Neo đổi hướng dây (Redirect Anchor) là gì?

Neo đổi hướng dây (Redirect Anchor) là một điểm bảo vệ trung gian, độc lập được người leo núi thiết lập để thay đổi đường đi của dây thừng. Nó không phải là một phần của hệ thống trạm neo chính (belay station) nơi người hít (belayer) đứng. Mục tiêu chính của nó là tạo ra một đường dây thẳng hơn từ người hít đến người leo, hoặc để tránh các chướng ngại vật trên đường đi.

Điểm neo này thường được tạo ra bằng cách sử dụng một sling và một carabiner khóa đặt vào một điểm bảo vệ vững chắc như bu lông (bolt), một mảnh cam, hoặc một tảng đá lớn. Người leo sẽ luồn dây thừng qua carabiner tại điểm neo này trước khi tiếp tục leo lên cao hơn.

Tại sao cần sử dụng Neo đổi hướng dây?

Việc sử dụng Neo đổi hướng dây (Redirect Anchor) mang lại nhiều lợi ích thiết thực và an toàn trong quá trình leo núi. Các mục đích chính bao gồm:

• Giảm ma sát dây (Rope Drag): Đây là công dụng quan trọng nhất. Khi một tuyến leo không đi theo đường thẳng mà rẽ ngoặt liên tục, dây thừng sẽ cọ xát vào các điểm bảo vệ (protection points) và bề mặt đá. Lực ma sát này cộng dồn lại, tạo ra một lực cản gọi là ma sát dây. Nó khiến người leo cảm thấy nặng nề như đang kéo thêm vật nặng, gây tốn sức và làm chậm tốc độ leo. Neo đổi hướng giúp tạo một đường dây thẳng hơn, giảm thiểu ma sát đáng kể.
• Bảo vệ dây thừng: Vách đá tự nhiên thường có các cạnh sắc, gờ đá nhọn hoặc các khu vực đá vụn. Nếu dây thừng cọ xát liên tục vào những vị trí này, đặc biệt là khi chịu tải trọng lúc người leo rơi, vỏ dây có thể bị mài mòn, sờn hoặc thậm chí bị cắt đứt. Neo đổi hướng giúp giữ dây thừng tránh xa khỏi các mối nguy hiểm này, kéo dài tuổi thọ và đảm bảo an toàn cho dây.
• Đảm bảo an toàn cho người hít: Trong một số địa hình, vị trí đứng hít lý tưởng có thể nằm ngay dưới đường rơi của đá, băng hoặc các thiết bị do người leo làm rơi. Bằng cách thiết lập một neo đổi hướng, người hít có thể đứng lệch sang một bên, thoát khỏi khu vực nguy hiểm mà vẫn đảm bảo được góc hít an toàn.
• Cải thiện việc giao tiếp: Trên các tuyến leo dài, nhiều khúc quanh hoặc khi có gió lớn, việc giao tiếp giữa người leo và người hít trở nên khó khăn. Một đường dây thẳng hơn giúp các tín hiệu giật dây truyền đi rõ ràng và nhanh chóng hơn, tránh những hiểu lầm nguy hiểm.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam

Địa hình leo núi đá tại Việt Nam rất đa dạng, tạo ra nhiều tình huống mà Neo đổi hướng dây (Redirect Anchor) trở nên hữu ích.

Tình huống 1: Leo tuyến ngoằn ngoèo ở Hữu Lũng, Lạng Sơn

Các vách đá vôi ở Hữu Lũng có nhiều tuyến leo thể thao (sport climbing) với các bu lông được khoan sẵn. Giả sử bạn đang leo một tuyến có đường đi zig-zag. Sau khi leo qua bu lông thứ ba, tuyến leo đột ngột chuyển hướng sang phải. Nếu bạn luồn dây trực tiếp, dây sẽ tạo một góc gắt. Để giải quyết, bạn có thể dùng một quickdraw dài hoặc một sling tại bu lông thứ ba để làm neo đổi hướng, giúp đường dây tới bu lông thứ tư thẳng hơn. Điều này làm giảm lực kéo và giúp bạn di chuyển nhẹ nhàng hơn.

Tình huống 2: Leo qua gờ đá sắc ở Cát Bà, Hải Phòng

Khi leo Top-rope trên một vách đá ở Cát Bà, điểm đặt trạm neo trên đỉnh có thể khiến dây thừng bị vắt qua một gờ đá sắc nhọn. Việc dây cọ xát liên tục lên xuống ở gờ đá này là cực kỳ nguy hiểm. Để bảo vệ dây, người thiết lập tuyến có thể tìm một điểm bảo vệ vững chắc (như một thân cây khỏe hoặc một mỏm đá lớn) nằm lùi vào bên trong, cách xa gờ đá. Họ sẽ đặt một neo đổi hướng tại đó để nâng dây lên và tránh hoàn toàn việc tiếp xúc với cạnh sắc.

Lưu ý khi thiết lập Neo đổi hướng dây

Thiết lập đúng cách là yếu tố quyết định sự an toàn và hiệu quả của neo đổi hướng.

• Chọn điểm neo vững chắc: Neo đổi hướng là một điểm bảo vệ đơn lẻ. Nó phải được đặt vào một vị trí cực kỳ chắc chắn, có khả năng chịu được lực giật khi có cú rơi. Các bu lông khoan sẵn, các thiết bị đặt trong khe đá (cam, nut) hoặc các mỏm đá lớn, cây to khỏe là những lựa chọn tốt.
• Sử dụng thiết bị phù hợp: Luôn sử dụng carabiner có khóa cho neo đổi hướng để tránh việc dây tự tuột ra ngoài. Sling làm từ Dyneema hoặc Nylon chuyên dụng là lựa chọn phổ biến. Độ dài của sling cần được cân nhắc để tạo ra góc dây tối ưu nhất.
• Xem xét lực tác động: Khi người leo rơi, lực sẽ tác động lên neo đổi hướng. Điểm neo này cần đủ mạnh để chịu được lực đó. Bạn cần hiểu rằng đây là điểm chịu tải trọng và phải tin tưởng tuyệt đối vào nó.
• Tránh tạo góc quá lớn: Tránh đặt neo đổi hướng ở vị trí tạo ra góc quá lớn trên dây, vì nó có thể tạo ra lực tác động phức tạp và tăng ma sát thay vì giảm bớt.

Câu hỏi thường gặp

1. Dùng quickdraw làm Neo đổi hướng dây (Redirect Anchor) được không?

Được, quickdraw là một cách rất phổ biến và nhanh chóng để tạo neo đổi hướng trên các điểm bảo vệ có sẵn như bu lông.

2. Neo đổi hướng dây có phải là một phần của trạm neo chính không?

Không, đây là một điểm neo độc lập được dùng giữa các trạm neo với mục đích chính là quản lý và cải thiện đường đi của dây thừng.

Xem các loại dây thừng, sling và carabiner phù hợp để tạo neo đổi hướng tại WeTrek.vn.