Sốc nhiệt là gì và vì sao nó nguy hiểm?

Sốc nhiệt (heat stroke) là tình trạng y tế khẩn cấp xảy ra khi cơ thể bạn nóng lên quá mức, thường là trên 40°C. Ở nhiệt độ này, hệ thống làm mát tự nhiên của cơ thể (tiết mồ hôi) bị vô hiệu hóa. Các cơ quan nội tạng quan trọng như não, tim và thận bắt đầu bị tổn thương. Nếu không được cấp cứu kịp thời, sốc nhiệt có thể dẫn đến tử vong.

Đối với người tham gia hoạt động ngoài trời tại Việt Nam, nguy cơ này hiện hữu. Một chuyến trekking trong Vườn quốc gia Cát Tiên vào giữa trưa hè hoặc đạp xe đường dài qua các cung đường miền Trung nắng gắt đều có thể dẫn đến sốc nhiệt nếu bạn không chuẩn bị kỹ.

Ai có nguy cơ bị sốc nhiệt cao?

Bất kỳ ai cũng có thể bị sốc nhiệt. Tuy nhiên, một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn khi hoạt động trong điều kiện nắng nóng:

• Người mới tham gia các hoạt động ngoài trời, chưa quen với cường độ vận động cao.
• Vận động viên hoặc người leo núi gắng sức quá mức.
• Người đến từ vùng khí hậu mát mẻ (như Đà Lạt) và di chuyển đến vùng nóng (như Phan Thiết) mà chưa có thời gian thích nghi.
• Người có bệnh nền về tim mạch, hô hấp hoặc tiểu đường.
• Trẻ em và người lớn tuổi có khả năng điều nhiệt kém hơn.

Các phương pháp ngừa sốc nhiệt hiệu quả

Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Áp dụng các chiến lược sau để giữ an toàn cho bản thân và đồng đội trong mọi chuyến đi.

1. Uống đủ nước và đúng cách

Mất nước là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các bệnh liên quan đến nhiệt. Đừng đợi đến khi cảm thấy khát mới uống. Lúc đó, cơ thể bạn đã mất nước. Hãy uống nước đều đặn.

• Uống khoảng 500ml nước 2 giờ trước khi bắt đầu hoạt động.
• Trong quá trình di chuyển, uống 200-300ml nước sau mỗi 20-30 phút.
• Bổ sung các loại nước uống chứa chất điện giải. Chúng giúp bù lại lượng muối và khoáng chất mất đi qua mồ hôi.
• Tránh đồ uống chứa cồn và caffeine. Chúng làm cơ thể bạn mất nước nhanh hơn.

2. Lựa chọn thời gian và địa điểm hợp lý

Nhiệt độ môi trường ảnh hưởng trực tiếp đến thân nhiệt của bạn. Hãy lên kế hoạch thông minh.

• Tránh vận động cường độ cao vào thời điểm nắng nóng nhất trong ngày, thường từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều.
• Ưu tiên các hoạt động như leo núi, chạy trail vào sáng sớm hoặc chiều muộn.
• Nghiên cứu trước cung đường. Chọn những tuyến đường có nhiều bóng râm hoặc gần nguồn nước để nghỉ ngơi và giải nhiệt khi cần. Ví dụ, trekking dọc suối ở Pù Luông sẽ mát mẻ hơn đi bộ trên đồi cát ở Mũi Né vào giữa trưa.

3. Mặc trang phục phù hợp

Quần áo là lớp bảo vệ đầu tiên của bạn trước cái nóng. Lựa chọn trang phục đúng cách giúp cơ thể thoát nhiệt hiệu quả.

• Mặc quần áo rộng rãi, thoáng khí.
• Chọn các loại vải có khả năng thấm hút mồ hôi và khô nhanh như polyester hoặc merino wool.
• Ưu tiên quần áo sáng màu. Chúng phản xạ ánh sáng mặt trời tốt hơn quần áo tối màu.
• Đội mũ rộng vành để che nắng cho vùng đầu, mặt và gáy.
• Đeo kính râm để bảo vệ mắt khỏi tia UV.

4. Lắng nghe cơ thể và nghỉ ngơi điều độ

Cơ thể luôn gửi đi những tín hiệu cảnh báo. Việc của bạn là lắng nghe chúng.

• Đi với tốc độ phù hợp với thể trạng của bạn, không cố gắng chạy theo người khác.
• Nghỉ ngơi thường xuyên ở những nơi có bóng mát.
• Nếu cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt hoặc buồn nôn, hãy dừng lại ngay lập tức. Tìm một nơi mát mẻ, uống nước và nghỉ ngơi cho đến khi cảm thấy khỏe hơn.

Phân biệt say nắng (Heat Exhaustion) và sốc nhiệt (Heat Stroke)

Say nắng là giai đoạn cảnh báo trước khi sốc nhiệt xảy ra. Nhận biết sớm các triệu chứng giúp bạn xử lý kịp thời.

Dấu hiệu của say nắng

• Đổ mồ hôi nhiều
• Da lạnh và ẩm
• Mệt mỏi, yếu ớt
• Chóng mặt, đau đầu
• Buồn nôn hoặc nôn
• Mạch nhanh và yếu
• Chuột rút

Khi có những dấu hiệu này, bạn cần ngay lập tức di chuyển đến nơi mát mẻ, nới lỏng quần áo, uống nước mát và dùng khăn ẩm để hạ nhiệt.

Dấu hiệu của sốc nhiệt

• Nhiệt độ cơ thể rất cao (trên 40°C)
• Da nóng, đỏ và khô (không đổ mồ hôi)
• Mạch đập rất nhanh và mạnh
• Đau đầu dữ dội
• Lú lẫn, mất phương hướng
• Mất ý thức

Đây là một tình trạng khẩn cấp. Bạn cần gọi cấp cứu ngay lập tức và áp dụng các biện pháp làm mát cho nạn nhân trong khi chờ đợi sự trợ giúp y tế.

Câu hỏi thường gặp

Nên uống gì để ngừa sốc nhiệt?

Bạn nên uống nước lọc và các dung dịch điện giải, tránh xa đồ uống có cồn hoặc chứa nhiều đường.

Dấu hiệu sớm nhất của các bệnh do nhiệt là gì?

Các dấu hiệu ban đầu thường bao gồm mệt mỏi, đau đầu, chóng mặt và đổ mồ hôi nhiều hơn bình thường.

Quần áo cotton có phù hợp cho hoạt động ngoài trời nắng nóng không?

Không, quần áo cotton giữ ẩm, lâu khô và cản trở quá trình thoát nhiệt của cơ thể, làm tăng nguy cơ quá nhiệt.

Trang bị đúng kiến thức và chuẩn bị kỹ lưỡng là chìa khóa cho mọi chuyến đi an toàn. Xem các sản phẩm quần áo nhanh khô và phụ kiện chống nắng tại WeTrek.vn.