Rappel đối trọng (Counterweight Rappel) là gì?

Rappel đối trọng là kỹ thuật cứu hộ leo núi, dùng trọng lượng người cứu để hạ xuống đối trọng với người bị nạn trên cùng một hệ thống dây.

Định nghĩa Rappel đối trọng (Counterweight Rappel)

Rappel đối trọng (Counterweight Rappel) là một kỹ thuật cứu hộ trong leo núi. Người cứu hộ sử dụng chính trọng lượng cơ thể mình làm đối trọng để nâng hoặc giữ một người leo bị nạn. Trong hệ thống này, khi người cứu hộ đi xuống, người bị nạn sẽ được kéo lên hoặc được kiểm soát an toàn. Đây là một phương pháp ứng cứu phức tạp, chỉ được thực hiện bởi người có kinh nghiệm và đã qua đào tạo chuyên sâu.

Khi nào cần sử dụng kỹ thuật này?

Bạn sẽ áp dụng kỹ thuật Rappel đối trọng (Counterweight Rappel) trong các tình huống khẩn cấp. Người leo núi gặp nạn không thể tự mình di chuyển hoặc thực hiện các kỹ thuật cơ bản. Các trường hợp cụ thể bao gồm:

• Người leo bị bất tỉnh hoặc không còn khả năng phản ứng.
• Người leo bị chấn thương nặng ở tay hoặc chân, không thể bám hoặc tự đu dây xuống.
• Người leo bị hoảng loạn, không thể tuân theo chỉ dẫn an toàn.
• Người leo bị kẹt ở vị trí khó, không thể tự thoát ra.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam: Một người leo núi tại Hữu Lũng, Lạng Sơn, bị trật khớp vai khi đang leo. Họ không thể dùng tay để nắm dây hoặc điều khiển thiết bị hãm. Đồng đội phía trên sẽ thiết lập một hệ thống Rappel đối trọng (Counterweight Rappel) để đưa người bị nạn xuống đất an toàn.

Cơ chế hoạt động của Rappel đối trọng

Nguyên lý của Rappel đối trọng (Counterweight Rappel) dựa trên sự cân bằng lực. Hãy hình dung một hệ thống ròng rọc đơn giản với một điểm neo trung tâm. Sợi dây leo núi được vắt qua điểm neo này.

• Một đầu dây kết nối với người cứu hộ.
• Đầu dây còn lại kết nối với người bị nạn.

Khi người cứu hộ nặng hơn từ từ đu xuống, trọng lượng của họ sẽ kéo đầu dây bên kia lên, giúp nâng người bị nạn. Nếu người cứu hộ nhẹ hơn, họ có thể cần thêm các kỹ thuật cơ khí để tạo lợi thế lực. Người cứu hộ kiểm soát tốc độ của toàn bộ hệ thống bằng thiết bị hãm của mình. Sự di chuyển của người này sẽ quyết định sự di chuyển của người kia. Toàn bộ hệ thống phải được xây dựng trên một trạm neo cực kỳ chắc chắn, có khả năng chịu được tải trọng của cả hai người và các lực phát sinh.

Các bước cơ bản để thực hiện (Chỉ mang tính tham khảo)

Thực hiện Rappel đối trọng (Counterweight Rappel) đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối. Quy trình này chỉ dành cho người được đào tạo bài bản và không nên tự ý thử. Dưới đây là các bước khái niệm để bạn hiểu rõ hơn về kỹ thuật.

1. Đánh giá tình hình: Người cứu hộ cần xác định mức độ chấn thương của nạn nhân và điều kiện môi trường. Việc này quyết định liệu Rappel đối trọng (Counterweight Rappel) có phải là giải pháp phù hợp nhất hay không.
2. Xây dựng trạm neo vững chắc: Tạo một trạm neo chính (master point) an toàn tuyệt đối từ các điểm neo tự nhiên hoặc nhân tạo. Trạm neo phải chịu được ít nhất trọng lượng của hai người.
3. Thiết lập hệ thống đối trọng: Kết nối người bị nạn và người cứu hộ vào hệ thống dây thông qua trạm neo. Người cứu hộ sẽ sử dụng một thiết bị hãm để kiểm soát chuyển động của mình và toàn bộ hệ thống.
4. Thực hiện cứu hộ: Người cứu hộ bắt đầu quá trình đu dây xuống. Chuyển động của họ sẽ tạo ra lực đối trọng để đưa người bị nạn lên hoặc kiểm soát họ trong quá trình hạ xuống cùng nhau.
5. Giao tiếp liên tục: Người cứu hộ và người bị nạn (nếu còn tỉnh táo) phải liên tục giao tiếp để phối hợp hành động.

Cảnh báo an toàn: Kỹ thuật này có rủi ro cao. Một sai lầm nhỏ trong việc thiết lập hệ thống có thể dẫn đến tai nạn nghiêm trọng cho cả hai người. Luôn ưu tiên tham gia các khóa huấn luyện cứu hộ chuyên nghiệp trước khi nghĩ đến việc áp dụng.

Thiết bị cần thiết

Để thực hiện Rappel đối trọng (Counterweight Rappel), bạn cần các thiết bị leo núi chuyên dụng và đáng tin cậy. Việc thiếu hoặc sử dụng sai thiết bị đều nguy hiểm.

• Dây leo núi: Cần dây có chiều dài và đường kính phù hợp, chịu lực tốt.
• Đai an toàn: Cả người cứu hộ và người bị nạn đều cần đai an toàn đạt chuẩn.
• Thiết bị hãm: Thiết bị hãm tự khóa như Petzl Grigri được ưu tiên vì tính an toàn cao.
• Carabiner và Sling: Cần nhiều carabiner khóa và dây sling để tạo trạm neo và kết nối các thành phần.
• Mũ bảo hiểm: Bắt buộc cho cả hai người để bảo vệ khỏi đá rơi hoặc va đập.

Câu hỏi thường gặp

Kỹ thuật Rappel đối trọng có dành cho người mới bắt đầu không?

Không, đây là một kỹ thuật cứu hộ nâng cao chỉ dành cho những người leo núi có nhiều kinh nghiệm và đã qua đào tạo chuyên nghiệp.

Rủi ro lớn nhất của kỹ thuật này là gì?

Rủi ro lớn nhất là lỗi hệ thống do thiết lập trạm neo sai hoặc không đủ chắc chắn, có thể gây nguy hiểm tính mạng cho cả hai người.

Có thể thực hiện Rappel đối trọng một mình không?

Không, kỹ thuật này luôn cần ít nhất hai người, một người cứu hộ và người bị nạn, và thường an toàn hơn khi có thêm người hỗ trợ trên mặt đất hoặc tại trạm neo.

Xem các loại dây leo núi và thiết bị cứu hộ chuyên dụng tại WeTrek.vn.