Rappelling xuống, hay còn gọi là Abseiling, là một kỹ thuật cốt lõi trong leo núi và các hoạt động ngoài trời. Nó cho phép bạn di chuyển xuống các địa hình dốc đứng một cách an toàn bằng cách sử dụng dây thừng, đai an toàn và một thiết bị hãm. Nguyên tắc hoạt động dựa trên ma sát. Thiết bị hãm tạo ra ma sát với dây thừng, giúp bạn điều chỉnh và kiểm soát tốc độ tụt xuống của mình. Bàn tay của bạn không trực tiếp chịu trọng lượng cơ thể, mà chỉ điều khiển ma sát trên thiết bị hãm.

Đây là kỹ năng cần thiết khi bạn cần xuống khỏi một vách đá sau khi leo lên, vượt qua một thác nước, hoặc thoát hiểm từ các địa hình khó. Kỹ thuật này đòi hỏi sự chính xác, kiến thức về thiết bị và tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc an toàn. Việc thiết lập một hệ thống rappelling an toàn bao gồm việc xây dựng một điểm neo vững chắc, luồn dây đúng cách và kiểm tra toàn bộ hệ thống trước khi bắt đầu.

Có nhiều kỹ thuật rappelling khác nhau, mỗi kỹ thuật phù hợp với các tình huống cụ thể. Dưới đây là một số kỹ thuật phổ biến.

Kỹ thuật tiêu chuẩn (Standard Rappel)

Đây là kỹ thuật phổ biến nhất. Bạn sử dụng một thiết bị hãm như ATC hoặc Figure 8 gắn vào đai an toàn. Dây thừng được luồn qua thiết bị này. Tay thuận của bạn giữ phần dây phía dưới thiết bị để kiểm soát tốc độ, trong khi tay còn lại giữ thăng bằng. Kỹ thuật này dễ học và áp dụng trong hầu hết các tình huống.

Kỹ thuật mở rộng (Extended Rappel)

Trong kỹ thuật này, bạn sử dụng một dây sling hoặc daisy chain để nối dài khoảng cách giữa đai an toàn và thiết bị hãm. Điều này giúp thiết bị hãm ở vị trí cao hơn, tránh bị vướng vào quần áo hoặc tóc. Kỹ thuật này cũng giúp bạn quan sát thiết bị dễ dàng hơn và tăng sự thoải mái khi rappelling trong thời gian dài.

Kỹ thuật Úc (Australian Rappel)

Kỹ thuật này có tư thế đối diện với vách đá, mặt hướng xuống dưới. Bạn đi bộ xuống vách đá theo đúng nghĩa đen. Kỹ thuật này thường được quân đội hoặc lực lượng cứu hộ sử dụng vì nó cho phép họ quan sát tốt hơn khu vực bên dưới và sử dụng cả hai tay nếu cần. Nó đòi hỏi nhiều kỹ năng và sự tự tin hơn so với kỹ thuật tiêu chuẩn.

An toàn trong rappelling phụ thuộc hoàn toàn vào chất lượng và cách sử dụng thiết bị của bạn. Dưới đây là danh sách những món đồ bắt buộc phải có.

• Dây thừng leo núi (Climbing Rope): Loại dây thừng chuyên dụng có độ đàn hồi thấp (dây tĩnh) thường được ưu tiên cho rappelling. Chiều dài và đường kính của dây phụ thuộc vào độ cao và địa hình.
• Đai an toàn (Harness): Thiết bị mặc vào người, giúp phân bổ trọng lượng cơ thể và là điểm kết nối chính với hệ thống dây.
• Thiết bị hãm (Belay/Rappel Device): Dụng cụ kim loại tạo ma sát với dây thừng để kiểm soát tốc độ. Các loại phổ biến gồm ATC, Grigri, hoặc Figure 8.
• Mũ bảo hiểm (Helmet): Bảo vệ đầu khỏi đá rơi hoặc va đập vào vách đá. Đây là thiết bị an toàn không thể bỏ qua.
• Carabiner khóa (Locking Carabiners): Dùng để kết nối thiết bị hãm với đai an toàn. Luôn sử dụng loại có chốt khóa an toàn.
• Dây phụ trợ (Prusik Cord/Sling): Dùng để tạo nút hãm ma sát dự phòng (backup knot) trên dây thừng. Nút này sẽ tự động siết lại và giữ bạn nếu bạn vô tình thả tay hãm.
• Găng tay (Gloves): Bảo vệ tay khỏi bị bỏng do ma sát khi dây chạy qua và giúp cầm nắm dây chắc chắn hơn.

Việt Nam có nhiều địa hình đa dạng, tạo điều kiện cho hoạt động rappelling phát triển. Bạn có thể trải nghiệm kỹ thuật này tại nhiều địa điểm trên cả nước.

• Thác Datanla, Đà Lạt: Đây là một trong những nơi nổi tiếng nhất cho tour rappelling vượt thác. Bạn sẽ được trải nghiệm cảm giác tụt xuống dọc theo dòng nước chảy xiết của con thác.
• Vịnh Lan Hạ, Cát Bà: Với hàng trăm hòn đảo đá vôi dựng đứng, vịnh Lan Hạ là thiên đường cho người leo núi. Sau khi leo lên đỉnh, rappelling là cách duy nhất để xuống, mang lại tầm nhìn tuyệt đẹp ra vịnh.
• Hữu Lũng, Lạng Sơn: Khu vực này có nhiều vách đá thể thao với các tuyến leo đã được thiết lập sẵn. Đây là địa điểm lý tưởng để luyện tập cả kỹ năng leo và rappelling.

An toàn là ưu tiên hàng đầu. Luôn ghi nhớ những quy tắc sau đây.

• Luôn kiểm tra kỹ điểm neo. Điểm neo phải hoàn toàn chắc chắn và có khả năng chịu được trọng lượng lớn hơn bạn nhiều lần.
• Luôn thắt nút chặn ở cuối dây. Nút này ngăn bạn không bị tuột khỏi đầu dây trong trường hợp tính toán sai chiều dài.
• Luôn kiểm tra hệ thống hai lần. Kiểm tra đai an toàn, carabiner đã khóa, thiết bị hãm đã được lắp đúng chiều.
• Luôn có một hệ thống dự phòng. Sử dụng một nút hãm ma sát như Prusik là một phương pháp dự phòng hiệu quả.
• Không bao giờ thả tay điều khiển. Tay hãm phải luôn giữ phần dây phía dưới thiết bị hãm trong suốt quá trình rappelling.

Rappelling có nguy hiểm không?

Hoạt động này có rủi ro, nhưng rủi ro giảm thiểu khi bạn tuân thủ đúng quy trình, sử dụng thiết bị phù hợp và được đào tạo bài bản.

Người mới bắt đầu có thể tự rappelling không?

Người mới bắt đầu phải học và thực hành cùng người hướng dẫn có kinh nghiệm trước khi tự thực hiện.

Cần chuẩn bị gì trước khi đi rappelling?

Bạn cần chuẩn bị đầy đủ thiết bị an toàn, kiểm tra dự báo thời tiết và trang bị kiến thức về kỹ thuật và quy trình cứu hộ cơ bản.