TL;DR

Nguy cơ tuyết lở là thang đo đánh giá khả năng xảy ra lở tuyết tại một khu vực, giúp bạn đưa ra quyết định an toàn khi đi núi ở vùng có tuyết.

Định nghĩa

Nguy cơ tuyết lở là một hệ thống dự báo được các chuyên gia đưa ra để đánh giá mức độ ổn định của các lớp tuyết trên sườn núi. Nó không phải là một cảm giác chủ quan mà là kết quả của việc phân tích dữ liệu thời tiết, cấu trúc lớp tuyết và các quan sát thực địa. Thang đo này thường có năm cấp độ, từ thấp đến cực đoan, cung cấp thông tin quan trọng để người đi núi, trượt tuyết có thể lên kế hoạch cho chuyến đi của mình một cách an toàn.

Vì sao quan trọng

Hiểu rõ về nguy cơ tuyết lở là kỹ năng sinh tồn cơ bản khi hoạt động tại các vùng núi có tuyết. Việc này giúp bạn:

Lên kế hoạch lộ trình: Bạn có thể chọn những con đường an toàn hơn, tránh các sườn núi có nguy cơ cao dựa trên bản tin dự báo.

Ra quyết định đi hay ở lại: Nếu dự báo nguy cơ ở mức cao hoặc cực đoan, quyết định khôn ngoan nhất là hủy bỏ chuyến đi hoặc chọn một hoạt động thay thế an toàn hơn.

Chuẩn bị thiết bị phù hợp: Trong vùng có nguy cơ, việc mang theo và biết sử dụng các thiết bị cứu hộ như máy dò, xẻng, que dò là bắt buộc.

Giảm thiểu rủi ro: Kiến thức này giúp bạn nhận biết các dấu hiệu nguy hiểm trực tiếp trên thực địa, thay vì chỉ phụ thuộc vào may rủi.

Thông số và phạm vi khuyến nghị

Thang đo nguy cơ tuyết lở quốc tế gồm 5 cấp độ. Mỗi cấp độ tương ứng với các điều kiện và khuyến nghị hành động cụ thể.

1 - Thấp (Low)

Điều kiện: Các lớp tuyết ổn định. Lở tuyết tự nhiên rất khó xảy ra. Lở tuyết do con người gây ra chỉ có thể xảy ra ở những địa hình cực kỳ dốc và hiểm trở.

Khuyến nghị: Việc di chuyển nhìn chung là an toàn. Bạn vẫn cần duy trì cảnh giác cơ bản.

2 - Vừa phải (Moderate)

Điều kiện: Một số vị trí có lớp tuyết yếu. Lở tuyết tự nhiên khó xảy ra. Lở tuyết do con người gây ra có thể xảy ra ở các sườn núi dốc.

Khuyến nghị: Cần lựa chọn lộ trình cẩn thận. Chú ý đến các sườn núi dốc và các bẫy địa hình như khe suối hoặc vách đá.

3 - Đáng kể (Considerable)

Điều kiện: Các lớp tuyết yếu tồn tại ở nhiều nơi. Lở tuyết tự nhiên có thể xảy ra. Lở tuyết do con người gây ra rất dễ xảy ra trên các sườn dốc.

Khuyến nghị: Cần có kỹ năng, kiến thức và kinh nghiệm để di chuyển an toàn. Việc đánh giá địa hình và lựa chọn lộ trình là cực kỳ quan trọng.

4 - Cao (High)

Điều kiện: Các lớp tuyết rất yếu và không ổn định. Lở tuyết tự nhiên và lở tuyết do con người gây ra có khả năng xảy ra rất cao, ngay cả trên các sườn núi ít dốc hơn.

Khuyến nghị: Tránh di chuyển trên mọi địa hình có khả năng lở tuyết. Đây là điều kiện rất nguy hiểm.

5 - Cực đoan (Extreme)

Điều kiện: Các lớp tuyết cực kỳ không ổn định. Lở tuyết tự nhiên quy mô lớn và có sức tàn phá mạnh chắc chắn sẽ xảy ra. Mọi sườn dốc đều nguy hiểm.

Khuyến nghị: Tuyệt đối không di chuyển trong vùng núi. Tránh xa tất cả các địa hình dốc.

Cách đánh giá đúng

Đánh giá đúng nguy cơ tuyết lở đòi hỏi sự kết hợp giữa thông tin và quan sát. Bạn cần:

Đọc dự báo: Luôn kiểm tra bản tin dự báo tuyết lở của trung tâm địa phương trước mỗi chuyến đi. Đừng chỉ xem cấp độ nguy cơ mà hãy đọc cả phần phân tích chi tiết.

Quan sát thực địa: Tìm các dấu hiệu nguy hiểm như vết nứt trên bề mặt tuyết, âm thanh rỗng khi di chuyển, hoặc các trận lở tuyết nhỏ vừa xảy ra.

Phân tích địa hình: Nhận biết các sườn núi có góc dốc nguy hiểm (thường từ 25 đến 45 độ) và các bẫy địa hình có thể chôn vùi bạn.

Trao đổi với nhóm: Luôn thảo luận các quan sát và quyết định với mọi người trong nhóm. Đừng dựa vào ý kiến của một người duy nhất.

Ví dụ thực tế ở Việt Nam

Việt Nam không có nguy cơ tuyết lở tự nhiên. Do vị trí địa lý và khí hậu nhiệt đới, các vùng núi của Việt Nam không tích tụ đủ lượng tuyết để hình thành các lớp tuyết không ổn định gây lở. Tuyết rơi ở Fansipan hay Mẫu Sơn thường mỏng và tan nhanh, không tạo ra các điều kiện nguy hiểm như ở các vùng ôn đới hay hàn đới.

Tuy nhiên, kiến thức về nguy cơ tuyết lở lại rất quan trọng cho cộng đồng outdoor Việt Nam. Ngày càng có nhiều người Việt đi du lịch, leo núi, và trượt tuyết ở các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand, Thụy Sĩ hay Canada. Tại những nơi này, nguy cơ tuyết lở là một yếu tố hiện hữu và bạn cần trang bị kiến thức để bảo vệ bản thân.

Lỗi thường gặp

Chủ quan: Bỏ qua hoặc không kiểm tra dự báo nguy cơ tuyết lở trước khi đi.

Đi theo vết chân cũ: Mặc định rằng con đường an toàn chỉ vì đã có người đi trước.

Thiếu thiết bị: Không mang theo hoặc không biết cách sử dụng bộ ba thiết bị cứu hộ gồm máy dò, xẻng, và que dò.

Hiệu ứng bầy đàn: Đi theo một nhóm đông mà không đưa ra đánh giá độc lập của riêng mình.

Thuật ngữ liên quan

Địa hình tuyết lở (Avalanche Terrain)

Đây là bất kỳ địa hình nào có khả năng xảy ra lở tuyết hoặc bị ảnh hưởng bởi tuyết lở từ trên cao. Đặc điểm chính là các sườn núi có độ dốc từ 25 độ trở lên.

Thiết bị cứu hộ tuyết lở (Avalanche Safety Gear)

Bao gồm ba món đồ bắt buộc: máy dò (beacon/transceiver) để xác định vị trí nạn nhân, xẻng (shovel) để đào tuyết, và que dò (probe) để xác định vị trí chính xác của nạn nhân dưới tuyết.

Lớp tuyết yếu (Weak Layer)

Là một lớp tuyết mỏng, giòn, không kết dính nằm kẹp giữa các lớp tuyết cứng hơn. Đây là nguyên nhân chính gây ra loại lở tuyết dạng mảng (slab avalanche) nguy hiểm nhất.

Câu hỏi thường gặp

Tôi cần kiểm tra nguy cơ tuyết lở ở đâu?

Bạn nên kiểm tra trên trang web của trung tâm dự báo tuyết lở địa phương nơi bạn đến.

Thiết bị an toàn nào là bắt buộc khi vào vùng có nguy cơ tuyết lở?

Bạn bắt buộc phải mang theo máy dò, xẻng và que dò tuyết chuyên dụng.

Đi cùng nhóm có kinh nghiệm có loại bỏ hoàn toàn rủi ro không?

Đi cùng nhóm có kinh nghiệm giúp giảm thiểu rủi ro nhưng không loại bỏ hoàn toàn mối nguy hiểm này.

Để chuẩn bị cho chuyến đi núi mùa đông ở nước ngoài, bạn có thể tìm các loại trang bị giữ ấm và phụ kiện cần thiết. Xem trang bị đi núi mùa đông tại WeTrek.vn.