Ngộ độc oxy (Oxygen Toxicity) là gì?

Ngộ độc oxy (Oxygen Toxicity) là một trạng thái bệnh lý xảy ra khi bạn hít thở khí có nồng độ oxy cao dưới áp suất lớn. Tình trạng này là một rủi ro trong hoạt động lặn, đặc biệt là lặn kỹ thuật hoặc lặn với bình khí giàu oxy (Nitrox). Nó không phải là vấn đề phổ biến khi lặn với bình khí thông thường trong giới hạn giải trí. Tình trạng này chủ yếu ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương và phổi.

Nguyên nhân gây ra ngộ độc oxy

Nguyên nhân chính gây ra ngộ độc oxy là việc áp suất riêng phần của oxy (Partial Pressure of Oxygen, viết tắt là PPO2) trong khí bạn hít thở vượt quá giới hạn an toàn. Khi bạn lặn xuống sâu hơn, áp suất môi trường tăng lên. Điều này làm tăng áp suất riêng phần của mọi loại khí bạn hít vào, bao gồm cả oxy. Các tổ chức lặn uy tín quy định PPO2 tối đa khi lặn là 1.4 ata và giới hạn tuyệt đối là 1.6 ata. Vượt qua các ngưỡng này trong một khoảng thời gian nhất định sẽ gây ra ngộ độc.

Ví dụ, khi bạn lặn với bình khí Nitrox 32 (32% oxy), độ sâu hoạt động tối đa (Maximum Operating Depth) của bạn là khoảng 33 mét để giữ PPO2 ở mức 1.4 ata. Nếu bạn lặn sâu hơn độ sâu này, nguy cơ ngộ độc oxy sẽ tăng lên đáng kể.

Các triệu chứng của ngộ độc oxy

Các triệu chứng của ngộ độc oxy hệ thần kinh trung ương (CNS Oxygen Toxicity) thường xuất hiện đột ngột và khó đoán. Người lặn có thể ghi nhớ các dấu hiệu này qua cụm từ viết tắt CONVENTID.

Sự xuất hiện của bất kỳ triệu chứng nào trong số này đều là tín hiệu nguy hiểm. Bạn cần phải hành động ngay lập tức để đảm bảo an toàn.

Cách phòng tránh ngộ độc oxy khi lặn

Phòng ngừa là chìa khóa để lặn an toàn với khí giàu oxy. Bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc và quy trình được đào tạo.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam: Một nhóm thợ lặn ở Nha Trang chuẩn bị lặn với bình Nitrox 36. Trước khi xuống nước, mỗi người đều dùng máy phân tích cá nhân để đo lại nồng độ oxy. Họ xác nhận đúng là 36% và cài đặt thông số này vào máy tính lặn. Kế hoạch lặn của họ có độ sâu tối đa là 28 mét, hoàn toàn nằm trong giới hạn an toàn cho hỗn hợp khí này. Việc tuân thủ quy trình này giúp giảm thiểu rủi ro ngộ độc oxy.

Câu hỏi thường gặp

Làm gì khi có dấu hiệu ngộ độc oxy dưới nước?

Bạn cần báo hiệu cho bạn lặn và ngay lập tức bơi lên một độ sâu nông hơn để giảm áp suất riêng phần oxy.

Lặn với bình khí thông thường có bị ngộ độc oxy không?

Nguy cơ rất thấp trong giới hạn lặn giải trí (40 mét), nhưng có thể xảy ra ở các độ sâu rất lớn của lặn kỹ thuật.

Ngộ độc oxy có nguy hiểm không?

Có, nó có thể gây ra co giật dưới nước, dẫn đến việc mất thiết bị thở và chết đuối.

Để đảm bảo an toàn cho mỗi chuyến đi, việc trang bị kiến thức và các công cụ phù hợp là điều cần thiết. Xem các loại thiết bị lặn chuyên dụng tại WeTrek.vn.