TL;DR: Phá lối (bushwhack) là kỹ thuật di chuyển băng rừng, vượt địa hình hoang dã mà không đi theo bất kỳ đường mòn nào có sẵn.

Phá lối, hay bushwhacking, là một hoạt động đi bộ đường dài ở cấp độ nâng cao. Người tham gia tự vạch ra lộ trình của riêng mình xuyên qua các khu vực tự nhiên hoang sơ. Khác với trekking trên các lối mòn quen thuộc, phá lối đòi hỏi bạn phải đi xuyên qua cây cối rậm rạp, lội suối, và vượt qua các chướng ngại vật tự nhiên.

Hoạt động này không đơn thuần là đi bộ. Nó là sự kết hợp giữa kỹ năng định hướng, sức bền thể chất, và khả năng đọc địa hình. Bạn phải dựa hoàn toàn vào bản đồ, la bàn, hoặc GPS để xác định phương hướng và vị trí. Mục tiêu không phải là đi theo một con đường có sẵn, mà là tạo ra con đường của riêng bạn để đến một điểm đích đã định trước.

Mọi người chọn phá lối vì nhiều lý do. Hoạt động này mang lại những trải nghiệm độc đáo mà việc đi theo đường mòn không có được.

• Tiếp cận địa điểm hẻo lánh: Nhiều thác nước, đỉnh núi, hoặc các cảnh quan đẹp không có đường mòn dẫn đến. Phá lối là cách duy nhất để bạn đặt chân tới những nơi này.
• Thử thách bản thân: Vượt qua địa hình phức tạp và tự định hướng là một bài kiểm tra toàn diện về kỹ năng và ý chí. Cảm giác hoàn thành một cung đường tự vạch ra mang lại sự thỏa mãn lớn.
• Trải nghiệm thiên nhiên trọn vẹn: Khi phá lối, bạn đi vào những khu vực ít người lui tới. Bạn có cơ hội quan sát hệ động thực vật hoang dã và tận hưởng sự tĩnh lặng tuyệt đối của tự nhiên.
• Rèn luyện kỹ năng sinh tồn: Phá lối bắt buộc bạn phải thành thạo các kỹ năng định hướng, xử lý tình huống và sử dụng trang bị chuyên dụng.

An toàn là ưu tiên hàng đầu khi phá lối. Bạn cần trang bị cho mình một bộ kỹ năng vững chắc trước khi bắt đầu.

Kỹ năng định hướng

Đây là kỹ năng quan trọng nhất. Bạn phải biết cách sử dụng thành thạo bản đồ địa hình và la bàn. Thiết bị GPS là một công cụ hỗ trợ tốt, nhưng không thể thay thế kỹ năng đọc bản đồ truyền thống vì GPS có thể hết pin hoặc mất tín hiệu. Bạn cần biết cách xác định vị trí hiện tại, tìm phương hướng, và vạch lộ trình trên bản đồ.

Kỹ năng đọc địa hình

Bạn phải học cách diễn giải các đường đồng mức trên bản đồ để hình dung địa hình thực tế. Kỹ năng này giúp bạn nhận biết các vách đá dốc, khe núi sâu, hoặc các bãi lầy cần tránh. Quan sát thực địa giúp bạn chọn được con đường dễ đi nhất, tránh những khu vực cây cối quá rậm rạp hoặc đất đá không ổn định.

Kỹ năng di chuyển

Di chuyển khi phá lối tốn nhiều sức hơn đi bộ thông thường. Bạn cần học cách bước đi ổn định trên nền đất không bằng phẳng, cách vượt qua các thân cây đổ, và cách lội qua sông suối một cách an toàn. Sử dụng gậy trekking sẽ giúp bạn giữ thăng bằng và giảm áp lực lên đầu gối.

Trang bị đúng và đủ quyết định sự an toàn và thành công của chuyến đi.

• Trang bị định hướng: Bản đồ địa hình khu vực, la bàn, thiết bị GPS hoặc đồng hồ thông minh có GPS. Luôn mang theo sạc dự phòng cho các thiết bị điện tử.
• Trang phục: Quần dài và áo dài tay làm từ vật liệu bền, nhanh khô để bảo vệ da khỏi trầy xước và côn trùng. Tránh mặc quần áo cotton vì chúng giữ ẩm và lâu khô.
• Giày dép: Giày trekking cổ cao, chống thấm nước, có đế bám tốt là bắt buộc. Một đôi giày tốt bảo vệ mắt cá chân của bạn và chống trơn trượt.
• Dụng cụ hỗ trợ: Một con dao đi rừng (dao rựa) để phát quang những bụi cây quá rậm. Gậy trekking để hỗ trợ di chuyển và giữ thăng bằng.
• An toàn và sinh tồn: Bộ sơ cứu cá nhân, đèn pin hoặc đèn đội đầu, còi cứu sinh, bật lửa hoặc dụng cụ tạo lửa, và một tấm chăn sinh tồn.
• Balo và nước uống: Một chiếc balo vừa vặn, bền chắc. Luôn mang đủ nước hoặc dụng cụ lọc nước.

Phá lối tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn trekking thông thường. Việc nhận biết và chuẩn bị phương án phòng tránh là cực kỳ quan trọng.

• Lạc đường: Đây là rủi ro lớn nhất. Để phòng tránh, hãy luôn tin tưởng la bàn và bản đồ, thường xuyên kiểm tra vị trí, và không bao giờ đi một mình. Hãy thông báo kế hoạch chi tiết của bạn cho một người ở nhà.
• Tai nạn và chấn thương: Trượt ngã, bong gân, hoặc bị cành cây quật là những tai nạn phổ biến. Hãy di chuyển chậm và cẩn thận, luôn quan sát bước chân. Mang theo bộ sơ cứu và biết cách sử dụng nó.
• Động vật hoang dã: Bạn có thể gặp rắn, côn trùng, hoặc các động vật khác. Hãy tìm hiểu về các loài động vật trong khu vực bạn đến. Gây tiếng động khi di chuyển để chúng biết sự có mặt của bạn và tránh đi.

Việt Nam có nhiều địa hình phù hợp cho hoạt động phá lối. Các khu vực rừng rậm ở Tây Nguyên như Kon Tum, Gia Lai đòi hỏi kỹ năng định hướng cao để xuyên qua các cánh rừng già. Vùng núi đá vôi ở Pù Luông (Thanh Hóa) hay các khu vực thuộc dãy Hoàng Liên Sơn có địa hình phức tạp, nhiều vách đá và khe suối, là nơi thử thách kỹ năng đọc địa hình và sức bền của người đi. Việc tự vạch đường đến một ngọn núi chưa có lối mòn rõ ràng ở những khu vực này là một ví dụ điển hình của phá lối.

Phá lối có hợp pháp không?

Bạn cần kiểm tra quy định của từng khu vực, đặc biệt là trong các vườn quốc gia hoặc khu bảo tồn thiên nhiên có thể yêu cầu giấy phép.

Tôi có nên đi phá lối một mình không?

Không, bạn nên luôn đi cùng một nhóm ít nhất ba người để hỗ trợ nhau trong trường hợp khẩn cấp.

Trang bị quan trọng nhất khi phá lối là gì?

Bộ ba định hướng gồm bản đồ, la bàn, và kiến thức sử dụng chúng là trang bị quan trọng nhất.

Chuẩn bị cho chuyến đi tiếp theo của bạn với các thiết bị định hướng và sinh tồn chuyên dụng. Xem các sản phẩm phù hợp cho hoạt động phá lối tại WeTrek.vn.