Phong vũ biểu, hay barometer, là một thiết bị khoa học dùng để đo áp suất không khí trong một môi trường nhất định. Áp suất có xu hướng giảm khi thời tiết xấu đi và tăng khi thời tiết cải thiện. Điều này làm cho phong vũ biểu trở thành một công cụ quan trọng để dự báo thời tiết ngắn hạn.

Các thiết bị dã ngoại hiện đại như đồng hồ GPS hoặc máy định vị cầm tay thường tích hợp một phong vũ biểu điện tử. Nó hoạt động dựa trên một cảm biến nhỏ để phát hiện sự thay đổi của áp suất khí quyển, sau đó chuyển thành dữ liệu số hiển thị trên màn hình.

Phong vũ biểu cung cấp thông tin quan trọng giúp bạn an toàn và chủ động hơn trong các chuyến đi. Tầm quan trọng của nó thể hiện qua ba chức năng chính:

• Dự báo thời tiết: Đây là công dụng cốt lõi. Bằng cách theo dõi xu hướng áp suất, bạn có thể dự đoán sự thay đổi của thời tiết. Áp suất giảm nhanh là dấu hiệu của mưa hoặc bão sắp đến. Áp suất tăng cho thấy thời tiết đang tốt dần lên.
• Đo lường độ cao: Áp suất khí quyển giảm khi bạn di chuyển lên cao hơn. Nhiều thiết bị kết hợp phong vũ biểu với máy đo độ cao (altimeter). Nó giúp bạn xác định vị trí hiện tại trên bản đồ địa hình và theo dõi tiến trình của chuyến đi.
• Đảm bảo an toàn: Việc nhận biết sớm một cơn bão đang đến cho bạn thời gian để tìm nơi trú ẩn an toàn hoặc quyết định quay trở lại. Trong những môi trường khắc nghiệt, thông tin này có thể quyết định sự an toàn của bạn.

Hiểu các thông số của phong vũ biểu giúp bạn diễn giải dữ liệu một cách chính xác. Đơn vị đo áp suất phổ biến nhất là hectopascal (hPa), tương đương với millibar (mbar).

Điều quan trọng nhất không phải là con số áp suất tuyệt đối, mà là xu hướng thay đổi của nó theo thời gian. Bạn nên chú ý đến biểu đồ áp suất trên thiết bị của mình.

• Áp suất giảm nhanh (ví dụ: giảm hơn 3 hPa trong 3 giờ): Dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy thời tiết xấu sắp xảy ra, có khả năng mưa lớn hoặc gió mạnh.
• Áp suất tăng đều đặn: Báo hiệu thời tiết đang trong xu hướng cải thiện, trời sẽ quang đãng và ổn định.
• Áp suất ổn định: Cho thấy thời tiết sẽ duy trì như hiện tại trong vài giờ tới.

Áp suất tiêu chuẩn tại mực nước biển là 1013.25 hPa. Con số này sẽ thay đổi tùy thuộc vào độ cao và điều kiện thời tiết tại địa phương.

Đối với người đi dã ngoại, phong vũ biểu thường được tích hợp trong các thiết bị khác. Việc lựa chọn phụ thuộc vào nhu cầu và loại hình hoạt động của bạn.

• Đồng hồ dã ngoại: Đây là lựa chọn phổ biến nhất. Các mẫu đồng hồ từ Garmin, Suunto hay Coros đều tích hợp cảm biến ABC (Altimeter, Barometer, Compass). Chúng nhỏ gọn, tiện lợi và luôn ở trên cổ tay bạn.
• Máy định vị GPS cầm tay: Các thiết bị GPS chuyên dụng cũng có phong vũ biểu. Chúng cung cấp dữ liệu chính xác và thường có màn hình lớn hơn để xem biểu đồ, phù hợp cho các chuyến đi dài ngày hoặc thám hiểm.
• Tính năng bổ sung: Hãy tìm các thiết bị có tính năng 'Cảnh báo bão' (Storm Alarm). Tính năng này sẽ phát ra âm thanh cảnh báo khi phát hiện áp suất giảm đột ngột, giúp bạn phản ứng kịp thời.

• Trekking Tà Đùng: Bạn đang ở khu cắm trại và thấy đồng hồ báo áp suất giảm liên tục trong một giờ. Bạn quyết định gia cố lại lều và che chắn đồ đạc. Khoảng hai giờ sau, một cơn mưa rừng lớn ập đến.
• Leo núi Lảo Thẩn (Y Tý): Khi bắt đầu leo, bạn hiệu chỉnh độ cao trên đồng hồ theo thông tin của porter. Trong quá trình đi, bạn liên tục đối chiếu độ cao đo được với bản đồ để xác định đúng vị trí và tốc độ di chuyển của mình.
• Chèo thuyền kayak trên Vịnh Lan Hạ: Trước khi xuất phát, bạn kiểm tra biểu đồ áp suất và thấy nó ổn định. Điều này cho thấy thời tiết trên biển sẽ ít biến động trong vài giờ tới, giúp bạn yên tâm hơn với kế hoạch của mình.

• Không hiệu chỉnh độ cao: Chức năng đo độ cao dựa trên áp suất cần được hiệu chỉnh tại một điểm đã biết độ cao (ví dụ: cửa rừng, trạm kiểm lâm). Nếu không, số liệu độ cao có thể bị sai lệch.
• Chỉ nhìn vào một thời điểm: Giá trị của phong vũ biểu nằm ở việc theo dõi xu hướng. Việc chỉ xem áp suất tại một thời điểm duy nhất không cung cấp đủ thông tin để dự báo thời tiết.
• Nhầm lẫn giữa thay đổi do độ cao và thời tiết: Khi bạn leo lên cao, áp suất sẽ tự động giảm. Các thiết bị hiện đại có chế độ tự động hoặc thủ công để phân biệt giữa hai loại thay đổi này. Bạn cần hiểu rõ cách hoạt động của thiết bị mình đang dùng.

• Altimeter (Máy đo độ cao): Thiết bị đo độ cao so với mực nước biển, thường hoạt động dựa trên cảm biến áp suất.
• Atmospheric Pressure (Áp suất khí quyển): Sức nặng của cột không khí tác động lên một đơn vị diện tích.
• hPa (Hectopascal): Đơn vị đo áp suất tiêu chuẩn được sử dụng trong khí tượng học.
• Storm Alarm (Cảnh báo bão): Một tính năng trên đồng hồ hoặc GPS phát cảnh báo khi áp suất không khí giảm nhanh.