Người đỡ khi leo (spotter) là người đứng dưới đất, có nhiệm vụ hướng dẫn cú ngã và bảo vệ phần đầu, cổ của người leo khi họ rơi xuống nệm.

Người đỡ là một phần quan trọng của an toàn trong leo núi, đặc biệt là leo tảng đá (bouldering). Trách nhiệm của bạn không phải là "bắt" người leo. Thay vào đó, bạn đảm bảo họ tiếp đất an toàn trên nệm leo (crash pad).

Công việc chính bao gồm:

• Hướng dẫn cú ngã: Bạn dùng tay để điều chỉnh cơ thể người leo khi họ rơi. Mục tiêu là giúp họ tiếp đất bằng chân hoặc lưng lên nệm, tránh các tư thế nguy hiểm.
• Bảo vệ đầu và cổ: Đây là ưu tiên hàng đầu. Bạn luôn đảm bảo phần thân trên, đặc biệt là đầu và cổ của người leo, không va chạm vào đất đá hoặc chướng ngại vật.
• Di chuyển nệm leo: Khi người leo di chuyển ngang trên tảng đá, bạn cần kéo hoặc đẩy nệm đi theo để luôn ở dưới vị trí của họ. Điều này đảm bảo vùng tiếp đất luôn an toàn.
• Giữ tâm lý ổn định cho người leo: Sự có mặt của một người đỡ tập trung và đáng tin cậy giúp người leo tự tin hơn để thực hiện các động tác khó. Bạn cũng có thể đưa ra lời khuyên hoặc cổ vũ họ.

Làm người đỡ đòi hỏi kỹ thuật và sự tập trung, không chỉ dựa vào sức mạnh.

Vị trí đứng

Bạn nên đứng gần tảng đá nhưng không quá sát để cản trở người leo. Giữ khoảng cách vừa đủ để quan sát toàn bộ chuyển động và sẵn sàng hành động. Vị trí của bạn cần vững chãi, hai chân rộng bằng vai, đầu gối hơi chùng để giữ thăng bằng tốt.

Tư thế tay và cơ thể

Hai tay luôn ở tư thế sẵn sàng, giơ lên ngang ngực hoặc vai, lòng bàn tay hướng về phía người leo. Các ngón tay chụm lại, ngón cái áp sát vào cạnh bàn tay để tránh chấn thương ngón tay khi va chạm. Giữ khuỷu tay hơi cong để hấp thụ lực tốt hơn.

Giao tiếp với người leo

Giao tiếp là yếu tố then chốt. Trước khi leo, bạn và người leo cần thống nhất về đường leo và những khu vực có khả năng rơi cao nhất. Trong lúc leo, hãy cho họ biết bạn luôn tập trung. Hỏi xem họ có cần bạn di chuyển nệm hay không.

Ví dụ, tại các khu bouldering như Dầu Tiếng (Tây Ninh), nhiều đường leo có các mỏm đá nhọn phía dưới. Người đỡ cần xác định trước các vị trí nguy hiểm này và đặt nệm che chắn cẩn thận.

Để đảm bảo an toàn tối đa, bạn cần tránh các sai lầm phổ biến sau:

• Mất tập trung: Sử dụng điện thoại, nói chuyện với người khác hoặc nhìn đi nơi khác là những hành động nguy hiểm. Sự tập trung tuyệt đối vào người leo là yêu cầu bắt buộc.
• Đứng sai vị trí: Đứng quá xa khiến bạn không thể can thiệp kịp thời. Đứng quá gần có thể khiến người leo rơi trúng bạn, gây nguy hiểm cho cả hai.
• Cố gắng "bắt" người leo: Nhiệm vụ của bạn là điều hướng cú ngã, không phải đỡ toàn bộ trọng lượng cơ thể họ. Việc cố gắng bắt có thể gây chấn thương cho cả bạn và người leo.
• Không di chuyển nệm: Một lỗi phổ biến là để nệm ở vị trí xuất phát trong khi người leo đã di chuyển sang một khu vực khác trên tảng đá.

Một người đỡ tốt còn góp phần tạo ra một môi trường leo an toàn và tích cực. Trước khi bắt đầu, hãy cùng người leo kiểm tra khu vực tiếp đất. Dọn dẹp cành cây, đá nhọn hoặc bất kỳ vật cản nào bên dưới. Tại những địa điểm công cộng như khu leo Hữu Lũng (Lạng Sơn), việc dọn dẹp không gian chung thể hiện sự tôn trọng với cộng đồng.

Bạn cũng cần hiểu rõ khả năng và giới hạn của bạn mình. Đừng thúc ép họ thử những đường leo quá sức. Sự an toàn và tin tưởng luôn được đặt lên hàng đầu.

Số lượng người đỡ phụ thuộc vào độ cao và độ phức tạp của đường leo.

Kỹ thuật và sự tập trung quan trọng hơn sức mạnh thể chất thuần túy.

Bạn có thể không cần người đỡ khi leo các đường rất thấp hoặc leo ngang (traverse) với vùng tiếp đất hoàn toàn an toàn.

Xem các mẫu nệm leo núi (crash pad) tại WeTrek.vn.