Ống nước PEX là một loại ống nhựa dẻo chuyên dùng trong các hệ thống cấp nước. Tên PEX là viết tắt của Polyethylene liên kết ngang (Cross-linked Polyethylene). Quá trình liên kết ngang tạo ra một loại vật liệu bền, chịu được nhiệt độ cao và áp suất lớn. Đặc tính này làm cho PEX trở thành một lựa chọn thay thế hiệu quả cho ống đồng hoặc ống nhựa PVC truyền thống.

Trong cộng đồng dã ngoại, đặc biệt là những người dùng xe mobihome, campervan hoặc tự lắp đặt hệ thống nước di động, PEX rất phổ biến. Sự linh hoạt của nó giúp việc lắp đặt trong không gian hẹp và phức tạp của xe trở nên đơn giản hơn nhiều.

Có ba loại PEX chính, được phân loại dựa trên quy trình sản xuất. Mỗi loại có mức độ linh hoạt và chi phí khác nhau.

PEX-A (phương pháp Engel): Đây là loại PEX linh hoạt nhất và có khả năng phục hồi hình dạng tốt nhất sau khi bị uốn cong hoặc nong rộng. PEX-A cũng là loại đắt nhất. Nó cho phép sử dụng các phụ kiện nối nong rộng (expansion fittings), tạo ra kết nối chắc chắn.

PEX-B (phương pháp Silane): Đây là loại PEX phổ biến nhất trên thị trường nhờ sự cân bằng giữa chi phí và hiệu suất. PEX-B cứng hơn PEX-A một chút nhưng vẫn đủ linh hoạt cho hầu hết các ứng dụng. Nó thường được kết nối bằng các phụ kiện bấm kẹp (crimp fittings) hoặc siết kẹp (clamp fittings).

PEX-C (phương pháp Chiếu xạ): Loại này ít phổ biến nhất, cứng nhất trong ba loại và thường có giá thành thấp hơn. Do độ cứng cao hơn, nó ít được ưa chuộng cho các công việc đòi hỏi phải uốn ống nhiều.

Giống như mọi vật liệu khác, PEX có những lợi thế và hạn chế riêng. Bạn cần hiểu rõ chúng để quyết định xem PEX có phù hợp với nhu cầu của mình không.

Ưu điểm

Linh hoạt: PEX có thể uốn cong dễ dàng quanh các góc mà không cần khớp nối. Ví dụ, khi bạn tự lắp hệ thống nước cho xe bán tải, PEX giúp luồn ống qua các khung xe chật hẹp mà không cần nhiều cút nối chữ L, giảm nguy cơ rò rỉ.

Bền bỉ: Ống PEX chống lại sự ăn mòn và tích tụ cặn khoáng, một vấn đề thường gặp với ống kim loại khi sử dụng các nguồn nước không ổn định ở Việt Nam.

Lắp đặt nhanh: Việc kết nối ống PEX không yêu cầu hàn như ống đồng. Bạn chỉ cần các dụng cụ bấm hoặc kẹp chuyên dụng, giúp tiết kiệm thời gian và công sức.

Chịu được đông đá: PEX có khả năng giãn nở nhẹ. Nếu bạn cắm trại ở các vùng núi cao phía Bắc như Sapa hay Mẫu Sơn vào mùa đông, đặc tính này giúp giảm nguy cơ nứt vỡ ống khi nước bên trong đóng băng.

Nhược điểm

Nhạy cảm với tia UV: Ống PEX sẽ bị phân hủy và giảm tuổi thọ nếu tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời trong thời gian dài. Bạn cần bọc hoặc che chắn ống nếu lắp đặt bên ngoài.

Không thể tái chế: Do cấu trúc liên kết ngang, PEX không thể nấu chảy và tái chế như các loại nhựa thông thường khác.

Yêu cầu dụng cụ chuyên dụng: Mặc dù lắp đặt đơn giản, bạn vẫn cần đầu tư các dụng cụ riêng như kìm bấm kẹp (crimp tool) hoặc kìm siết (clamp tool) để đảm bảo các mối nối kín.

Để thấy rõ giá trị của PEX, hãy so sánh nó với hai loại vật liệu phổ biến tại Việt Nam.

Ống PEX so với ống PVC: Ống nhựa PVC rất phổ biến nhưng cứng và giòn. PVC không chịu được nước nóng và dễ nứt khi có va đập hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột. PEX ngược lại, chịu được cả nước nóng và lạnh, linh hoạt và bền hơn nhiều.

Ống PEX so với ống đồng: Ống đồng rất bền và đáng tin cậy nhưng chi phí vật tư và nhân công lắp đặt cao. Việc lắp đặt ống đồng yêu cầu kỹ năng hàn và nhiều phụ kiện hơn. PEX có giá thành thấp hơn, nhẹ hơn, và lắp đặt nhanh hơn đáng kể.