật dụng kim loại: Nếu có sấm sét, hãy đặt các vật dụng kim loại như gậy trekking, khung balo kim loại cách xa vị trí của bạn.

• Giữ bình tĩnh và đi theo nhóm: Giữ liên lạc với các thành viên trong đoàn, không tách ra đi một mình. Bình tĩnh quan sát và đưa ra quyết định dựa trên tình hình thực tế.

Câu hỏi thường gặp

Mưa dông bất ngờ có dự báo được không?

Rất khó dự báo chính xác vị trí và thời gian, nhưng cơ quan khí tượng có thể cảnh báo nguy cơ mưa lớn cục bộ trong một khu vực rộng hơn.

Nên làm gì nếu bị mắc kẹt bởi lũ quét?

Tìm ngay vị trí cao và vững chắc nhất, gọi cứu hộ nếu có sóng điện thoại và chờ nước rút.

Trang bị quan trọng nhất để đối phó là gì?

Áo mưa bộ và quần chống nước chất lượng tốt là trang bị tối cần thiết để giữ cơ thể khô và ấm.

Xem các mẫu áo mưa bộ và quần chống nước tại WeTrek.vn.