Quáng tuyết là tình trạng bỏng giác mạc do tia UV phản xạ từ tuyết, cát hoặc nước, gây đau và mất thị lực tạm thời. Phòng ngừa bằng kính râm UV400.

Quáng tuyết (Photokeratitis) là gì?

Quáng tuyết, hay còn gọi là viêm giác mạc do ánh sáng (photokeratitis), là một tình trạng đau mắt xảy ra khi mắt tiếp xúc quá mức với tia cực tím (UV). Hiện tượng này giống như việc da bạn bị cháy nắng, nhưng thay vào đó, giác mạc, lớp màng trong suốt phía trước mắt, bị tổn thương.

Tên gọi “quáng tuyết” xuất phát từ nguyên nhân phổ biến nhất là do tia UV phản xạ từ bề mặt tuyết và băng. Tuyết mới có thể phản xạ tới 80% bức xạ UV. Điều này làm tăng gấp đôi lượng tia UV chiếu vào mắt bạn, một đến từ mặt trời và một từ mặt đất hắt lên. Tuy nhiên, bạn không chỉ gặp phải tình trạng này ở những nơi có tuyết. Bất kỳ bề mặt nào có độ phản xạ cao như cát trắng, mặt nước biển, hoặc thậm chí vỉa hè bê tông trong ngày nắng gắt đều có thể gây ra quáng tuyết.

Nguyên nhân gây ra quáng tuyết

Nguyên nhân chính của quáng tuyết là do mắt tiếp xúc với bức xạ tia cực tím UVA và UVB mà không được bảo vệ. Cường độ tia UV tăng lên trong một số điều kiện cụ thể, làm tăng nguy cơ bị quáng tuyết.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ bao gồm:

• Độ cao. Càng lên cao, không khí càng loãng và ít có khả năng lọc tia UV. Cứ mỗi 1.000 mét độ cao tăng lên, cường độ tia UV tăng khoảng 10% đến 12%. Điều này đặc biệt quan trọng khi bạn leo các đỉnh núi cao ở Việt Nam như Fansipan hay Bạch Mộc Lương Tử.

• Bề mặt phản chiếu. Tuyết, băng, nước và cát đều là những bề mặt phản xạ tia UV rất mạnh, làm tăng đáng kể lượng bức xạ chiếu vào mắt.

• Thời gian tiếp xúc. Bạn ở ngoài trời nắng càng lâu mà không có biện pháp bảo vệ mắt, nguy cơ bị quáng tuyết càng cao.

• Thời điểm trong ngày. Tia UV mạnh nhất trong khoảng từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều.

Ngay cả trong những ngày nhiều mây, tới 80% tia UV vẫn xuyên qua được các đám mây, vì vậy bạn vẫn cần bảo vệ mắt.

Triệu chứng của quáng tuyết

Các triệu chứng của quáng tuyết thường không xuất hiện ngay lập tức. Chúng bắt đầu biểu hiện sau khoảng 6 đến 12 giờ kể từ khi tiếp xúc với tia UV. Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng phụ thuộc vào thời gian và cường độ tiếp xúc.

Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Cảm giác đau hoặc nóng rát ở mắt.

• Cảm giác có sạn hoặc cát trong mắt.

• Mắt đỏ và chảy nhiều nước mắt.

• Mí mắt sưng húp.

• Nhạy cảm với ánh sáng (chói mắt).

• Nhìn mờ hoặc nhìn thấy quầng sáng quanh các nguồn sáng.

• Đau đầu.

Trong những trường hợp nghiêm trọng, bạn có thể bị mất thị lực tạm thời. Các triệu chứng thường ảnh hưởng đến cả hai mắt.

Cách xử lý và phòng tránh

Xử lý khi bị quáng tuyết

Quáng tuyết thường tự khỏi sau 1 đến 3 ngày mà không cần điều trị đặc hiệu. Giác mạc có khả năng tự phục hồi nhanh chóng. Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện các bước sau để giảm bớt sự khó chịu:

• Di chuyển vào trong nhà hoặc một nơi râm mát ngay lập tức.

• Ở trong phòng tối hoặc đeo kính râm để giảm cảm giác chói mắt.

• Tháo kính áp tròng (nếu có) để tránh làm mắt bị kích ứng thêm.

• Không dụi mắt. Dụi mắt sẽ làm tổn thương giác mạc nặng hơn.

• Đắp một miếng gạc lạnh lên mắt nhắm để làm dịu cơn đau.

• Sử dụng nước mắt nhân tạo không chất bảo quản để giữ ẩm cho mắt.

Nếu các triệu chứng không cải thiện sau 24-48 giờ hoặc bạn bị mất thị lực nghiêm trọng, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa mắt.

Phòng tránh quáng tuyết

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Cách tốt nhất để phòng tránh quáng tuyết là đeo kính bảo vệ mắt phù hợp mỗi khi ra ngoài trời.

• Chọn kính râm chất lượng. Luôn chọn kính râm có ghi nhãn chặn 99% đến 100% tia UVA và UVB, hoặc 'UV400'.

• Chọn thiết kế che chắn tốt. Kính có gọng lớn, ôm sát khuôn mặt (wraparound) giúp ngăn ánh sáng và tia UV lọt vào từ hai bên, phía trên và phía dưới.

• Đối với các hoạt động trên núi cao hoặc trên tuyết, hãy chọn kính râm loại 4 (Category 4). Loại kính này chặn hơn 92% ánh sáng nhìn thấy, giúp giảm độ chói tối đa.

• Đội mũ rộng vành. Mũ giúp che chắn thêm cho mắt và khuôn mặt khỏi ánh nắng trực tiếp.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam: Khi đi trekking Tà Xùa săn mây vào một ngày nắng gắt, biển mây trắng bên dưới hoạt động như một tấm gương khổng lồ, phản xạ tia UV thẳng vào mắt bạn. Nếu không đeo kính râm phù hợp, bạn rất dễ bị quáng tuyết vào cuối ngày.

Câu hỏi thường gặp

Quáng tuyết có gây mù vĩnh viễn không?

Hiếm khi, quáng tuyết thường chỉ gây mất thị lực tạm thời và mắt sẽ hồi phục hoàn toàn sau vài ngày.

Đeo kính râm thường có đủ để chống quáng tuyết không?

Không, bạn cần kính râm chặn 100% tia UV và có thiết kế che chắn tốt để bảo vệ mắt toàn diện.

Trời nhiều mây có cần đeo kính chống tia UV không?

Có, tia UV xuyên qua được mây, vì vậy bạn vẫn cần bảo vệ mắt ngay cả khi trời không nắng gắt.

Bảo vệ đôi mắt là một phần quan trọng để bạn tận hưởng trọn vẹn mọi chuyến đi. Đừng để quáng tuyết làm gián đoạn hành trình của bạn.

Xem các mẫu kính râm chuyên dụng cho dã ngoại tại WeTrek.vn.