Nút số 8, hay Figure Eight Knot, là một trong những nút thắt quan trọng nhất bạn cần biết khi tham gia các hoạt động ngoài trời liên quan đến dây thừng, đặc biệt là leo núi đá. Đây là nút thắt nền tảng, đảm bảo kết nối chắc chắn giữa bạn và sợi dây an toàn. Hiểu rõ cách thắt và kiểm tra nút này là kỹ năng sống còn đối với bất kỳ người leo núi nào, từ người mới bắt đầu đến vận động viên chuyên nghiệp.

Nút số 8 được tin dùng trên toàn thế giới vì những lý do then chốt về an toàn và tính hiệu quả. Nó không phải là nút thắt duy nhất, nhưng là tiêu chuẩn vàng trong cộng đồng leo núi.

• An toàn và đáng tin cậy: Cấu trúc của nút số 8 giúp phân bổ lực căng đều khắp các vòng dây. Khi chịu tải, nút thắt tự siết chặt lại, giảm thiểu nguy cơ bị lỏng hoặc tuột. Sức bền của dây gần như được giữ nguyên khi thắt nút này.
• Dễ thắt và kiểm tra: Nút số 8 có hình dạng đối xứng và rõ ràng. Bạn có thể dễ dàng nhìn và kiểm tra xem nút đã được thắt đúng hay chưa. Các vòng dây song song, không bị bắt chéo sai vị trí là dấu hiệu của một nút thắt chuẩn.
• Khó bị tuột: Một khi đã được siết chặt đúng cách, nút số 8 rất khó bị tuột ra một cách vô tình, ngay cả khi dây bị rung lắc liên tục.
• Dễ tháo sau khi chịu tải: So với một số nút thắt khác, nút số 8 tương đối dễ tháo hơn sau khi chịu một lực rơi lớn, giúp bạn tiết kiệm thời gian và công sức.

Nút số 8 có nhiều biến thể, mỗi loại phục vụ một mục đích cụ thể. Dưới đây là ba loại bạn sẽ gặp thường xuyên nhất.

Nút số 8 đơn (Figure Eight Knot)

Đây là dạng cơ bản nhất, tạo ra một hình số 8 trên một đoạn dây. Nó thường được dùng làm nút chặn ở cuối sợi dây để ngăn dây trượt qua thiết bị bảo hiểm hoặc điểm neo. Nút này cũng là bước đầu tiên để thắt nút số 8 kép.

Nút số 8 kép (Figure Eight Follow-Through)

Đây là nút thắt tiêu chuẩn để kết nối dây leo núi vào đai an toàn của bạn. Bạn bắt đầu bằng cách thắt một nút số 8 đơn. Sau đó, bạn luồn đầu dây qua hai điểm kết nối trên đai an toàn và đi ngược lại theo đúng đường đi của nút số 8 đơn ban đầu. Kết quả là một vòng dây an toàn, khép kín, nối bạn với hệ thống dây.

Nút số 8 kép đôi (Figure Eight on a Bight)

Nút này tạo ra một vòng cố định ở giữa hoặc cuối sợi dây mà không cần đến đầu dây. Bạn chỉ cần gập đôi sợi dây lại và thắt một nút số 8. Nút này rất hữu ích khi bạn cần tạo một điểm neo chắc chắn để móc carabiner vào. Ví dụ, khi thiết lập một trạm neo trên đỉnh một vách đá ở Hữu Lũng, Lạng Sơn, bạn có thể dùng nút này để cố định dây vào các điểm tự nhiên hoặc nhân tạo.

Đây là kỹ năng bạn phải thực hành cho đến khi thành thục. Hãy làm theo các bước sau một cách cẩn thận.

• Bước 1: Tạo nút số 8 đơn. Lấy một đoạn dây dài khoảng một sải tay. Gập đoạn dây lại và xoắn một vòng để tạo một vòng tròn nhỏ. Luồn đầu dây qua vòng tròn đó để tạo thành hình số 8. Giữ cho nút lỏng lẻo, chưa siết chặt.
• Bước 2: Luồn dây qua đai an toàn. Luồn đầu dây qua cả hai vòng kết nối trên đai an toàn của bạn, gồm vòng ở chân và vòng ở eo. Đây là điểm kết nối chịu lực chính của đai.
• Bước 3: Đi ngược lại đường dây ban đầu. Bắt đầu từ điểm dây đi ra khỏi đai, hãy dùng đầu dây đi ngược lại, song song với đường đi của nút số 8 đơn bạn đã tạo ở bước 1. Hãy đảm bảo các sợi dây chạy song song và không bắt chéo lên nhau.
• Bước 4: Siết chặt và kiểm tra. Kéo đều cả bốn sợi dây đi ra từ nút thắt để siết chặt nó. Một nút thắt đúng sẽ trông gọn gàng, các vòng dây song song. Đuôi dây thừa phải dài ít nhất 10cm. Để an toàn hơn, hãy thắt thêm một nút chặn (stopper knot) bằng đoạn dây thừa đó.

An toàn là ưu tiên hàng đầu. Luôn tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Kiểm tra lại nút thắt: Luôn kiểm tra kỹ nút thắt của bạn trước mỗi lần leo. Đảm bảo nó được thắt đúng và siết chặt.
• Đuôi dây đủ dài: Đuôi dây thừa sau khi thắt nút phải dài tối thiểu bằng 10 lần đường kính dây, hoặc khoảng 10-15cm.
• Thắt nút chặn: Thắt thêm một nút chặn (ví dụ: nút thùng rượu kép) ngay sát nút số 8 để tăng thêm độ an toàn, ngăn đuôi dây trượt ngược lại.
• Kiểm tra chéo cho đồng đội: Trước khi ai đó bắt đầu leo, hãy kiểm tra nút thắt, đai an toàn, và thiết bị bảo hiểm của nhau. Việc này gọi là "buddy check" và là một quy trình bắt buộc.
• Thực hành thường xuyên: Hãy thắt nút số 8 nhiều lần cho đến khi bạn có thể làm điều đó một cách chính xác mà không cần suy nghĩ.

Nút số 8 có thể tự tháo ra không?

Nếu được thắt và siết chặt đúng cách, nút số 8 sẽ không thể tự tháo ra khi chịu tải.

Đuôi dây thừa sau khi thắt nút số 8 nên dài bao nhiêu?

Đuôi dây thừa sau khi thắt nút phải dài ít nhất 10cm để đảm bảo an toàn.

Ngoài leo núi, nút số 8 còn dùng làm gì?

Nút số 8 còn được dùng trong các hoạt động cứu hộ, thám hiểm hang động, chèo thuyền và công việc trên cao.