Phương án sơ tán là một kế hoạch chi tiết, được chuẩn bị trước, giúp bạn và nhóm của mình thoát khỏi các tình huống nguy hiểm một cách an toàn và có tổ chức.

Phương án sơ tán là gì?

Phương án sơ tán là một bộ quy trình và hành động được vạch ra trước để di chuyển khỏi một khu vực nguy hiểm đến một nơi an toàn. Trong các hoạt động ngoài trời, nó không chỉ dành cho các thảm họa lớn. Nó áp dụng cho các tình huống cá nhân như một thành viên trong nhóm bị thương, thời tiết xấu đột ngột hoặc bị lạc. Một phương án tốt giúp bạn hành động quyết đoán thay vì phản ứng trong hoảng loạn. Nó chuyển đổi sự không chắc chắn thành các bước hành động cụ thể.

Tại sao bạn cần có phương án sơ tán khi đi trekking, dã ngoại?

Thiên nhiên ở Việt Nam vừa tươi đẹp vừa tiềm ẩn nhiều rủi ro không lường trước. Việc chuẩn bị một phương án sơ tán là kỹ năng sống còn, không phải là một lựa chọn.

• Giảm thiểu hoảng loạn: Khi đối mặt với nguy hiểm, con người thường đưa ra quyết định sai lầm. Một kế hoạch rõ ràng cung cấp cho bạn các bước đi cụ thể, giúp giữ bình tĩnh và kiểm soát tình hình.

• Tiết kiệm thời gian quý giá: Trong tình huống khẩn cấp, mỗi giây đều quan trọng. Thay vì mất thời gian tranh cãi hoặc suy nghĩ nên làm gì, bạn và nhóm của mình chỉ cần thực hiện theo kế hoạch đã thống nhất.

• Đảm bảo an toàn cho cả nhóm: Phương án sơ tán giúp điều phối hành động của mọi người. Nó đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau và mọi người đều di chuyển đến nơi an toàn một cách có tổ chức.

• Đối phó với sự khó lường của tự nhiên: Thời tiết vùng cao có thể thay đổi rất nhanh. Một cơn mưa lớn có thể gây ra lũ quét ở các cung đường ven suối tại Hà Giang hoặc sạt lở ở Tây Nguyên. Kế hoạch sơ tán giúp bạn chủ động ứng phó với những thay đổi này.

Các thành phần chính của một phương án sơ tán hiệu quả

Một phương án sơ tán toàn diện cần bao gồm các yếu tố sau. Bạn nên thảo luận và thống nhất chúng với cả nhóm trước khi bắt đầu chuyến đi.

Xác định các mối nguy tiềm ẩn

Trước chuyến đi, hãy nghiên cứu về địa điểm bạn sắp đến. Các mối nguy có thể là:

• Thời tiết: Bão, lũ quét, sương mù dày đặc, thay đổi nhiệt độ đột ngột.

• Địa hình: Vách đá dốc, sông suối chảy xiết, đường mòn sạt lở.

• Sinh vật: Rắn độc, côn trùng, động vật hoang dã.

• Con người: Lạc đường, chấn thương, bệnh tật.

Thiết lập các điểm tập trung

Đây là những địa điểm an toàn đã được xác định trước mà mọi người phải di chuyển đến trong trường hợp khẩn cấp. Bạn cần có ít nhất hai điểm:

• Điểm tập trung chính: Một địa điểm gần khu vực hoạt động, dễ nhận biết, nơi mọi người sẽ gặp nhau nếu bị tách ra trong một sự cố nhỏ.

• Điểm tập trung phụ: Một địa điểm xa hơn, thường là ở gần bìa rừng hoặc điểm bắt đầu/kết thúc đường mòn. Điểm này dùng trong trường hợp nguy hiểm lan rộng và cần phải thoát ra hoàn toàn khỏi khu vực.

Xác định các tuyến đường thoát hiểm

Vạch ra ít nhất hai tuyến đường để rời khỏi khu vực nguy hiểm. Đánh dấu chúng trên bản đồ giấy và lưu lại trên thiết bị GPS. Tuyến đường chính là con đường nhanh nhất và dễ đi nhất. Tuyến đường phụ là phương án dự phòng nếu tuyến đường chính bị chặn.

Phân công vai trò và trách nhiệm

Trong một nhóm, việc phân công rõ ràng giúp tăng hiệu quả. Các vai trò có thể bao gồm:

• Trưởng nhóm: Người ra quyết định cuối cùng và điều phối chung.

• Người dẫn đường: Chịu trách nhiệm về bản đồ, la bàn, GPS và xác định lộ trình.

• Người phụ trách y tế: Mang bộ sơ cứu và có kiến thức để xử lý các chấn thương cơ bản.

• Người liên lạc: Chịu trách nhiệm về các thiết bị liên lạc như điện thoại vệ tinh hoặc bộ đàm.

Chuẩn bị bộ dụng cụ sơ tán

Mỗi người nên có một bộ dụng cụ sinh tồn nhỏ gọn. Ngoài ra, nhóm cần có một bộ dụng cụ chung lớn hơn. Các vật dụng thiết yếu bao gồm:

• Bộ sơ cứu y tế đầy đủ.

• Nước uống hoặc dụng cụ lọc nước.

• Thực phẩm giàu năng lượng.

• Bản đồ khu vực và la bàn, thiết bị định vị GPS.

• Đèn pin hoặc đèn đội đầu với pin dự phòng.

• Dao đa năng, còi, lều bạt khẩn cấp.

Phương thức liên lạc

Xác định cách bạn sẽ liên lạc với nhau và với đội cứu hộ bên ngoài. Sóng điện thoại thường rất yếu hoặc không có ở nhiều khu vực núi rừng Việt Nam. Hãy cân nhắc các phương án như điện thoại vệ tinh, thiết bị định vị cá nhân (PLB), hoặc ít nhất là còi tín hiệu.

Ví dụ thực tế về phương án sơ tán tại Việt Nam

Hãy tưởng tượng bạn đang trekking cung Tà Đùng. Phương án sơ tán của nhóm bạn có thể được xây dựng như sau:

• Mối nguy tiềm ẩn: Mưa lớn gây trơn trượt trên các dốc đất đỏ, sương mù dày đặc làm mất phương hướng.

• Tín hiệu kích hoạt sơ tán: Một thành viên bị trật khớp mắt cá chân và không thể đi tiếp, hoặc trời bắt đầu đổ mưa rất to.

• Hành động: Nhóm dừng lại. Người phụ trách y tế sơ cứu cho người bị thương. Trưởng nhóm quyết định kích hoạt phương án sơ tán quay trở lại.

• Tuyến đường thoát hiểm: Quay ngược lại đường mòn đã đi để về điểm xuất phát.

• Phân công: Hai người khỏe nhất sẽ hỗ trợ người bị thương. Người dẫn đường đi trước để đảm bảo đúng hướng. Người cuối cùng có nhiệm vụ kiểm tra không ai bị tụt lại.

• Liên lạc: Nếu tình hình nghiêm trọng, người liên lạc sẽ dùng điện thoại vệ tinh gọi cho đội cứu hộ địa phương đã liên hệ trước.

Câu hỏi thường gặp

Tôi có cần phương án sơ tán khi đi một mình không?

Có, bạn phải thông báo kế hoạch chi tiết cho người thân và mang theo thiết bị định vị cá nhân.

Khi nào tôi nên kích hoạt phương án sơ tán?

Kích hoạt ngay khi bạn nhận thấy một mối nguy hiểm rõ ràng có thể gây thương tích hoặc đe dọa tính mạng.

Bộ dụng cụ sơ tán có khác bộ dụng cụ đi trekking thông thường không?

Nó bao gồm các vật dụng trekking cơ bản nhưng nhấn mạnh vào thiết bị sinh tồn, y tế và liên lạc khẩn cấp.

Chuẩn bị kỹ lưỡng một phương án sơ tán không phải là biểu hiện của sự sợ hãi. Đó là dấu hiệu của sự tôn trọng thiên nhiên và trách nhiệm với sự an toàn của bản thân và đồng đội. Để chuẩn bị cho chuyến đi tiếp theo, bạn hãy trang bị đầy đủ các thiết bị sinh tồn và sơ cứu cần thiết. Xem bộ dụng cụ sinh tồn và thiết bị y tế tại WeTrek.vn.